Tiền kinh nguyệt: Nguyên nhân, dấu hiệu, các phương pháp điều trị

Theo thống kê, có đến khoảng 20-50% số phụ nữ trong độ tuổi sinh sản mắc hội chứng tiền kinh nguyệt. Để hiểu rõ hơn về nguyên nhân của hội chứng tiền kinh nguyệt cũng như cách điều trị và phòng ngừa như thế nào, mời bạn theo dõi bài viết dưới đây của Dược Bình Đông để tìm ra câu trả lời nhé.

1. Đôi nét về tiền kinh nguyệt

Hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS – Premenstrual Syndrome) là một loạt các triệu chứng về những thay đổi, rối loạn tâm sinh lý, hành vi và thể chất của nữ giới, xảy ra vào khoảng thời gian trước khi có kinh nguyệt. Trên thực tế, hội chứng tiền kinh nguyệt khá phổ biến, thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi từ 20 – 40 tuổi và các chị em đã từng mang thai.

Các triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt thường kéo dài trong khoảng 1 – 2 tuần trước khi bắt đầu kỳ kinh nguyệt kế tiếp và sẽ kết thúc ngay khi ra máu kinh.

Các triệu chứng và dấu hiệu nhận biết của hội chứng tiền kinh nguyệt ở mỗi người thường không giống nhau. Điều này còn phụ thuộc vào thể trạng và nồng độ hormone của từng người.

• Đau tức đầu vú, phù quanh mắt cá chân, xuất hiện mụn trứng cá, rối loạn tiêu hóa, đau đầu hoặc đau nhức cơ bắp.
• Dễ cáu gắt, tức giận, căng thẳng, stress hoặc lo lắng quá mức, cơ thể mệt mỏi, uể oải, khó tập trung trong công việc, khó ngủ, khó ngủ dẫn tới mệt mỏi.
• Mau quên, mất tập trung, cảm giác mệt mỏi.

Hội chứng tiền kinh nguyệt khiến chị em dễ cáu gắt, tức giận

Nếu các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn và ảnh hưởng lớn đến cuộc sống, thì có thể chị em đang mắc hội chứng rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt (PMDD) với các biểu hiện như: không kiểm soát được cảm xúc, trầm cảm, mất ngủ kéo dài, viêm kết mạc, viêm khớp dạng thấp,…

Tốt hơn hết, chị em nên đến thăm khám tại bác sĩ nếu cơ thể xuất hiện các triệu chứng trước kỳ kinh nguyệt làm cản trở các hoạt động hàng ngày hoặc ảnh hưởng đến sức khỏe và công việc, chẳng hạn như:

• Rối loạn cảm xúc, chán nản, quá lo lắng, trầm cảm, thậm chí có ý định tự tử.
• Khó ngủ, chán ăn hoặc bỏ bữa.
• Đau đầu dữ dội hay thường xuyên bị chuột rút.

2. Nguyên nhân gây ra hội chứng tiền kinh nguyệt

Hiện tại, các chuyên gia y tế vẫn chưa tìm ra nguyên nhân chính xác của hội chứng tiền kinh nguyệt. Tuy nhiên, có một số nguyên nhân có thể xảy ra hoặc các yếu tố góp phần tăng nguy cơ mắc hội hội chứng tiền kinh nguyệt bao gồm: 

• Sự thay đổi hormone: Trước khi hành kinh, cả 2 hormone Estrogen và Progesterone có sự suy giảm đột ngột khiến cơ thể phụ nữ không kịp thích nghi, dẫn đến hội chứng tiền kinh nguyệt. Hội chứng này sẽ mất đi ở thời kỳ mang thai và mãn kinh.
• Thiếu Serotonin: Những thay đổi về lượng Serotonin (chất dẫn truyền thần kinh) có thể gây ra các triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt như mất ngủ, suy giảm trí nhớ, mệt mỏi, buồn bã,…
• Do cơ địa hoặc di truyền: Các nghiên cứu chỉ ra rằng nếu trong gia đình có người thân mắc phải hội chứng tiền kinh nguyệt, thì có tới 56% khả năng bạn sẽ có những biểu hiện tương tự.
• Thiếu hụt Magie hoặc Calcium: Nồng độ Calcium và Magie ở phụ nữ mắc hội chứng tiền kinh nguyệt thường thấp hơn đáng kể so với phụ nữ bình thường.

Sự mất cân bằng hormone Estrogen và Progesterone gây hội chứng tiền kinh nguyệt

3. Chẩn đoán hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS)

Để chẩn đoán hội chứng tiền kinh nguyệt, các y bác sĩ cần xác định một số dấu hiệu sau đây ở người bệnh:

• Triệu chứng xuất hiện trong vòng 5 ngày trước khi kỳ kinh nguyệt bắt đầu và lặp lại liên tục trong ít nhất 3 chu kỳ kinh nguyệt liên tiếp.
• Triệu chứng thường kết thúc trong vòng 4 ngày sau khi bắt đầu có kinh nguyệt.
• Ảnh hưởng đến một số hoạt động sinh hoạt hàng ngày của người phụ nữ.

Nếu có thể, chị em hãy ghi chú lại, đánh giá mức độ của bất cứ triệu chứng đã xảy ra trong vòng ít nhất 2 – 3 tháng, điều này có thể giúp bác sĩ xem xét bạn có thực sự mắc PMS hay không. Đồng thời, ghi chú kỹ các dấu hiệu này xuất hiện vào những ngày nào trong tháng và thời điểm lúc bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt. 

Nếu các triệu chứng luôn diễn ra trong vòng 2 tuần trước khi hành kinh và ngưng trong hoặc sau khi hành kinh, thì có thể bạn đã mắc chứng PMS. Cho đến thời điểm hiện tại, việc thực hiện xét nghiệm máu hoặc phương pháp chẩn đoán hình ảnh đều không có khả năng chẩn đoán hội chứng này.

Một số bệnh lý khác có thể gây chẩn đoán nhầm với hội chứng tiền kinh nguyệt: 

• Rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt (PMDD)
• Trầm cảm.
• Rối loạn lo âu.
• Bệnh lý tuyến giáp.

4. Phương pháp điều trị hội chứng tiền kinh nguyệt

Nếu triệu chứng tiền kinh nguyệt chỉ xảy ra ở mức độ nhẹ đến trung bình, chị em có thể cải thiện bằng cách thay đổi lối sống hoặc điều chỉnh chế độ ăn uống. Còn với những trường hợp các triệu chứng bắt đầu nặng hơn và ảnh hưởng đến cuộc sống của người bệnh, bạn cần đi khám, sau đó bác sĩ mới lựa chọn cân nhắc đến việc điều trị bằng thuốc, nhằm hạn chế tối đa nguy cơ xảy ra rủi ro. 

4.1. Dùng thuốc Tây

Để điều trị hội chứng tiền kinh nguyệt, bác sĩ có thể kê toa một số loại thuốc để làm giảm các triệu chứng. Các loại thuốc điều trị có thể được sử dụng bao gồm:

• Thuốc giảm đau: các thuốc thường được chỉ định là paracetamol hoặc các thuốc giảm đau kháng viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen, diclofenac kali,… nhằm xoa dịu cơn đau đầu, đau tức cơ.
• Thuốc chống trầm cảm: bạn có thể sử dụng những loại thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) do bác sĩ chỉ định để cải thiện tình trạng lo lắng hoặc căng thẳng quá mức.
• Thuốc lợi tiểu: thường được bác sĩ chỉ định trong trường hợp có phù nặng gây tăng cân, bụng chướng hoặc gây khó thở do dư thừa dịch trong cơ thể.
• Liệu pháp hormone: việc sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày có thể ngăn quá trình rụng trứng, làm cân bằng nồng độ nội tiết tố, từ đó giúp cải thiện hiệu quả các triệu chứng tiền kinh nguyệt.

Khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, bạn cần phải tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ

4.2. Đông y trong điều trị hội chứng tiền kinh nguyệt

Theo quan điểm Đông y, hội chứng tiền kinh nguyệt thuộc chứng bệnh riêng biệt ở nữ giới như: Đau đầu khi hành kinh, mất ngủ khi hành kinh, đau vú khi hành kinh, phù thũng khi hành kinh,… Chứng bệnh này thường liên quan đến 3 tạng chính là Tỳ, Can, Thận, đôi khi trong một số trường hợp còn liên quan đến cả tạng Tâm. Trên lâm sàng, Đông y thường chia chứng bệnh tiền kinh nguyệt thành 6 thể bệnh khác nhau để dùng bài thuốc hỗ trợ điều trị phù hợp.

Bài thuốc Thể can khí uất trệ

• Biểu hiện: Trước kỳ kinh 3-7 ngày, hai bầu vú căng tức, ngay cả khi chỉ mới đụng nhẹ vào áo lót cũng đau. Kèm theo các triệu chứng: người phù nề nhẹ căng tức vùng dạ dày, kém ăn; chóng mặt, nhức đầu.
• Thành phần: 10g Uất kim hương phụ (tẩm giấm sao), 10g Đương quy, 10g Bạch thược, 10g Xuyên khung, 10g Diên hồ sách, 10g Đan sâm, 8g Sài hồ.
• Cách dùng: Sắc lấy nước uống, chia thành 2 phần uống trong ngày, nên uống trước khi ăn. Mỗi ngày 1 thang, dùng liên tục trong vòng 4-5 ngày trước kỳ kinh.

Bài thuốc Thể can cường tỳ nhược

• Biểu hiện: Trước kỳ kinh 3-5 ngày, hai vú trướng đau, ngực sườn đau tức, phiền táo, dễ cáu giận; chu kỳ kinh nguyệt thất thường, lượng kinh lúc nhiều lúc ít, bụng trướng đầy, kém ăn, đại tiện lỏng, chất lưỡi hạt, mạch nhỏ, mí mắt và mắt cá chân phù nề.
• Thành phần: 10g Uất kim, 10g Hương phụ, 10g Đương quy, 10g Bạch thược, 10g Diên hồ sách, 10g Đan sâm, 10g Đẳng sâm, 10g Bạch truật (sao), 10g Phục linh, 10g Xa tiền tử, 6g Sài hồ.
• Cách dùng: Sắc lấy nước uống, chia thành 2 phần uống trong ngày, nên uống trước khi ăn. Mỗi ngày 1 thang, dùng liên tục trong vòng 5-7 ngày trước và sau mỗi kỳ kinh.

Bài thuốc Thể huyết hư can vượng

• Biểu hiện: Kinh đến sớm trước kỳ, kinh huyết sắc đỏ, vón cục; trước kỳ kinh có triệu chứng chóng mặt, đau đầu, mất ngủ, người gầy, phiền táo, mạch huyền căng, nhỏ hoặc tế sác (nhỏ, nhanh).
• Thành phần: 16g Thục địa, 15g Câu đằng, 12g Kỷ tử, 12g Sơn dược, 12g Tang thầm, 10g Phục linh, 10g Trạch tả, 8g Cúc hoa, 8g Sơn thù nhục, 8g Đan bì, 6g Thích tất lê.
• Cách dùng: Sắc lấy nước uống, chia thành 3 phần uống trong ngày, nên uống trước khi ăn. Mỗi ngày 1 thang, dùng liên tục trong vòng 5-7 ngày trước và sau mỗi kỳ kinh.

Các vị thuốc Đông y hỗ trợ điều trị chứng tiền kinh nguyệt

Bài thuốc Thể tâm tỳ lưỡng hư

• Biểu hiện: Thường gặp ở người có thể chất suy yếu, da nhợt nhạt, trước kỳ kinh bị mất ngủ, ngủ ít mộng nhiều, tim đập dồn, người uể oải mệt mỏi, đuối sức, chán ăn; lượng kinh huyết nhiều nhưng sắc nhạt và loãng, chất lưỡi nhợt, mạch tế nhược (nhỏ yếu).
• Thành phần: 15g Đẳng sâm, 15g Hoàng kỳ, 12g Long nhãn nhục, 10g Đương quy, 10g Bạch truật, 10g Phục thần, 8g Viễn chí, 8g Toan táo nhân, 6g Mộc hương, 6g Cam thảo, 6g Trần bì, 6g Ngũ vị tử, 6 quả Đại táo.
• Cách dùng: Sắc lấy nước uống, chia thành 2 phần, uống vào sáng sớm lúc mới thức dậy và buổi tối trước khi đi ngủ. Dùng liên tục trong vòng 5-7 ngày trước và sau mỗi kỳ kinh.

Bài thuốc Thể tỳ thận dương hư

• Biểu hiện: Trước kỳ kinh bị phù thũng nhẹ, người mệt mỏi, đầu choáng váng, ăn ít, ngực bụng đầy trướng đau, đau lưng, mỏi gối, khi hành kinh có thể bị tiêu chảy; kinh đến chậm, lượng kinh huyết ít, sắc huyết nhạt và loãng; chất lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng, mạch trầm tế (chìm, nhỏ).
• Thành phần: 12g Ba kích, 10g Tiên mao, 10g Tiên linh tỳ, 10g Thỏ ty tử, 10g Sơn dược, 10g Bạch truật, 10g Phục linh, 10g Trạch tả, 6g Sơn thù nhục, 6g Ngũ vị tử, 6g Mộc hương.
• Cách dùng: Sắc lấy nước uống, chia thành 3 phần uống vào sáng, trưa, chiều lúc đói bụng. Dùng liên tục trong vòng 5-7 ngày trước và sau mỗi kỳ kinh.

Bài thuốc Thể can âm bất túc

• Biểu hiện: Trước khi đến kỳ hành kinh, ngực, sườn đau âm ỉ hoặc bụng dưới trướng đau. Bắt đầu hành kinh, lưng vai và thắt lưng đau mỏi, miệng khát, tai ù, ngủ hay mê, giấc ngủ không sâu, mặt có thể bị phù nhẹ, chân tay không có sức; lượng kinh huyết nhiều, sắc huyết nhạt hoặc đỏ tươi; chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi ít; mạch huyền hoạt (căng, trơn).
• Thành phần: 15g Cao quy bản, 12g Câu kỷ tử, 6g Trần bì, đường đỏ vừa đủ.
• Cách dùng: Trước hết sắc Câu kỷ tử và Trần bì rồi chắt lấy nước (bỏ bã), rồi hòa Cao quy bản và đường đỏ vào, chia thành 2 phần, uống vào lúc bụng đói. Mỗi ngày 1 thang, liên tục 4-5 ngày trước mỗi kỳ kinh.

Hầu hết các bài thuốc điều trị triệu chứng tiền kinh nguyệt đều sử dụng các dược liệu có nguồn gốc tự nhiên. Tuy nhiên, để chuẩn bị nguyên liệu và cách thực hiện đôi khi hơi phức tạp và mất thời gian. Thay vào đó, bạn có thể sử dụng các sản phẩm bảo vệ sức khỏe có thành phần thảo dược tự nhiên, vừa an toàn hiệu quả vừa tiết kiệm thời gian. Một trong những sản phẩm đáp ứng được các yêu cầu này chính là Song Phụng Điều Kinh của Dược Bình Đông. Sản phẩm là sự kết hợp hài hoà của nhiều loại thảo dược thiên nhiên giúp hỗ trợ xoa dịu các triệu chứng tiền kinh nguyệt như: cơn đau bụng kinh, đau bụng kinh dữ dội, khó chịu, nóng trong, bốc hỏa, cáu gắt,…

Song Phụng Điều Kinh hỗ trợ điều trị hội chứng tiền kinh nguyệt

4.3. Hỗ trợ tại nhà

Đối với những trường hợp mà triệu chứng tiền kinh nguyệt không quá nghiêm trọng, có thể áp dụng các phương pháp hỗ trợ tại nhà có thể cải thiện triệu chứng như: 

• Tuân thủ theo hướng dẫn, chỉ định của bác sĩ trong quá trình điều trị. 
• Duy trì lối sống tích cực, hạn chế làm việc quá sức, tránh căng thẳng.
• Cần thăm khám sức khỏe định kỳ theo dõi tình trạng diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm phương hướng điều trị phù hợp trước khi bệnh chuyển biến xấu đi. 
• Bổ sung các loại thực phẩm lành mạnh như ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau củ; thực phẩm giàu canxi như: sữa, rau lá xanh và cá hồi.
• Tránh sử dụng nhiều muối, đường, các loại gia vị cay nóng, caffeine và những thức uống có cồn như bia, rượu.

5. Phòng tránh hội chứng tiền kinh nguyệt

Để ngăn ngừa tình trạng hội chứng tiền kinh nguyệt cũng như nâng cao sức khỏe toàn diện, chị em phụ nữ có thể áp dụng các phương pháp dưới đây:

• Đều đặn tập luyện thể dục, thể thao khoảng 30 phút mỗi ngày.
• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, bổ sung vitamin và khoáng chất cần thiết như axit folic, magiê, vitamin B6, vitamin E, canxi cùng với vitamin D; giảm lượng muối, đường, chất béo.
• Không hút thuốc lá, hạn chế uống bia, rượu, cà phê,…
• Đi ngủ sớm, ngủ đủ giấc.
• Thực hiện các liệu pháp khác giúp giảm căng thẳng: massage, tập thiền, yoga, các bài tập hít thở, đọc sách, nghe nhạc,…

Các liệu pháp giúp giảm căng thẳng, stress

6. Tổng kết

Mức độ của hội chứng tiền kinh nguyệt thường không quá nghiêm trọng, nhưng khi các triệu chứng tiến triển xấu, gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống thì hãy tới gặp bác sĩ để được hỗ trợ điều trị kịp thời. Hy vọng bài viết trên đây của Dược Bình Đông giúp bạn có nắm rõ được nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và các phương pháp điều trị hội chứng tiền kinh nguyệt.

Bên cạnh các phương pháp hỗ trợ điều trị các triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt, bạn cũng có thể sử dụng thêm sản phẩm bảo vệ sức khỏe Song Phụng Điều Kinh của Dược Bình Đông. Đây là sản phẩm có tác dụng bổ huyết điều kinh, dưỡng huyết, điều hòa kinh nguyệt, giảm đau bụng kinh hiệu quả, hỗ trợ các tình trạng rối loạn kinh nguyệt, rong kinh, trễ kinh, bế kinh. 

Song Phụng Điều Kinh hỗ trợ điều trị hội chứng tiền kinh nguyệt

Song Phụng Điều Kinh được kế thừa từ bài thuốc cổ phương “Tứ vật thang” bao gồm các vị thuốc Bạch Thược, Thục Địa, Đương Quy, Xuyên Khung và gia giảm thêm một số thành phần thiên nhiên Bạch phục linh, Đại hoàng, Ích mẫu, Hương phụ, Ngải diệp giúp giảm các triệu chứng đau bụng kinh, mệt mỏi, tinh thần uể oải, cáu gắt, bốc hỏa, nóng trong… giúp chị em vượt qua những “đèn đỏ” nhẹ nhàng, xua tan âu lo. 

Sản phẩm được sản xuất bởi Công ty TNHH Dược Phẩm Bình Đông – thương hiệu uy tín nổi tiếng và đã có mặt trên thị trường hơn 70 năm hình thành và phát triển trong lĩnh vực cung cấp sản phẩm bảo vệ sức khỏe an toàn cho người Việt.

Nếu bạn muốn biết chi tiết về sản phẩm Song Phụng Điều Kinh và những sản phẩm khác của Dược Bình Đông, xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua hotline (028)39 808 808 để được tư vấn và đặt hàng trong thời gian sớm nhất.

7. Câu hỏi thường gặp