Trạch tả là vị thuốc thuộc nhóm ”lợi thủy thẩm thấp” được sử dụng rất nhiều trong Y học cổ truyền, có tác dụng bồi bổ ngũ tạng, tiêu khát, thông tiểu và lợi nhiệt, thải độc gan… Để hiểu rõ hơn về cây thuốc nam giải độc gan Trạch tả, mời bạn cùng Dược Bình Đông tham khảo qua bài viết dưới đây.
1. Giới thiệu về Trạch tả
Trạch tả, tên khoa học là Rhizoma Alismatis, là phần thân rễ khô đã cạo sạch vỏ ngoài của cây Trạch tả ( Alisma plantago aquatica L.), thuộc họ Trạch tả (Alismataceae). Trạch tả còn được biết đến với các tên khác là Mã đề nước, Thủy tả, Vũ tôn, Mang vu, Ngưu nhĩ thái,…
Cây Trạch tả không có lông, chiều cao trung bình từ 0.3-1m. Thân rễ trắng có hình cầu hoặc hình con quay, mọc thành cụm phân tán ăn sâu vào đất. Lá của Trạch tả mọc thành từng cụm ở gốc cây, chiều dài lá là 15-30cm, hình lưỡi mác. Hoa Trạch tả lưỡng tính với 3 cánh màu trắng hoặc phớt hồng. Quả bế 1 lá noãn, không nứt vỏ.
Mã đề nước mọc hoang nhiều ở các khu vực ẩm ướt, nước ngọt như đầm lầy, bờ sông, bờ hồ. Đây là cây bản địa ở châu Âu, Bắc Mỹ hay Bắc Á. Tại Việt Nam, Trạch tả phân bố rộng rãi ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Điện Biên hay Sapa.
Rễ của cây Trạch tả chính là bộ phận được dùng làm thuốc. Bên trong của rễ màu trắng vàng, cứng, chứa nhiều tinh bột. Đồng thời, rễ có mùi nhẹ, nếm thấy vị hơi đắng.
Thông thường người ta sẽ thu hoạch Mã đề nước để làm thuốc 2 lần mỗi năm, cụ thể là tháng 6 và tháng 12. Những cây được chọn thường phải có củ to, chắc tay, có nhiều bột, chất màu trắng vàng. Có 2 cách để chế biến Trạch tả:
- Cách 1: Ngâm rễ củ Trạch tả với nước để thấm 8 phân rồi phơi khô số lượng lớn và tích trữ dùng dần.
- Cách 2: Xắt lát mỏng rễ củ Trạch tả. Pha loãng nước muối rồi phun vào cho miếng Trạch tả hơi ẩm (tỷ lệ muối là: 720g muối/ 50kg Trạch tả ). Tiếp đến, đem nấu và sao trên lửa nhỏ. Khi thấy chúng đã chuyển sang sắc vàng thì đem ra phơi vài nắng to cho thật khô để dùng dần.
2. Công dụng của Trạch tả
Trên đây là những đặc điểm để bạn nhận diện được cây Trạch tả. Tiếp đến, mời bạn cùng Dược Bình Đông tìm hiểu công dụng của dược liệu này về 2 khía cạnh: Tây y và Đông y.
2.1. Theo Tây y
Từ lâu, Mã đề nước được dân gian sử dụng dụng nhiều khi mắc các chứng bệnh liên quan đến gan thận. Các chuyên gia của Tây y cũng đã nghiên cứu và đánh giá cao về công dụng của dược thảo này.
Về thành phần hóa học, trong Thạch tả có chứa: Chất bột, Protid, Alisol A, B, Epialisol A, Alisol C Monoacetate, Alismol, Alismoxide, Tinh dầu, Chất nhựa, Choline.
Về công dụng, Mã đề nước mang đến nhiều lợi ích như:
- Giúp lợi tiểu, thải các chất cặn ở thận như: chất Ure, Natri, Kali và Chlor.
- Giúp hạ lipid trong máu, ngăn ngừa tình trạng máu nhiễm mỡ, bệnh gan nhiễm mỡ.
- Làm giãn mạch vành, giúp điều hòa huyết áp nhẹ
- Hạ đường huyết, chống đông máu
2.2. Theo Đông y
Trong các sách y học cổ truyền đã ghi lại Mã đề nước với các đặc điểm và công dụng như sau:
- Tính vị: Vị ngọt nhạt và tính hàn
- Quy kinh: Thận và Bàng quang.
- Tác dụng: Lợi tiểu tiện, thanh thấp nhiệt
- Chủ trì: Nhiệt lâm tiểu tiện ít bí, buốt dắt; phù thũng, đầy trướng, tiêu chảy, đàm ẩm.
3. Gợi ý một số bài thuốc trị bệnh từ Trạch tả
Theo những thông tin trên, Mã đề nước là loại dược liệu an toàn và mang đến nhiều công dụng cho sức khỏe đã được Đông và Tây y nghiên cứu và công nhận. Ở phần này, mời bạn tham khảo qua những bài thuốc chứa thành phần Mã đề nước được sử dụng nhiều trong Đông y:
3.1. Bài thuốc trị tiểu khó, tiểu rắt kèm tiểu buốt
- Thành phần: 12g Trạch tả, 10g Xa tiền tử, 6g Thông thảo
- Cách dùng: Sắc và uống trong ngày. Mỗi ngày uống 1 thang.
3.2. Bài thuốc trị cước khí, bí tiểu, tức ngực
- Thành phần: 10g Trạch tả, 8g Khiên ngưu, 6g Binh lang, 6g Xích phục linh, 6g Chỉ xác, 6g Mộc thông.
- Cách dùng: Tán thành bột mịn. Sau đó nấu với hành ta và gừng tươi rồi lấy uống uống trong ngày.
3.3. Bài thuốc trị thận hư, tiểu buốt, tiểu rắt
- Thành phần: 12g Trạch tả, 40g Xa tiền tử, 40g Bạch long cốt, 40g Tang phiêu tiêu và 80g Cẩu tích.
- Cách dùng: Tán thành bột mịn. Mỗi ngày uống 8g trước khi ăn. Có thể uống chung với một ít rượu ấm để có hiệu quả nhanh hơn.
3.4. Bài thuốc trị táo bón
- Thành phần: Trạch tả, Đại phúc tử, Khiên ngưu, Chỉ xác, Quan mộc với liều lượng bằng nhau
- Cách dùng: Tán thành bột mịn, trộn với nhau cho đều. Mỗi ngày lấy 12g bột uống chung với nước sắc hành và gừng tươi.
3.5. Bài thuốc trị nóng gan
- Thành phần: 10g Trạch tả, 12g Thục địa, 10g Bạch phục linh, 12g Củ mài, 10g Mẫu đơn bì và 10g Giác mộc.
- Cách dùng: Sao vàng các dược liệu rồi tán bột và hoàn thành viên nhỏ cỡ hạt đậu xanh. Ngày uống 8 – 10 viên trong 10 ngày liên tục.
3.6. Bài thuốc trị gan nhiễm mỡ
- Thành phần: 20g Trạch tả, 15g Đan sâm, 15g Hà diệp, 15g Thảo quyết minh, 15g Hà thủ ô (sống), 15g Hổ trương, 15g Hoàng kỳ và 30g Sơn tra (sống).
- Cách dùng: Sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang.
4. Những lưu ý để sử dụng Trạch tả hiệu quả
Trạch tả quả thật mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, để Mã đề nước phát huy hiệu quả tối ưu bạn nên lưu ý những điều sau:
- Nên dùng đúng liều lượng theo khuyến cáo của thầy thuốc để tránh các tác dụng phụ.
- Trong quá trình sử dụng, nếu gặp các hiện tượng đau đầu, bị khó thở, sưng môi, miệng, da nổi mẩn, phát ban, ngứa ngáy,… bạn nên ngưng dùng và đến gặp bác sĩ để có biện pháp xử lý kịp thời.
- Những đối tượng tượng không nên dùng Mã đề nước: Người bị tỳ hư, hỏa hư, phụ nữ đang mang thai và cho con bú, người dị ứng với các thành phần của thuốc.
- Khi muốn kết hợp Trạch Tả và một vị thuốc giải độc gan khác, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ. Bác sĩ sẽ có kiến thức chuyên môn và nắm được tình trạng sức khỏe của bạn để đưa ra quyết định tốt nhất về liệu pháp kết hợp để đảm bảo sự an toàn và hiệu quả.
Khi sử dụng Mã đề nước nên kết hợp chế độ ăn uống như:
- Hạn chế thực phẩm giàu đạm như thịt đỏ, nội tạng động vật, hải sản.
- Không nên uống rượu bia và sử dụng các chất kích thích.
- Tăng cường uống nhiều nước, luyện tập thể dục và ăn nhiều rau xanh.
5. Tổng kết
Thông qua những chia sẻ trên, bạn đã biết thêm về Trạch tả – vị thuốc giải độc gan quen thuộc với nhiều công dụng quý như thải độc, lợi tiểu và ngăn ngừa các chứng bệnh viêm gan, xơ gan.
Dựa trên những dược tính có lợi cho gan của Mã đề nước, Dược Bình Đông đã cho ra đời Long Đởm Giải Độc Gan – Sản phẩm bảo vệ sức khỏe gan này là sự kết hợp của tinh hoa Y học cổ truyền với cơ sở khoa học, công nghệ hiện đại, được chứng minh hiệu quả trong việc làm mát, thanh lọc, giải độc, tăng cường chức năng gan.
Với chiết xuất 100% tinh chất từ thảo dược tự nhiên lành tính như: Trạch Tả, Diệp Hạ Châu, Atiso, Long Đởm Thảo, Chi Tử,… Long Đởm Giải Độc Gan đảm bảo tính an toàn, không gây tác dụng phụ cho người sử dụng. Sản phẩm thích hợp cho những người đang có các triệu chứng suy giảm chức năng gan như: nóng trong người, nổi mẩn đỏ ngứa, mụn nhọt ở mặt, bệnh vàng da.
Long Đởm Giải Độc Gan thuộc Dược Bình Đông- thương hiệu đã có mặt trên thị trường hơn 70 năm, chuyên sản xuất và cung cấp các loại thực phẩm bảo vệ sức khỏe từ thảo dược thiên nhiên. Những sản phẩm của Dược Bình Đông luôn được khách hàng tin dùng suốt nhiều năm qua bởi sự hiệu quả và lành tính của nó.
Để biết thêm thông tin về Long Đởm Giải Độc Gan hoặc các sản phẩm bảo vệ sức khỏe khác của Dược Bình Đông, vui lòng liên hệ với công ty qua hotline (028) 39 808 808 để được tư vấn và hỗ trợ nhanh nhất.
