Bạch phục linh là dược liệu được sử dụng phổ biến trong Đông y với tác dụng dụng lợi tiểu, thải độc gan, hạ đường huyết, an thần,…Trong bài viết này, Dược Bình Đông sẻ giúp bạn hiểu rõ hơn về công dụng, các bài thuốc và những lưu ý khi sử dụng Bạch phục linh.
1. Giới thiệu về Bạch phục linh
1.1. Tìm hiểu về Bạch phục linh
Bạch phục linh còn gọi là Phục linh hoặc Bạch linh, có tên khoa học là Poria cocos Wolf, thuộc họ Nấm lỗ (Polyporaceae).
Bạch phục linh là loại nấm mọc ký sinh trên rễ cây thông. Nấm Bạch phục linh thường nằm dưới lòng đất khoảng 20-30cm, hình khối to, nặng tối đa lên đến 5kg. Nấm nhỏ có thể bằng cỡ nắm tay. Vỏ ngoài nấm màu xám đen, nhăn nheo, nhô lên như hình bướu.
Bạch phục linh phát triển tốt ở những cây thông mọc hướng về phía mặt trời, ở nơi có khí hậu ấm, thoáng và đất cát mịn. Ở Việt Nam, các tỉnh Hà Giang, Lâm Đồng, Gia Lai…là nơi mà Bạch linh tăng trưởng rất tốt.
1.2. Thu hái, chế biến
Mùa thu hoạch Bạch linh nhiều nhất là vào tháng 7 đến tháng 9 mỗi năm. Sau khi thu hái, người ta sẽ làm sạch phần cát bám xung quanh nấm.
Tiếp đến, chất dược liệu thành đống cho ra mồ hôi rồi thải ra những chỗ có nhiều gió cho se bề mặt. Tiếp tục chất thành đống, ủ vài lần để cho ra nước rồi lại phơi khô cho đến khi trên bề mặt của dược liệu xuất hiện những nếp nhăn.
Công đoạn tiếp theo cắt thành từng miếng rồi phơi trong bóng râm tại những nơi thoáng gió cho khô hẳn. Tùy vào từng màu sắc của bạch linh mà dược liệu có các tên gọi khác nhau như:
- Bạch phục linh: Mặt cắt nấm màu trắng
- Xích phục linh: Mặt cắt nấm màu hồng xám
- Phục thần: Rễ thông đâm xuyên ở giữa nấm
- Phục linh bì: Phần vỏ ngoài
Ngâm dược liệu vào nước, rửa sạch, đồ thêm cho mềm. Lúc đang mềm, đem dược liệu gọt bỏ, thái thành từng lát, rồi phơi hoặc sấy cho khô.
Sau khi đã chế biến, Bạch phục linh cần được bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm. Nếu để nơi quá khô hoặc quá nóng thì dược liệu sẽ bị nứt vụn và mất đi tính chất dính vốn có của nó.
2. Công dụng của Bạch phục linh
2.1. Theo Tây y
Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra trong Bạch phục linh có chứa các thành phần hóa học như: Polysaccharide, khoáng chất, đường (chứa pachymose – đường đặc hiệu), các hợp chất triterpenoid. Theo nghiên cứu dược lý hiện đại, Bạch phục linh có các công dụng như:
- Lợi tiểu, an thần, bảo vệ tế bào gan, hạ đường huyết và giảm nguy cơ bị loét bao tử.
- Thành phần polysaccharide giúp tăng cường miễn dịch, ngăn tế bào ung thư hình thành.
- Ức chế trực khuẩn đại tràng, trực khuẩn biến dạng, xoắn khuẩn và tụ cầu vàng.
2.2. Theo Đông y
Trong Đông y Bạch phục linh là một dược liệu quý. Công dụng của Bạch phục linh được thể hiện như sau:
- Tính vị: Vị ngọt, nhạt, tính bình.
- Quy kinh: Quy vào Tỳ, Tâm, Thận và Phế.
- Công dụng: Lợi thủy, thẩm thấp, kiện tỳ hòa trung, ninh tâm an thần
- Chủ trị: Mất ngủ, đàm ẩm, nhịp tim nhanh, tỳ khí hư nhược, tiểu tiện khó, tiêu chảy, phù nề, yếu tim, chứng thấp nhiệt (viêm bàng quang, chướng bụng).
3. Gợi ý một số bài thuốc từ Bạch phục linh
Bạch phục linh là dược liệu rất tốt cho sức khỏe, thường xuất hiện trong các bài thuộc khác nhau, điển hình như:
3.1. Bài thuốc bồi bổ sức khỏe và nâng cao thể trạng
- Nguyên liệu: 16g Bạch phục linh,16g Sơn thù, 16g Hoài sơn, 8g Phụ tử, 8g Trạch tả, 8g Mẫu đơn, 12g Nhục quế, 24g Thục địa.
- Cách thực hiện: Đem tất cả nguyên liệu tán thành bột rồi vo làm thành viên nhỏ. Hằng ngày dùng 20-30g hoặc sắc uống như thuốc thang.
3.2. Bài thuốc trị suy nhược, cơ thể mệt mỏi và gầy yếu
- Nguyên liệu: 12g Bạch phục linh, 12g Mẫu đơn, 16g Hoài sơn, 16g Sơn thù, 32g Sinh địa (hoặc Thục địa), 32g Trạch tả.
- Cách thực hiện: Tán thành bột mịn và vo thành viên. Hằng ngày dùng từ 20-30g.
3.3. Bài thuốc trị khó ngủ, mất ngủ, ngủ trằn trọc
- Nguyên liệu: Phục linh, Long nhãn nhục, Xương bồ, Phục thần, Viễn chí, Đảng sâm các vị bằng lượng bằng nhau
- Cách thực hiện: Tán tất cả thành bột mịn. Tiếp đến luyện mật làm hoàn và dùng chu sa làm áo. Mỗi ngày dùng 2 lần (chiều và tối trước khi ngủ), mỗi lần dùng 10-20g.
3.4. Bài thuốc trị tiêu chảy
- Nguyên liệu: 10g Bạch phục linh, 10g Bạch truật, 5g Gừng chế, 5g Trần bì, 5g Bán hạ, 4g Sa nhân, 4g Mộc hương, 3g Chích cam thảo, 3g Đảng sâm.
- Cách thực hiện: Tán thành bột mịn rồi trộn với nước gừng táo làm thành viên. Mỗi lần dùng 4-8g hoặc gia giảm liều theo từng độ tuổi.
3.5. Bài thuốc trị tiểu tiện khó, chứng phù
- Nguyên liệu: 12g Phục linh, 10g Uất lý nhân, 10g Trạch tả.
- Cách thực hiện: Sắc uống, mỗi ngày 1 thang.
3.6. Điều trị phù do suy nhược cơ thể, phụ nữ có thai
- Nguyên liệu: 250g Bạch phục linh, 60g Bột lúa mạch hoặc Cám gạo mịn
- Cách thực hiện: Tán bột mịn. Mỗi lần lấy 10g bột thuốc uống cùng với nước lọc. Uống mỗi ngày 2 lần và trong 3-5 ngày.
4. Những lưu ý quan trọng khi sử dụng Bạch phục linh
Bạch phục linh là vị thuốc quý cho sức khỏe với nhiều công dụng khác nhau. Tuy nhiên, những công dụng này sẽ phát huy hiệu quả khi bạn sử dụng đúng cách với những lưu ý như sau:
- Bạch phục linh chỉ được dùng ở dạng nước sắc, tán bột hoặc viên hoàn
- Liều lượng dùng mỗi ngày không quá 12g
- Có thể dùng Bạch phục linh riêng hoặc kết hợp cùng các dược liệu khác tùy tình trạng bệnh và bài thuốc.
- Đối tượng không nên dùng: người bị thoát vị, di hoạt tinh do hư hàn, tỳ hư hạ hãm (sa trực tràng/dạ dày).
- Không kết hợp dược liệu với giấm khi chế biến các món ăn và bài thuốc có thành phần này.
- Nên hỏi ý kiến bác sĩ khi có những dấu hiệu bất thường sau khi dùng Bạch phục linh.
5. Tổng kết
Bạch phục linh là dược liệu quý mang đến nhiều công dụng cho sức khỏe như giúp tăng cường hệ miễn dịch, lợi tiểu, an thần, nâng cao thể trạng,… Điều này đã được Y học cổ truyền và Y học hiện đại chứng minh và công nhận. Dựa trên những công dụng tuyệt vời đó, Dược Bình Đông đã ứng dụng và cho ra đời các sản phẩm bảo vệ sức khỏe với thành phần chiết xuất từ Bạch phục linh, trong đó có thể kể đến Bát Tiên Bình Đông và Song Phụng Điều Kinh.
Bát Tiên Bình Đông – Giúp tăng cường sức khỏe, ăn ngon miệng, ngủ sâu giấc
Bên cạnh Bạch phục linh, sản phẩm được chiết xuất từ các loại thảo dược quý khác với nguồn gốc từ thiên nhiên gồm Lạc tiên, Thục địa, Mẫu đơn bì, Hoài sơn, Mạch môn, Ngũ vị tử, Hoàng tinh, Phòng đảng sâm, Sơn thù du. Sản phẩm có công dụng bồi bổ, tăng cường sức khỏe, giảm mệt mỏi, giúp ăn ngon và ngủ sâu hơn.
Song Phụng Điều Kinh – Bổ huyết, điều kinh
Song Phụng Điều Kinh có chứa thành phần Bạch phục linh cùng các dược liệu khác như: Đương quy, Xuyên khung, Bạch thược, Thục địa, Ích mẫu, Đại hoàng, Hương phụ và Ngải diệp. Sản phẩm đem đến giải pháp hiệu quả trong việc bổ âm huyết, điều hòa kinh nguyệt khi có thai và hỗ trợ giảm triệu chứng đau bụng đến tháng, chữa bế kinh, dấu hiệu có kinh trễ.
Với hơn 70 năm hình thành và phát triển, Dược Bình Đông đã không ngừng nghiên cứu và cho ra đời các sản phẩm bảo vệ sức khỏe phù hợp với thể trạng và cơ địa của người Việt. Nếu bạn quan tâm đến những sản phẩm của Dược Bình Đông, vui lòng liên hệ với Hotline (028)39 808 808 để được hỗ trợ, tư vấn sản phẩm và đặt hàng.
