Mẫu đơn bì là vỏ rễ của cây Mẫu đơn và được xem là dược liệu quý với nhiều công dụng như: điều trị kinh nguyệt không đều, thương hàn, giảm đau bụng đến tháng, giải độc gan, giảm nóng trong… Đặc điểm, công dụng cũng như các bài thuốc trị bệnh từ dược liệu này như thế nào, hãy cùng Dược Bình Đông tìm hiểu qua bài viết sau đây!
1. Giới thiệu về Mẫu đơn bì
Mẫu đơn bì (Cortex Paeoniae Suffuticosae hoặc Cortex Moutan) chính là vỏ rễ phơi khô của cây Mẫu đơn (Paeonia suffruticosa Andr), thuộc họ Mẫu đơn (Paeoniaceae). Tên gọi khác của Mẫu đơn bì là: Đan bì, Đơn bì, Đơn căn, Mẫu đơn căn bì, Lộc cửu, Bách lượng kim,…
Để thu hái và chế biến vị thuốc Mẫu đơn bì, người ta thường thu hoạch rễ của những cây Mẫu đơn trên 3 năm tuổi vào khoảng tháng 7 – 11. Rễ cây Mẫu đơn sau khi thu hoạch về sẽ được rửa sạch, cạo bỏ lớp vỏ bên ngoài và loại bỏ rễ tơ. Dùng dao để loại bỏ phần lõi, chỉ giữ lại phần vỏ rồi cắt thành những đoạn nhỏ từ 15 – 17cm, cuối cùng đem phơi hoặc sấy khô.
Vị thuốc Mẫu đơn bì có hình ống hoặc nửa hình ống, có khe nứt dọc. Hình dạng hai mép thường cuộn vào trong hoặc mở ra. Chiều dài từ 5 – 20cm; đường kính từ 0,5 – 1,2cm; dày 0,1 – 0,4cm. Mặt ngoài màu nâu hoặc vàng nâu, có nhiều lỗ bì nằm ngang và vết sẹo rễ nhỏ. Mặt trong của vỏ có màu vàng tro hoặc màu nâu nhạt, có vân dọc nhỏ, rõ, thường chứa nhiều tinh thể nhỏ sáng. Mẫu đơn bì cứng, giòn, dễ bẻ gãy. Mặt gãy gần phẳng, màu phớt hồng và có tinh bột. Dược liệu có mùi thơm đặc biệt, vị hơi đắng và se.
2. Công dụng của Mẫu đơn bì
Mẫu đơn bì có nhiều tác dụng trong cả Y học cổ truyền và Y học hiện đại. Cụ thể như sau:
2.1. Công dụng của Mẫu đơn bì theo Tây y
Trong Mẫu đơn bì có chứa các chất như: Paeoniflorin, Paeonol Ide, Oxypaeonilorin, Paeonol, Apiopaeonoside, Benzoyl Paeoniflorin, Oxypaeonilorin,…
Theo Tây y, vị thuốc này có tác dụng:
- Kháng viêm, kháng khuẩn, trực khuẩn thương hàn, đại tràng và tụ cầu vàng.
- Có khả năng ức chế trực khuẩn bạch hầu.
- Giúp giảm đau, giải nhiệt.
- An thần, chống co giật, khả năng ức chế trung khu thần kinh.
- Giúp hạ huyết áp.
2.2. Công dụng của Mẫu đơn bì theo Đông y
Trong Đông y, Mẫu đơn bì được dùng để trị nhiệt nhập dinh huyết, sốt về chiều, phát ban da, rối loạn kinh nguyệt tiền mãn kinh, huyết hư, đinh nhọt, nổi mụn nhọt, trường ung, thổ huyết, chữa vết thương do bị chấn thương, dao cắt,… Tính vị, quy kinh, công dụng và chủ trị của vị thuốc này cụ thể như sau:
- Tính vị: Đắng, cay, hơi hàn.
- Quy kinh: Vào các kinh Tâm, Can, Thận.
- Công dụng: Thanh nhiệt lương huyết, hoạt huyết hóa ứ.
- Chủ trị: Phát ban, nục huyết, khái huyết, cốt chưng, sốt hư lao, vô kinh, hiện tượng bế kinh, nhọt độc sưng đau, sang chấn.
3. Một số bài thuốc trị bệnh từ Mẫu đơn bì
Mẫu đơn bì có rất nhiều công dụng trong cả Đông y và Tây y, vì thế người ta thường dùng Mẫu đơn bì để bào chế thành các bài thuốc trị bệnh hiệu quả. Một số bài thuốc từ vị thuốc này có thể kể đến như:
3.1. Bài thuốc chữa đau bụng kinh
- Thành phần: Mẫu đơn bì 8g, Hồng hoa 8g, Đào nhân 8g, Hương phụ 8g, Huyền hồ sách 8g, Cam thảo 4g, Mộc hương 6g.
- Cách dùng: Sắc các vị thuốc trên và dùng uống trong ngày để chữa đau bụng kinh.
3.2. Bài thuốc chữa rong huyết
- Thành phần: Mẫu đơn bì 12g, Hoa cây cỏ nến (Bồ hoàng) sao đen 20g, A giao 12g, Địa du 12g, Huyết dụ 12g, Sinh địa 12g, Bạch thược 12g.
- Cách dùng: Sắc uống mỗi ngày 1 thang giúp chữa rong huyết.
3.3. Bài thuốc chữa âm hư, hư nhiệt, bệnh nhiễm thời kỳ phục hồi hoặc bệnh nhiễm sốt kéo dài
- Thành phần: Mẫu đơn bì 16g, Sinh địa 16g, Miết giáp 20g, Thanh hao 8g, Tri mẫu 8g.
- Cách dùng: Tất cả các vị thuốc trên đem sắc lấy nước uống.
3.4. Bài thuốc chữa viêm tắc động mạch hiệu quả
- Thành phần: Mẫu đơn bì 12g, Đương quy 20g, Cam thảo 20g, Kim ngân hoa 16g, Qua lâu nhân 16g, Xích thược 16g, Ngưu tất 16g, Đào nhân 12g, Huyền sâm 12g, Đan sâm 12g, Chỉ xác 8g, Binh lang 8g.
- Cách dùng: Dùng mỗi ngày 1 thang, chia thành 2 lần uống.
3.5. Bài thuốc chữa đau nhức do máu kém lưu thông
- Thành phần: Mẫu đơn bì 100g, Đương quy 100g, Ngọc trúc 200g, Đan sâm 200g, Hoài sơn 200g, Hà thủ ô đỏ 200g, Mạch môn 100g, Bạch linh 100g, Trạch tả 100g, Chỉ thực 50g, Thù nhục 50g, Thanh bì 50g.
- Cách dùng: Tất cả đem tán bột làm hoàn mỗi viên nặng 5g, ngày uống 4 – 6g.
3.6. Bài thuốc chữa suy nhược thần kinh
- Thành phần: Mẫu đơn bì 8g, Thục địa 12g, Kỷ tử 12g, Hoài sơn 12g, Sa sâm 12g, Câu đằng 12g, Mạch môn 12g, Sơn thù 8g, Cúc hoa 8g, Trạch tả 8g, Táo nhân 8g, Phục linh 8g, Bá tử nhân 8g.
- Cách dùng: Sắc uống mỗi ngày 1 thang thuốc giúp chữa suy nhược thần kinh hiệu quả.
3.7. Bài thuốc chữa tăng huyết áp
- Thành phần: Mẫu đơn bì 8g, Hoài sơn 12g, Sơn thù 8g, Phục linh 8g, Trạch tả 8g, Bạch thược 8g, Đương quy 8g, Thục địa 16g.
- Cách dùng: Các vị trên đem sắc và uống mỗi ngày 1 thang, chia làm 2 – 3 lần uống.
3.8. Trị cảm sốt ra nhiều mồ hôi, người mệt mỏi
- Nguyên liệu: Ngũ gia bì chân chim, Mẫu đơn bì, Đương quy, Xích thược, mỗi vị 40g
- Cách thực hiện: Sao vàng các nguyên liệu trên rồi tán nhỏ. Mỗi lần uống 4, ngày uống 2 lần
4. Một số điểm cần lưu ý khi sử dụng Mẫu đơn bì
Để Mẫu đơn bì phát huy hết tác dụng trong điều trị bệnh cũng như tránh được những tác dụng phụ không đáng có, người dùng cần lưu ý một số điều sau:
- Không sử dụng cùng với các vị thuốc sau: Thỏ ty tử, Tỏi, Hồ tuy (Ngò),…
- Bảo quản trong lọ thủy tinh hay lọ kín để tránh bị dập nát. Để Mẫu đơn bì ở nơi thoáng mát, tránh ánh sáng mặt trời, đậy kín lọ sau khi sử dụng.
- Khi bị rối loạn kinh nguyệt, nên sử dụng với liều lượng thích hợp, tránh dùng quá liều.
- Không sử dụng Mẫu đơn bì cho phụ nữ mang thai vì có nguy cơ ảnh hưởng tới thai nhi.
- Tránh sử dụng vị thuốc này cho người mắc bệnh âm hư, người bị khí hư hãn, đổ mồ hôi, tướng hỏa suy.
- Nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc trước khi sử dụng.
5. Tổng kết
Mẫu đơn bì là vị thuốc quý với rất nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe người dùng. Trên đây là những thông tin hữu ích về vị thuốc này, các bài thuốc trị bệnh cũng như một số lưu ý khi sử dụng, hy vọng sẽ giúp ích cho bạn đọc.
Với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe nên Mẫu đơn bì là một trong những dược liệu được dùng để bào chế và sản xuất nên những sản phẩm chất lượng, trong đó có Bát Tiên Bình Đông. Bên cạnh Mẫu đơn bì, sản phẩm còn kết hợp nhiều thảo dược quý khác như: Thục Địa, Hoài Sơn, Mạch Môn, Lạc Tiên, Bạch Phục Linh, Ngũ Vị Tử, Hoàng Tinh, Sơn Thù Du, Phòng Đảng Sâm giúp tăng cường đề kháng, hỗ trợ giảm mệt mỏi hiệu quả, giúp tăng cường sức khỏe, bồi bổ cơ thể, giúp ăn ngon và ngủ ngon hơn.
Bát Tiên Bình Đông thuộc công ty TNHH Dược Phẩm Bình Đông với hơn 70 năm sản xuất và phân phối các sản phẩm bảo vệ sức khỏe chất lượng đến tay người dùng. Phương châm của Dược Bình Đông là: “Thành quả chúng tôi không phải tiền bạc mà là sức khỏe và sự tin tưởng của khách hàng”.
Để biết thêm thông tin chi tiết, các bạn có thể truy cập website Dược Bình Đông hoặc liên hệ hotline 028.39.808.808 để được tư vấn sớm nhất!
