Giấc ngủ là nền tảng cho sức khỏe thể chất và tinh thần của con người. Trong giai đoạn trung niên, khi cơ thể trải qua nhiều biến đổi, giấc ngủ đóng vai trò đặc biệt quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, có khoảng 50% người từ tuổi trung niên gặp phải vấn đề bất thường liên quan đến giấc ngủ, trong đó phổ biến nhất là mất ngủ. Tình trạng này gây ra nhiều hệ lụy về sức khỏe và tiềm ẩn nguy cơ rút ngắn tuổi thọ. Hãy cùng Dược Bình Đông tìm hiểu về triệu chứng, nguyên nhân, cách chẩn đoán và phòng ngừa mất ngủ tuổi trung niên nhé!
1. Đôi nét về tình trạng mất ngủ ở tuổi trung niên
Bệnh mất ngủ là một dạng rối loạn giấc ngủ rất phổ biến, khiến bạn khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu giấc, ngủ chập chờn, không ngủ đủ 7 – 8 tiếng mỗi đêm. Mất ngủ có thể xảy ra ở cả nam và nữ, với độ tuổi trung niên từ 40 tuổi trở lên thì tình trạng này càng dễ gặp hơn. Các biểu hiện mất ngủ ở độ tuổi trung niên thường được mô tả như sau:
- Khó đi vào giấc ngủ, ngủ ít hoặc không sâu giấc.
- Nằm trằn trọc tới gần sáng mới ngủ được.
- Không thấy buồn ngủ vào ban đêm hoặc có buồn ngủ nhưng không thể ngủ được.
- Khó khăn khi duy trì giấc ngủ ổn định hoặc giật mình tỉnh dậy nhiều lần trong đêm.
- Thức giấc suốt đêm.
- Thức dậy sớm hơn bình thường.
- Chất lượng giấc ngủ không đảm bảo.
Mất ngủ được chia thành 3 loại gồm:
- Mất ngủ thoáng qua: Thường xảy ra không thường xuyên.
- Mất ngủ cấp tính: Kéo dài trong khoảng thời gian dưới 4 tuần.
- Mất ngủ mãn tính: Kéo dài trên 4 tuần.
Trong đó, mất ngủ thoáng qua và cấp tính thường xảy ra ở những đối tượng không có tiền sử mắc bệnh mãn tính tiềm ẩn nguy cơ gây mất ngủ hoặc chưa từng bị rối loạn giấc ngủ trước đó. Mất ngủ thoáng qua hoặc cấp tính nếu không được cải thiện kịp thời có thể dẫn đến tình trạng mất ngủ mãn tính và khi đó, việc điều trị sẽ khó khăn hơn.
Mất ngủ ở tuổi trung niên dẫn đến nhiều tác hại nghiêm trọng. Người mất ngủ thường xuyên sẽ cảm thấy mệt mỏi, suy nhược cơ thể, giảm trí nhớ cũng như khả năng nhận thức. Ngoài ra, mất ngủ còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ và tăng nguy cơ tai nạn do thiếu tập trung. Dưới đây là các dấu hiệu cần lưu ý khi gặp bác sĩ:
- Mất ngủ kéo dài trên 3 tuần.
- Mất ngủ kèm đau ngực, khó thở, tiểu đêm nhiều lần, đau đầu kéo dài, hoặc các triệu chứng thần kinh khác.
- Người trung niên xuất hiện các triệu chứng lo âu, trầm cảm.
- Khi có bệnh nền.
2. Nguyên nhân gây ra tình trạng mất ngủ ở tuổi trung niên
Tình trạng mất ngủ ở tuổi trung niên có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, bao gồm cả nguyên nhân thứ phát và nguyên phát. Các nguyên nhân phổ biến nhất đó là:
2.1. Nguyên nhân nguyên phát
Nguyên nhân người trung niên bị mất ngủ bắt nguồn từ sự suy giảm chức năng hoạt động của các cơ quan trong cơ thể. Tình trạng mất ngủ nguyên phát không liên quan đến bất kỳ tình trạng hoặc vấn đề sức khỏe nào khác. Các nguyên nhân có thể kể đến là:
- Tuổi tác: Tuổi càng cao thì thể trạng sẽ yếu dần và cơ thể dần bị thoái hóa. Trong đó, suy giảm chức năng hoạt động của hệ thần kinh là hiện tượng phổ biến nhất, dẫn đến tình trạng khó ngủ, mất ngủ và các rối loạn về giấc ngủ.
- Rối loạn nhịp sinh học: Quá trình lão hoá ở tuổi trung niên làm suy giảm các tế bào nhân siêu vi (SCN) khiến rối loạn nhịp sinh học.
- Thay đổi nội tiết tố: Phụ nữ trong giai đoạn kinh nguyệt, tiền mãn kinh, mãn kinh,… lượng hormone Progesterone và Estrogen giảm đột ngột có thể ảnh hưởng tới giấc ngủ.
- Tác dụng phụ của thuốc điều trị: Một số loại thuốc điều trị có thể gây ra tác dụng phụ là làm gián đoạn giấc ngủ hoặc mất ngủ ở tuổi trung niên. Các loại thuốc đó là thuốc chống trầm cảm, thuốc điều trị huyết áp, thuốc corticoid,…
2.2. Nguyên nhân do bệnh lý
Các bệnh lý khác nhau gây ra mất ngủ ở tuổi trung niên bằng cách làm gián đoạn chu kỳ giấc ngủ và gây khó chịu về đêm. Những bệnh này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất và tinh thần, khiến người ở độ tuổi trung niên khó có được giấc ngủ sâu và liên tục.
- Bệnh về thần kinh: Trầm cảm, sa sút trí tuệ, Parkinson, Alzheimer và các bệnh thoái hóa thần kinh khác gây ra sự rối loạn trong các chu kỳ giấc ngủ, làm giảm chất lượng giấc ngủ.
- Bệnh về cơ xương khớp: Viêm khớp dạng thấp, thoái hóa cột sống, loãng xương, thoái hóa khớp gối,… với các triệu chứng đau nhức về đêm gây khó ngủ.
- Bệnh về đường tiêu hóa: Viêm loét dạ dày, viêm đại tràng, đầy hơi, chướng bụng, rối loạn tiêu hóa, trào ngược dạ dày thực quản,… do hệ tiêu hóa hoạt động kém đi khi về già.
- Rối loạn hô hấp: Các bệnh lý về phổi, COPD, hen suyễn, viêm phế quản, hen suyễn, viêm mũi, viêm xoang, ngưng thở khi ngủ,… làm gián đoạn giấc ngủ kèm với triệu chứng ho khan kéo dài, tức ngực, khó thở vào ban đêm,…
- Bệnh về thận – tiết niệu: Tiểu đêm, nhiễm trùng đường tiết niệu,… triệu chứng đi kèm như nước tiểu vàng, đau lưng vùng thận, tiểu buốt,…
- Bệnh về gan: Nóng gan, chức năng gan suy giảm khi quá trình lão hóa tự nhiên. Bước sang tuổi trung niên dần có dấu hiệu suy giảm, về già có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất Melatonin vào buổi tối, gây ra tình trạng mất ngủ với các triệu chứng như nổi mẩn và ngứa ngáy; cảm giác mệt mỏi và khó chịu; mắt và móng tay bị vàng.
- Ngoài ra, các bệnh lý khác như tiểu đường, tuyến giáp, tăng huyết áp, hội chứng chân không yên (RLS),… cũng có thể gây gián đoạn giấc ngủ ở tuổi trung niên.
2.3. Nguyên nhân khác
Ngoài các nguyên nhân bệnh lý, nhiều yếu tố khác cũng có thể góp phần gây ra tình trạng mất ngủ độ tuổi trung niên. Các nguyên nhân bao gồm:
- Do căng thẳng quá mức.
- Thiếu dinh dưỡng.
- Yếu tố môi trường: Giấc ngủ ở người trung niên thường dễ bị ảnh hưởng bởi yếu tố môi trường như tiếng ồn, ánh sáng, phòng ngủ chật hẹp, ẩm thấp,…
- Chế độ sinh hoạt kém khoa học: Lạm dụng bia rượu, cà phê, trà, thuốc lá,… hoặc thói quen ăn uống không đúng giờ, hay thức khuya,… có thể là nguyên nhân khiến người ở độ tuổi trung niên thường xuyên bị khó ngủ, mất ngủ.
3. Chẩn đoán tình trạng mất ngủ ở tuổi trung niên
Chẩn đoán tình trạng mất ngủ là bước quan trọng để xác định nguyên nhân gây bệnh và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
Đầu tiên, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra sức khỏe hiện tại của người bệnh, bao gồm tình trạng sức khỏe tổng thể, tiền sử bệnh lý, thói quen sinh hoạt, chế độ ăn uống, các loại thuốc đang sử dụng,… Dựa vào thông tin thu thập được, bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán ban đầu về nguyên nhân gây mất ngủ và mức độ nghiêm trọng.
Tiếp đến, các bác sĩ có thể chỉ định thực hiện các phương pháp:
- Đo đa ký giấc ngủ (Polysomnography): Đây là phương pháp chẩn đoán tiêu chuẩn cho chứng mất ngủ. Xét nghiệm này ghi lại các hoạt động sinh lý của cơ thể trong lúc ngủ, bao gồm điện não, nhịp tim, nhịp thở, cử động mắt, tay chân,…
- Đo điện não đồ (EEG): Giúp đánh giá hoạt động của điện não có liên quan đến giấc ngủ, xác định các giai đoạn ngủ và chất lượng giấc ngủ.
- Đo độ trễ của giấc ngủ (MSLT): Đánh giá khả năng ngủ của người bệnh, giúp xác định xem họ có ngủ đủ giấc hay không.
- Xét nghiệm máu chẩn đoán mất ngủ: Có thể được thực hiện để tìm kiếm các bệnh lý tiềm ẩn có thể gây rối loạn giấc ngủ, như thiếu hụt vitamin, rối loạn nội tiết tố,…
- Chụp MRI, CT, X-quang: Có thể được chỉ định để chẩn đoán các bệnh lý về não bộ, tim mạch, hô hấp,… làm ảnh hưởng đến giấc ngủ.
4. Phương pháp điều trị tình trạng mất ngủ ở tuổi trung niên
Điều trị chứng mất ngủ ở tuổi trung niên cần được thực hiện dựa trên nguyên nhân gây bệnh. Việc kết hợp điều trị bằng thuốc với các biện pháp hỗ trợ tại nhà sẽ giúp tối ưu hiệu quả chữa trị và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
4.1. Điều trị bằng phương pháp Tây y
Trước tiên, bác sĩ sẽ tìm ra nguyên nhân và phương pháp điều trị phù hợp. Điều này có thể bao gồm các bệnh lý về thần kinh, tim mạch, hô hấp, tiêu hóa và cơ xương khớp. Với các phương pháp điều trị bao gồm thuốc điều trị tương ứng (nội khoa) hoặc phẫu thuật (ngoại khoa).
Bên cạnh điều trị nguyên nhân gây ra bệnh lý, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc điều trị mất ngủ ở người trung niên tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe. Các loại thuốc ngủ thường được chỉ định bao gồm:
- Thuốc bình thần giúp giảm lo âu và căng thẳng, tạo điều kiện cho giấc ngủ sâu hơn.
- Thuốc ngủ sử dụng trong thời gian ngắn để hỗ trợ giấc ngủ.
- Thuốc kháng histamin an thần, giúp dễ dàng vào giấc ngủ.
- Thuốc an thần kinh thế hệ 2 (Thuốc an thần kinh mới) điều chỉnh giấc ngủ mà ít gây ra tác dụng phụ.
- Thuốc chống trầm cảm 3 vòng, đa vòng khi tình trạng trầm cảm.
4.2. Phương pháp điều trị mất ngủ ở tuổi trung niên bằng Đông y
Y học cổ truyền cho rằng, mất ngủ xuất phát từ nhiều nguyên nhân, chủ yếu do sự suy giảm chức năng của các tạng Tâm, Can, Tỳ, Phế, Thận. Khi các tạng này hoạt động kém hiệu quả, tinh khí và thần trí sẽ bị ảnh hưởng, dẫn đến tình trạng mất ngủ. Do các tạng phủ có mối liên hệ mật thiết với nhau, việc điều trị mất ngủ bằng Đông y cần xác định rõ nguyên nhân gốc rễ từ tạng phủ nào để có phương pháp điều trị phù hợp, loại bỏ tận gốc vấn đề chứ không chỉ tập trung vào việc giảm thiểu triệu chứng.
Các thảo dược thường dùng như Nữ lang, Lạc tiên, Hoa cúc và Cam thảo,… có công dụng hỗ trợ trị mất ngủ bằng việc kết hợp để tạo thành các bài thuốc hoặc sử dụng như trà giúp hỗ trợ ngủ ngon hơn. Những thảo dược này không chỉ giúp thư giãn mà còn cải thiện chất lượng giấc ngủ một cách tự nhiên và an toàn. Tìm hiểu thêm các loại trà giúp ngủ ngon.
Bài thuốc trị mất ngủ tuổi trung niên phổ biến:
Bài thuốc Giao Thái Hoàn:
- Công dụng: Trị tâm thận không giao, ngủ không say, hay hồi hộp.
- Thành phần: 20g Xuyên liên, 2g Quế tâm.
- Cách dùng: Tán thành bột và làm hoàn. Ngày uống 8 – 12g lúc đói.
Bài thuốc Quy Tỳ Thang:
- Công dụng: Trị thiếu máu, mất ngủ ở người mắc suy nhược, huyết sắc kém.
- Thành phần: 20g Hắc táo nhân, 16g Chích hoàng kỳ, 12g Long nhãn nhục, 12g Đương quy, 12g Nhân sâm, 12g Sinh khương, 12g Đại táo, 12g Bạch truật, 12g Phục thần, 8g Viễn chí, 6g Mộc hương, 4g Chích cam thảo.
- Cách dùng: Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần mỗi ngày và uống trước khi ăn.
Bài thuốc Ôn đởm thang (mất ngủ do tỳ vị không điều hòa):
- Công dụng: Trị triệu chứng mất ngủ, choáng váng, hoa mắt,…
- Thành phần: 12g Bán hạ (chế), 12g Quất hồng bì, 12g Phục linh, 8g Trúc nhự, 8g Chỉ thực, 6g Cam thảo.
- Cách dùng: Ngày uống một thang thuốc, sắc uống 3 lần trong ngày trước khi ăn.
Lưu ý khi dùng Đông y:
- Sử dụng thuốc đúng thể bệnh.
- Chú ý liều lượng và cách dùng.
- Không tự ý điều chỉnh khi chưa có chỉ dẫn từ bác sĩ.
Bên cạnh việc sử dụng bài thuốc, bạn có thể kết hợp thêm các phương pháp hỗ trợ không dùng thuốc để cải thiện giấc ngủ hiệu quả hơn. Các phương pháp gồm châm cứu, xoa bóp bấm huyệt, ngâm chân, xông tắm thảo dược…
4.3. Hỗ trợ tại nhà giúp giảm tình trạng mất ngủ ở tuổi trung niên
Các biện pháp hỗ trợ tại nhà không chỉ giúp tạo môi trường thuận lợi cho giấc ngủ mà còn khuyến khích những thói quen tốt. Phương pháp hỗ trợ tình trạng người trung niên bị mất ngủ tại nhà như sau:
- Bổ sung thực phẩm hỗ trợ giấc ngủ: Ưu tiên chuối, sữa ấm, hạnh nhân,… và hạn chế dùng các chất kích thích như Caffeine, cồn, thức ăn cay nóng, nhiều đường hoặc dầu mỡ vào buổi tối.
- Giữ tinh thần thoải mái: Loại bỏ căng thẳng bằng cách đọc sách, nghe nhạc nhẹ nhàng, tập yoga,… trước khi ngủ.
- Thiết lập thói quen khoa học: Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày, tránh uống quá nhiều trước khi ngủ; ngủ đúng giờ, không thức khuya, không làm việc quá sức.
- Tạo không gian ngủ lý tưởng: Đảm bảo phòng ngủ tối, yên tĩnh, thoáng mát và điều chỉnh nhiệt độ phù hợp.
- Thực hành bài tập thở và massage: Kích thích lưu thông máu lên não, giúp thư giãn và dễ dàng chìm vào giấc ngủ.
- Ngâm chân với nước ấm: Giúp thư giãn cơ bắp, giảm căng thẳng và dễ ngủ hơn.
- Luyện tập yoga thường xuyên: Tăng cường sức khỏe tổng thể và cải thiện chất lượng giấc ngủ. Tìm hiểu bài viết Bài tập giúp ngủ ngon.
- Áp dụng các tư thế giúp ngủ ngon hơn: Tư thế khi ngủ giúp bạn ngủ ngon hơn và tràn đầy năng lượng khi thức dậy. Tìm hiểu thêm bài viết tư thế giúp ngủ ngon.
- Sử dụng sản phẩm hỗ trợ giấc ngủ: Nệm, gối ngủ, nến thơm, tinh dầu,… có thể giúp bạn dễ chịu và ngủ ngon hơn. Tìm hiểu những nguyên tắc lựa chọn sản phẩm giúp ngủ ngon.
Bên cạnh các phương pháp trên, bạn còn có thể sử dụng thêm các sản phẩm hỗ trợ nâng cao sức khỏe, giảm mệt mỏi, để có giấc ngủ ngon hơn. Điển hình như sản phẩm bảo vệ sức khỏe Bát Tiên Bình Đông của Dược Bình Đông. Sản phẩm được bào chế từ những thảo dược quý hiếm như Lạc tiên, Bạch phục linh, Thục địa, Mẫu đơn bì, Mạch môn, Ngũ vị tử, Phòng đảng sâm, Hoài sơn, Hoàng tinh, Sơn thù du. Với công thức độc đáo, sản phẩm giúp dưỡng tâm an thần, bồi bổ khí huyết, giúp cải thiện giấc ngủ, tạo giấc ngủ sinh lý, giúp tăng cường sức khỏe, giảm mất ngủ mệt mỏi, đồng thời bồi bổ khí huyết, tăng cường sức khỏe từ sâu bên trong. Giúp bạn luôn tràn đầy năng lượng và giảm thiểu căng thẳng.
5. Phòng ngừa triệu chứng mất ngủ ở tuổi trung niên
Phòng ngừa triệu chứng mất ngủ ở tuổi trung niên là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống. Người ở độ tuổi này có thể chủ động phòng tránh hoặc làm giảm tình trạng mất ngủ bằng một số biện pháp như sau:
- Kiểm soát tốt các bệnh lý mãn tính bằng cách tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để theo dõi tình trạng sức khỏe, điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp. Tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị do bác sĩ kê đơn, bao gồm việc sử dụng thuốc đúng liều lượng, đúng giờ giấc và kết hợp với các biện pháp điều trị khác như thay đổi lối sống, chế độ dinh dưỡng,…
- Thiết lập thói quen ngủ đều đặn, nên đi ngủ và thức dậy vào 1 thời điểm cố định. Tránh ngủ trưa quá nhiều gây khó ngủ về đêm.
- Người trung niên nên tập thể dục, vận động nhẹ nhàng 30 phút mỗi ngày để nâng cao sức đề kháng và cải thiện chứng mất ngủ.
- Hạn chế uống trà đậm, cà phê hay thuốc lá, bia rượu. Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ dưỡng chất để phòng tránh mất ngủ độ tuổi trung niên. Hạn chế ăn quá no hoặc ăn thức ăn khó tiêu trước khi ngủ.
6. Tổng kết
Mất ngủ trong tuổi trung niên là tình trạng phổ biến và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Hiểu được điều này, Dược Bình Đông đã mang đến sản phẩm hỗ trợ giấc ngủ Bát Tiên Bình Đông dưỡng tâm an thần, bồi bổ khí huyết, giúp cải thiện giấc ngủ, tạo giấc ngủ sinh lý, giúp tăng cường sức khỏe, giảm mệt mỏi. Sản phẩm rất phù hợp cho những người đang gặp phải tình trạng mất ngủ tuổi trung niên.
Dược Bình Đông là thương hiệu uy tín với hơn 70 năm sản xuất và phân phối sản phẩm hỗ trợ sức khỏe người tiêu dùng. Tất cả sản phẩm đều đạt chuẩn chứng nhận GMP-WHO của Bộ Y tế. Do đó, bạn có thể yên tâm về chất lượng của sản phẩm Bát Tiên Bình Đông. Vui lòng liên hệ hotline 028.39.808.808 để được tư vấn thêm, bạn nhé!