Hoài sơn (hay Củ mài) được biết đến như một loại củ bổ dưỡng trong các món ăn của nhiều gia đình Việt. Ngoài ra, đây còn là một loại thảo dược quý có tác dụng chữa nhiều chứng bệnh, trong đó có thể kể đến chứng suy nhược cơ thể, suy dinh dưỡng, di tinh, bạch đới, thận hư yếu,… Hoài sơn còn xuất hiện phổ biến trong các bài thuốc giúp bồi bổ sức khỏe và hồi phục thể trạng sau khi ốm. Để hiểu rõ hơn về loại dược liệu này, bạn đọc hãy cùng Dược Bình Đông tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!
1. Giới thiệu về Hoài sơn
Hoài sơn có tên khoa học là Dioscorea opposite, thuộc họ Củ nâu (Dioscoreaceae). Loài thảo dược này còn được nhiều người biết đến với cái tên Củ mài. Ngoài ra, Hoài sơn còn có các tên gọi khác như: Thự dự, Khoan mài, Sơn dược,…
Hoài sơn là loài thảo dược dây leo, thân nhẵn, hơi góc cạnh, màu hồng. Lá cây có hình trái tim, mọc so le và hoa mọc thành cụm bông có màu vàng. Cây thường mọc hoang trong rừng, tập trung tại các tỉnh miền núi phía Bắc như: Hà Giang, Thanh Hóa, Nghệ Tĩnh, Quảng Ninh,… Trên thế giới, loại cây này phân bố nhiều ở khu vực Đông và Đông Nam Á.
Người ta thường dùng rễ củ của cây Hoài sơn để làm thuốc. Bộ phận này thường mọc đơn độc hoặc từng đôi và ăn sâu vào đất. Rễ củ của loài cây này rất khó đào bởi chiều dài của nó có thể lên đến hàng mét. Mặt ngoài của rễ củ có màu xám nâu, bên trong có bột màu trắng. Đôi khi phần trên mặt đất ở kẽ lá cũng xuất hiện một số củ con nhỏ.
Người ta thường thu hái rễ củ Hoài sơn vào tháng 11 đến tháng 4 năm sau, khi phần cây trên mặt đất đã tàn lụi. Sau khi hái về, người ta sẽ rửa sạch, gọt vỏ, sau đó đem đi phơi hoặc sấy khô để dùng dần. Hoài sơn sau khi chế biến có hình trụ tròn dài 8 – 20cm, đường kính 1 – 3cm. Mặt ngoài có màu trắng hay ngà vàng, có nhiều bột, không có xơ, rắn chắc và không mùi vị. Để sử dụng lâu dài, người ta sẽ bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát để tránh ẩm mốc và sâu bọ.
2. Công dụng của Hoài sơn
Hiệu quả chữa bệnh của vị thuốc này đã được nghiên cứu và công nhận trong cả Tây y và Đông y, cụ thể như sau:
2.1. Theo Tây y
Các nghiên cứu cho biết Hoài sơn chứa tinh bột 63,25%, lipid 0,45%, protein 6,75% và chất nhầy 2 – 2,8%. Bên cạnh đó, vị thuốc này còn chứa các thành phần khác như: dioscin, allantoin, saponin có nhân sterol, cholin cùng nhiều loại axit amin, các men oxy hóa, vitamin C và những nguyên tố vi lượng khác.
Công dụng của Hoài sơn trong Y học hiện đại có thể kể đến như sau:
- Điều trị chứng suy sinh dưỡng, suy nhược cơ thể.
- Hỗ trợ tiêu hóa, chữa bệnh khó tiêu, giúp ăn ngon miệng.
- Tăng cường tuần hoàn máu ổn định.
- Hỗ trợ kiểm soát đường huyết cho người bệnh bị tiểu đường.
2.2. Theo Đông y
Trong Đông y, Hoài sơn là vị thuốc có những đặc điểm sau:
- Tính vị: Vị ngọt, tính bình.
- Quy kinh: Thận, Tỳ, Vị và Phế.
- Công dụng: Bổ thận âm sinh tân, chỉ khát, ích phế, dưỡng vị và bổ tỳ.
- Chủ trị: Bồi bổ sức khỏe, ăn uống kém, hen do phế hư, viêm ruột mãn tính, tiêu chảy lâu ngày, bạch đới, di tinh, di niệu, tiểu đường.
3. Một số bài thuốc trị bệnh từ Hoài sơn
Với những công dụng kể trên, vị thuốc này thường được ứng dụng trong các bài thuốc chữa suy nhược cơ thể, ăn uống kém, di tinh ở nam giới, tỳ thận hư,… Cụ thể như sau:
3.1. Bài thuốc chữa suy nhược cơ thể sau rối loạn tiêu hóa kéo dài
- Chuẩn bị: Hoài sơn 12g, Vỏ quýt 6g, Hạt sen 12g, Bố chính sâm 16g, Bạch truật 12g, Hạt cau 10g, Biển đậu 12g, Ý dĩ 12g, Nam mộc hương 6g.
- Cách thực hiện: Mỗi ngày sắc 1 thang, chia làm 2 lần uống. Dùng trong vòng 7-10 ngày liên tục.
3.2. Bài thuốc chữa ăn uống kém, khó tiêu do tỳ vị hư nhược
- Chuẩn bị: Hoài sơn 100g, Khiếm thực 100g, Xuyên tiêu 30g, Gạo nếp 1.000g, Đường trắng 30g.
- Cách thực hiện: Gạo nếp ngâm một đêm rồi vo sạch và để khô, sau đó rang chín và tán bột. Hoài sơn, Khiếm thực, Xuyên tiêu đem đi sao qua và tán bột. Trộn đều hai loại bột với nhau. Mỗi lần ăn chỉ cần lấy 30 – 60g bột pha với nước sôi và một ít đường trắng.
3.3. Bài thuốc chữa nam giới di tinh, đau vùng thắt lưng , suy yếu
- Chuẩn bị: Hoài sơn 200g, Ý dĩ 100g, Củ súng 100g, Hạt sen 100g.
- Cách thực hiện: Tất cả các nguyên liệu đem sao sấy khô và tán thành bột. Mỗi lần dùng thì pha 20g bột với nước cơm.
3.4. Bài thuốc trị chứng tiêu chảy do tỳ hư
- Chuẩn bị: Hoài sơn 12g, Ích trí nhân 12g, Kha tử nhục 12g, Trần bì 6g, Mộc hương 6g, Tiểu hồi 6g, Can khương 6g, Ô mai 6g.
- Cách thực hiện: Đem các vị tán thành bột làm hoàn. Mỗi ngày dùng 2 lần, mỗi lần uống từ 4 – 8g.
4. Một số món ăn tốt cho sức khỏe từ Hoài sơn
4.1. Cháo Hoài sơn bồi bổ sức khỏe
- Chuẩn bị: Hoài sơn 50g, khoai sọ 200g, gạo tẻ 50g.
- Cách thực hiện: Nấu cháo ăn trong ngày.
Thường xuyên ăn món này giúp ích khí (tăng thể lực), bổ tỳ vị (tăng cường chức năng tiêu hóa), chữa đuối sức, mệt mỏi, kém ăn, miệng khát và phiền táo.
4.2. Cháo Hoài sơn cho trẻ suy dinh dưỡng
- Chuẩn bị: Hoài sơn 20g, Biển đậu 10g, gạo 50g, đường trắng 20g, lòng đỏ trứng gà 1 cái.
- Cách thực hiện: Hoài sơn đem đi sấy khô. Gạo và Biển đậu đều xay thành bột. Trứng gà luộc bóc lấy lòng đỏ rồi cho vào bột gạo dầm nát trộn đều. Đem tất cả nấu với 200ml nước đun trên lửa nhỏ. Khi cháo chín thì cho đường vào và khuấy đều, sôi lần nữa thì tắt bếp. Cho trẻ ăn mỗi ngày 1 lần và liên tục trong 15 ngày để đạt hiệu quả tốt nhất.
4.3. Canh Hoài sơn bồi bổ sức khỏe
- Chuẩn bị: Sườn heo 300g, Hoài sơn 300g, gừng, hành và gia vị.
- Cách thực hiện: Hoài sơn đem đi rửa sạch, gọt vỏ và cho vào nồi. Cho thêm sườn heo, một vài lát gừng và gia vị vào hầm trong 20 phút. Dùng canh khi còn ấm và ăn mỗi ngày để cải thiện chức năng tỳ vị.
5. Một số lưu ý khi sử dụng vị thuốc Hoài sơn
Hoài sơn là dược liệu lành tính nhưng nếu dùng sai cách sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Vì thế, bạn nên lưu ý những điều sau khi sử dụng vị thuốc này:
- Hoài sơn có cơ chế hoạt động giống như một dạng estrogen nhẹ. Nếu bạn đang sử dụng các loại thuốc có nguồn gốc từ hormon như: corticoid, thuốc tránh thai,… thì cần cân nhắc trước khi sử dụng.
- Những người bị u xơ tử cung, u nang buồng trứng,… cần thận trọng trong việc sử dụng vị thuốc này. Tốt nhất người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ/ thầy thuốc trước khi dùng.
- Dùng kiện tỳ chỉ tả nên sao vàng, cần bổ âm nên dùng Hoài sơn sống.
- Người có thấp nhiệt, thực tà không nên dùng vị thuốc này.
- Trong quá trình sử dụng, nếu có dấu hiệu bất thường trên cơ thể bạn nên đến gặp bác sĩ hoặc thầy thuốc ngay.
6. Tổng kết
Hoài sơn không chỉ là một loại thực phẩm cực kỳ bổ dưỡng mà còn là một vị thuốc Đông y được sử dụng từ lâu đời. Dược liệu này thích hợp cho những người mắc chứng ăn uống kém, suy dinh dưỡng, bị suy nhược cơ thể, giúp bồi bổ sức khỏe và phục hồi nhanh chóng thể trạng sau khi ốm.
Biết được những công dụng tuyệt vời của vị thuốc Hoài sơn, Dược Bình Đông đã nghiên cứu và kết hợp với các loại thảo dược khác như Lạc Tiên, Thục Địa, Bạch Phục Linh, Mẫu Đơn Bì, Mạch Môn, Ngũ Vị Tử, Hoàng Tinh, Phòng Đảng Sâm, Sơn Thù Du để tạo ra sản phẩm Bát Tiên Bình Đông. Sản phẩm là giải pháp tuyệt vời giúp bồi bổ cơ thể, tăng cường sức khỏe và hỗ trợ giảm mệt mỏi hiệu quả, giúp ăn ngon và ngủ sâu hơn.
Bát Tiên Bình Đông rất thích hợp với những người thường xuyên bị mệt mỏi, cơ thể gầy yếu, khó hấp thụ chất dinh dưỡng, thường xuyên mất ngủ, những người mới ốm dậy hoặc đang trong thời kỳ dưỡng bệnh. Sản phẩm được sản xuất bởi công ty Dược Bình Đông – thương hiệu có mặt trên thị trường hơn 70 năm, chuyên nghiên cứu và cung cấp các sản phẩm bảo vệ sức khỏe an toàn và uy tín, người tiêu dùng hoàn toàn có thể yên tâm về chất lượng sản phẩm nhé!
Nếu bạn quan tâm đến Bát Tiên Bình Đông, hãy liên hệ qua hotline (028)39 808 808 để được tư vấn trong thời gian sớm nhất.
7. Khách hàng tìm hiểu về vị thuốc Hoài Sơn cũng quan tâm những thông tin dưới đây
Theo kinh nghiệm của các thầy thuốc Đông y, chế biến củ mài thành vị thuốc hoài sơn cần phải trải qua một quá trình chế biến thuốc công phu. Sau khi đào hoài sơn về phải chế biến ngay trong vòng 3 ngày nếu không sẽ hỏng. Việc chế biến gồm có 3 giai đoạn:
Sấy diêm sinh lần thứ nhất: Sau khi gọt vỏ đem xông diêm sinh (110kg củ mài phải dùng 2kg diêm sinh). Trong lò sấy xếp hoài sơn thành hình cũi lợn để cho các củ đều hưởng được hơi diêm sinh. Sau khi sấy 2 ngày 2 đêm, cần ủ lại một đêm, rồi phơi nắng nhỏ hoặc sấy nhẹ cho khô. Đem ngâm nước lã 2 ngày 2 đêm rồi rửa sạch và phơi nắng cho khô.
Sấy diêm sinh lần thứ hai: Lại xếp hoài sơn vào lò như lần trước rồi đốt diêm sinh trong 1 ngày 1 đêm (100kg củ mài phải dùng 1kg diêm sinh). Khi nào hoài sơn mềm như chuối là được. Nếu chưa mềm cần sấy diêm sinh lại. Sấy xong ủ trong vại, đậy vại bằng bao tải có nhúng nước. Đợi một ngày 1 đêm, đem ra sửa chữa củ mài cho đều đặn rồi đặt lên ván mà lăn. Lăn đến khi hai đầu củ mài lõm vào. Đem phơi nắng nhỏ hoặc sấy nhẹ cho hơi khô, sửa lại lần nữa cho miếng củ mài thật đẹp rồi lại lăn lần nữa cho nhẵn bóng và phơi thật khô. Nhúng nhanh vào nước lấy ra dùng giấy ráp đánh cho bóng.
Sấy diêm sinh lần thứ ba: Cứ 100kg hoài sơn lần này chỉ dùng 200g diêm sinh. Sấy trong 1 ngày 1 đêm. Khi đóng gói cần phải phân loại ra nhiều hạng. Hạng nhất: 4 khúc hoài sơn nặng 0,500kg. Hạng hai phải 6 khúc. Hạng ba tám khúc, hạng bốn 10 khúc, hạng năm 12 khúc và hạng sáu 14 khúc nặng nửa kilôgam.
Nền Y học cổ truyền (hay còn gọi là Đông Y) đã tồn tại hàng trăm năm nay và đạt được nhiều thành tựu to lớn cũng như có chỗ đứng vững chắc trong nền Y học của Việt Nam nói chung. Chính vì mang bản chất lành tính, hiệu quả và an toàn cao nên phương pháp Đông y đã và đang được nhiều người tin tưởng lựa chọn. Do xu hướng này mà hiện nay có rất nhiều công ty Đông y được thành lập nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu của xã hội. Tuy nhiên, không phải công ty đông y nào cũng đủ uy tín để mọi người tin tưởng lựa chọn. Vậy những tiêu chí đánh giá một công ty Đông y uy tín là gì, hãy cùng Dược Bình Đông tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!
- Thương hiệu: Khi tìm đến các công ty, cơ sở sản xuất, kinh doanh và phân phối các sản phẩm dược liệu thì điều khách hàng quan tâm nhất là sự uy tín, sự đảm bảo, chuyên môn, kinh nghiệm, dịch vụ … Các tiêu chí: Thời gian tồn tại, Địa chỉ liên hệ rõ ràng, Lĩnh vực hoạt động …
- Nguồn gốc dược liệu: Dược liệu có vai trò quan trọng trong ngành Y dược nước nhà, cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp dược để sản xuất thuốc chữa bệnh và thực phẩm bảo vệ sức khỏe. Tiêu chí bao gồm: Đặc điểm hình thái, Kiểm tra tinh khiết, Định tính, Định lượng.
- Nhân sự / Cơ sở sản xuất: Một công ty Đông y uy tín, đáng tin cậy cần phải có đội ngũ nhân sự chuyên nghiệp và giàu kinh nghiệm, cơ sở vật chất đầy đủ và đảm bảo chất lượng.
- Giấy chứng nhận: Nhà nước cũng như các công ty Đông y đang đẩy mạnh quá trình nghiên cứu, chế tạo ra những sản phẩm hỗ trợ sức khỏe với nhiều công dụng phục vụ cho nhu cầu của mọi người. Các loại giấy phép: Giấy phép hoạt động, Giấy phép GMP
Hoài sơn là dược liệu lành tính nhưng nếu dùng sai cách sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Vì thế, bạn nên lưu ý những điều sau khi sử dụng vị thuốc này:
- Hoài sơn có cơ chế hoạt động giống như một dạng estrogen nhẹ. Nếu bạn đang sử dụng các loại thuốc có nguồn gốc từ hormon như: corticoid, thuốc tránh thai,… thì cần cân nhắc trước khi sử dụng.
- Những người bị u xơ tử cung, u nang buồng trứng,… cần thận trọng trong việc sử dụng vị thuốc này. Tốt nhất người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ/ thầy thuốc trước khi dùng.
- Dùng kiện tỳ chỉ tả nên sao vàng, cần bổ âm nên dùng Hoài sơn sống.
- Người có thấp nhiệt, thực tà không nên dùng vị thuốc này.
- Trong quá trình sử dụng, nếu có dấu hiệu bất thường trên cơ thể bạn nên đến gặp bác sĩ hoặc thầy thuốc ngay.
