Thực tế, người già có xu hướng ngủ ít hơn, chất lượng giấc ngủ kém hơn và khó đi vào giấc ngủ hơn. Tình trạng mất ngủ ở người già kéo dài sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng về thể chất lẫn tinh thần. Bởi vì giấc ngủ có vai trò quan trọng đối với sức khỏe, hỗ trợ quá trình phục hồi và tái tạo năng lượng cho mọi đối tượng.
Theo dõi bài viết dưới đây để tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân và hướng giải quyết hiệu quả khi người già gặp phải chứng mất ngủ.
1. Đôi nét về tình trạng Mất ngủ ở người già
Bệnh mất ngủ là một dạng rối loạn giấc ngủ rất phổ biến, khiến bạn khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu giấc, ngủ chập chờn, không ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm. Tình trạng mất ngủ ở người già thường xảy ra ở độ tuổi từ 60 trở lên, ở cả nam và nữ. Các biểu hiện thường được mô tả như sau:
- Khó đi vào giấc ngủ, trằn trọc đến sáng mới ngủ được.
- Không ngủ được suốt đêm
- Ngủ chập chờn, ngủ không sâu giấc, thức giấc nhiều lần trong đêm.
- Chất lượng giấc ngủ không đảm bảo.
- Ban đêm không cảm thấy buồn ngủ hoặc cảm thấy buồn ngủ nhưng không ngủ được,…
Tình trạng mất ngủ bao gồm mất ngủ tạm thời (không thường xuyên xảy ra), mất ngủ cấp tính (kéo dài không quá 4 tuần) và mất ngủ mạn tính (kéo dài trên 4 tuần). Trong đó, mất ngủ thoáng qua và cấp tính thường xảy ra ở những người không có bệnh lý khiến họ dễ bị mất ngủ hoặc chưa từng bị rối loạn giấc ngủ trước đó. Mất ngủ thoáng qua hoặc cấp tính ở người lớn tuổi, nếu không được khắc phục sớm, tình trạng có thể chuyển thành mất ngủ mạn tính, và khi đó, việc điều trị sẽ trở nên phức tạp hơn.
Mất ngủ ở người già có nhiều tác hại nghiêm trọng. Người mất ngủ thường xuyên sẽ cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, suy nhược cơ thể, và giảm trí nhớ cũng như khả năng nhận thức. Ngoài ra, mất ngủ còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý như tim mạch, đột quỵ và tăng nguy cơ tai nạn do thiếu tập trung. Dưới đây là các dấu hiệu cần lưu ý khi gặp bác sĩ:
- Mất ngủ kéo dài trên 3 tuần.
- Gây tác động nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày.
- Xuất hiện một số triệu chứng bất thường kèm theo như đau ngực, khó thở, tiểu đêm nhiều lần, đau đầu kéo dài, hoặc các triệu chứng thần kinh khác.
- Mất ngủ do phản ứng phụ của thuốc.
- Mất ngủ kèm theo các triệu chứng lo âu, trầm cảm.
- Khi có bệnh nền.
2. Nguyên nhân gây ra tình trạng mất ngủ ở người già
2.1. Do lão hóa
Lão hóa là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng mất ngủ ở người cao tuổi. Khi tuổi tác tăng lên, cơ thể trải qua nhiều thay đổi sinh lý, bao gồm sự giảm sản xuất hormone melatonin – một hormone giúp điều chỉnh chu kỳ giấc ngủ. Hệ thống thần kinh ở người lớn tuổi cũng suy yếu, dẫn đến khó duy trì giấc ngủ sâu và liên tục.
Ngoài ra, khi về già, cơ thể chúng ta thường gặp phải các vấn đề sức khỏe khác như đau nhức, khó chịu, làm gián đoạn giấc ngủ. Những yếu tố này kết hợp lại khiến giấc ngủ của người già trở nên kém chất lượng hơn so với lúc còn trẻ.
2.2. Do bệnh lý
Các bệnh lý khác nhau gây ra mất ngủ ở người già bằng cách làm gián đoạn chu kỳ giấc ngủ và gây khó chịu về đêm. Những bệnh này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất và tinh thần, khiến người già khó có được giấc ngủ sâu và liên tục. Cụ thể như sau:
- Bệnh về thần kinh: Các bệnh trầm cảm, sa sút trí tuệ, parkinson, alzheimer hoặc các bệnh thoái hóa thần kinh khác có thể gây ra các rối loạn trong chu kỳ giấc ngủ, làm giảm chất lượng giấc ngủ của người bệnh.
- Bệnh về xương khớp: Các bệnh về xương khớp như viêm khớp dạng thấp, loãng xương, thoái hóa cột sống, thoái hóa khớp gối,… sẽ gây đau nhức xương khớp về đêm, khiến người bệnh không ngủ được.
- Bệnh về đường tiêu hóa: Các bệnh viêm loét dạ dày, viêm đại tràng, rối loạn tiêu hóa, trào ngược dạ dày thực quản, đầy hơi, chướng bụng,… khiến người bệnh cảm thấy khó chịu, mệt mỏi dẫn đến mất ngủ.
- Rối loạn hô hấp: Các bệnh lý về đường hô hấp như COPD, hen suyễn, viêm phế quản, hen suyễn, viêm mũi, viêm xoang hoặc chứng ngưng thở khi ngủ,… gây ra các triệu chứng ho khan kéo dài, tức ngực, khó thở vào ban đêm khiến chất lượng giấc ngủ suy giảm nghiêm trọng.
- Bệnh về thận – tiết niệu: Khi bị nhiễm trùng đường tiết niệu, người bệnh sẽ mắc phải các chứng tiểu đêm, nước tiểu vàng, tiểu buốt, đau lưng do bệnh thận,… làm ảnh hưởng đến giấc ngủ của người bệnh.
- Bệnh về gan: Khi gan gặp vấn đề như nóng gan, suy giảm chức năng gan đều có thể làm ảnh hưởng đến quá trình sản xuất Melatonin vào ban đêm, gây ra tình trạng khó ngủ, kèm theo các triệu chứng như nổi mẩn và ngứa ngáy, mệt mỏi, khó chịu, vàng mắt, vàng móng tay,… Tìm hiểu thêm về tình trạng nóng gan trong bài viết “Nóng gan có biểu hiện gì? Cách khắc phục ra sao?”.
Ngoài ra, các bệnh lý khác như tiểu đường, tuyến giáp, tăng huyết áp, hội chứng chân không yên (RLS),… cũng có thể gây ra tình trạng gián đoạn giấc ngủ ở người già
2.3. Nguyên nhân khác
Ngoài các nguyên nhân bệnh lý, nhiều yếu tố khác có thể góp phần gây ra tình trạng mất ngủ ở người già. Các nguyên nhân bao gồm:
- Căng thẳng, áp lực từ cuộc sống.
- Thiếu dinh dưỡng.
- Thay đổi nội tiết.
- Thói quen sinh hoạt kém khoa học như lạm dụng bia rượu, cà phê, trà, thuốc lá, ăn uống không đúng giờ, thức khuya,… có thể khiến người cao tuổi thường xuyên bị khó ngủ, mất ngủ.
- Tác dụng phụ của thuốc điều trị các bệnh khác gây ra mất ngủ hoặc làm gián đoạn giấc ngủ (thuốc chống trầm cảm, thuốc điều trị huyết áp, thuốc Corticoid).
- Môi trường ô nhiễm tiếng ồn, không gian ngủ thiếu trong lành, thoáng mát hoặc nơi ở chật chội,…
3. Chẩn đoán tình trạng mất ngủ ở người già
Chẩn đoán tình trạng mất ngủ ở người già là bước quan trọng để xác định nguyên nhân gây ra bệnh và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Đầu tiên, bác sĩ sẽ tiến hành hỏi bệnh sử chi tiết, bao gồm thói quen ngủ, thời gian ngủ, tình trạng thức dậy vào ban đêm và các triệu chứng liên quan khác. Sau đó, bác sĩ chỉ định các phương pháp chẩn đoán khác:
- Nhật ký giấc ngủ: Bạn có thể ghi lại thói quen ngủ của mình trong thời gian 1 – 2 tuần.
- Các chỉ định cận lâm sàng: Đo đa ký giấc ngủ (Polysomnography), đo điện não đồ (EEG), đo độ trễ của giấc ngủ (MSLT), Actiography, nghiên cứu giấc ngủ,…
- Các phương pháp chẩn đoán khác: Các phương pháp khác như xét nghiệm máu, MRI, CT, X-quang,… sẽ được chỉ định trong một vài trường hợp, để loại trừ các nguyên nhân tiềm ẩn gây ra tình trạng mất ngủ, khó ngủ.
4. Phương pháp điều trị tình trạng mất ngủ ở người già
Có nhiều phương pháp điều trị mất ngủ, bạn có thể áp dụng các phương pháp hỗ trợ tại nhà, điều trị theo Tây y hoặc Đông y.
4.1. Phương pháp Tây y
Các bác sĩ sẽ tìm ra nguyên nhân và phương pháp điều trị phù hợp. Các nguyên nhân gây mất ngủ có thể kể đến như vấn đề tâm thần kinh, tim mạch, hô hấp, tiêu hóa và cơ xương khớp. Tùy vào trường hợp, bác sĩ có phác đồ điều trị tương ứng bao gồm cả nội khoa (dùng thuốc) và ngoại khoa (phẫu thuật).
Bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc điều trị mất ngủ ở người cao tuổi bao gồm:
- Thuốc bình thần giúp giảm lo âu và căng thẳng, tạo điều kiện cho giấc ngủ sâu hơn.
- Thuốc ngủ sử dụng trong thời gian ngắn để hỗ trợ giấc ngủ.
- Thuốc kháng histamin an thần, giúp dễ dàng vào giấc ngủ.
- Thuốc an thần kinh thế hệ 2 (Thuốc an thần kinh mới) điều chỉnh giấc ngủ mà ít gây ra tác dụng phụ.
- Thuốc chống trầm cảm 3 vòng, đa vòng khi tình trạng trầm cảm.
Ngoài ra, việc điều trị mất ngủ ở người già còn có các phương pháp không dùng thuốc khác: Liệu pháp ánh sáng, liệu pháp hành vi nhận thức (CBT-I), thực phẩm chức năng, vệ sinh giấc ngủ (Sleep hygiene),…
4.2. Phương pháp Đông y
Theo Y học cổ truyền, mất ngủ xuất phát từ nhiều nguyên nhân, có thể là do sự suy giảm chức năng của các tạng Tâm, Can, Tỳ, Phế, Thận. Khi các tạng này hoạt động kém hiệu quả, tinh khí và thần trí sẽ bị ảnh hưởng, dẫn đến tình trạng mất ngủ. Do các tạng phủ có mối liên hệ mật thiết với nhau, việc điều trị mất ngủ bằng Đông y cần xác định rõ nguyên nhân gốc rễ từ tạng phủ nào để có phương pháp điều trị phù hợp, loại bỏ tận gốc vấn đề chứ không chỉ tập trung vào việc giảm thiểu triệu chứng.
Dùng các loại dược liệu như Lạc tiên, Nữ lang, Hoa cúc và Cam thảo,… để cải thiện chứng mất ngủ bằng cách kết hợp tạo ra những bài thuốc hoặc dùng như một loại trà giúp nâng cao chất lượng giấc ngủ. Các dược liệu này không chỉ làm tinh thần thư giãn, thoải mái mà còn dễ đi vào giấc ngủ một cách tự nhiên và an toàn.
Các bài thuốc dưới đây đều được bào chế từ những loại thảo dược có tác dụng an thần, dưỡng tâm, bổ tỳ và cân bằng âm dương:
Toan Táo Nhân Thang
- Thành phần: 12 – 20g Toan táo nhân, 12g Phục linh, 4g Cam thảo, 8 – 12g Tri mẫu, 4 – 6g Xuyên khung.
- Công dụng: Dưỡng huyết an thần và thanh nhiệt trừ phiền.
- Thực hiện: Sắc nước uống hai lần mỗi ngày. Uống vào buổi chiều và tối trước khi ngủ.
Quy Tỳ Thang
- Thành phần: 12g Hoàng kỳ, 12g Bạch truật, 10g Phục linh, 10g Đương quy, 10g Long nhãn, 10g Táo nhân, 10g Nhân sâm, 8g Cam thảo, 5g Viễn chí, 4g Mộc hương, 3 quả Đại táo, 3 lát Sinh khương.
- Công dụng: Kiện tỳ ích khí và dưỡng huyết an thần.
- Thực hiện: Sắc 1 thang, uống 2 lần mỗi ngày.
Lưu ý khi dùng các bài thuốc trong Đông y: Sử dụng thuốc đúng với thể bệnh, chú ý đến liều lượng – cách dùng và không tự ý thay đổi khi chưa có sự hướng dẫn từ bác sĩ.
Người già bị mất ngủ có thể tham khảo thêm nhiều phương pháp khác không dùng thuốc khác như xoa bóp bấm huyệt, châm cứu, xông tắm thảo dược, ngâm chân,…
4.3. Hỗ trợ tại nhà giúp giảm tình trạng mất ngủ ở người già
Hỗ trợ tại nhà là một phần quan trọng trong việc cải thiện tình trạng mất ngủ ở người lớn tuổi. Các biện pháp hỗ trợ tại nhà không chỉ giúp tạo môi trường thuận lợi cho giấc ngủ mà còn khuyến khích những thói quen tốt, góp phần nâng cao chất lượng giấc ngủ và sức khỏe tổng thể.
- Bổ sung một số thực phẩm hỗ trợ giấc ngủ như sữa ấm, chuối, hạnh nhân,… Đồng thời, hạn chế tiêu thụ các thực phẩm và đồ uống có chứa caffeine, cồn, hoặc thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ hoặc đường vào buổi tối.
- Giữ tinh thần luôn thoải mái, tránh những cảm xúc tiêu cực (căng thẳng, lo lắng, sợ hãi,…) để có giấc ngủ chất lượng.
- Thói quen khoa học như uống đủ nước mỗi ngày và không nên uống quá nhiều trước giờ đi ngủ, không làm việc quá sức, ngủ đúng giờ, hạn chế thức khuya,…
- Tạo không gian ngủ thích hợp. Tim hiểu các yếu tố ảnh hưởng tới giấc ngủ
- Tập các bài thở giúp dễ dàng đi vào giấc ngủ.
- Massage hỗ trợ chữa mất ngủ bằng các động tác massage tập trung ở khu vực đầu, mặt để kích thích tuần hoàn, tăng lưu lượng máu lên não, từ đó cải thiện chất lượng giấc ngủ cũng như giúp tinh thần thêm sảng khoái, khỏe khoắn sau khi ngủ dậy.
- Ngâm chân với nước ấm trước khi ngủ để có thể giấc ngủ ngon hơn và sâu hơn.
- Duy trì các bài tập yoga phù hợp với người lớn tuổi có công dụng xoa dịu tinh thần, giảm căng thẳng và dễ đi vào giấc ngủ. Tham khảo ngay các Bài tập giúp ngủ ngon để được hướng dẫn chi tiết nhé!
- Lựa chọn tư thế ngủ phù hợp. Cùng tìm hiểu bài viết “Tư thế giúp ngủ ngon” để hiểu rõ hơn.
- Đầu tư đồ dùng hỗ trợ giấc ngủ như nệm, gối ngủ, tinh dầu, nến thơm,…
Bên cạnh các biện pháp trên, người lớn tuổi còn có thể sử dụng thêm các sản phẩm hỗ trợ nâng cao sức khỏe, giảm mệt mỏi, để có giấc ngủ ngon hơn. Điển hình như sản phẩm bảo vệ sức khỏe Bát Tiên Bình Đông của Dược Bình Đông. Sản phẩm này có chứa các loại thảo như Lạc tiên, Bạch phục linh, Thục địa, Mẫu đơn bì, Mạch môn, Ngũ vị tử, Phòng đảng sâm, Hoài sơn, Hoàng tinh, Sơn thù du đều là các thảo dược quý có công dụng dưỡng tâm an thần, bồi bổ khí huyết, giúp cải thiện giấc ngủ, tạo giấc ngủ sinh lý, giúp tăng cường sức khỏe, giảm mệt mỏi, giúp ăn ngon và ngủ sâu hơn.
5. Phòng ngừa tình trạng mất ngủ ở người già
Mất ngủ là một vấn đề “muôn thuở” của người già với nhiều hệ lụy nghiêm trọng xảy ra với sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Do đó, bên cạnh việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ kết hợp với các phương pháp hỗ trợ, bạn cần áp dụng một số cách dưới đây để phòng ngừa chứng mất ngủ hiệu quả.
- Kiểm soát những bệnh lý mạn tính bằng cách tái khám định kỳ theo đúng lịch hẹn, tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị của bác sĩ.
- Thiết lập thói quen đi ngủ, duy trì lịch trình ngủ đều đặn, hạn chế sử dụng các thiết bị điện tử trước khi ngủ,… Đây là những biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả để bạn có thể cải thiện tình trạng khó đi vào giấc ngủ và ngủ không sâu.
- Tập thể dục đều đặn, nâng cao thể trạng.
- Duy trì lối sống khoa học, lành mạnh như uống đủ 2 lít nước mỗi ngày và không uống quá nhiều nước trước khi giờ đi ngủ.
6. Tổng kết
Tình trạng thiếu ngủ, mất ngủ kéo dài ở người già có nguy cơ dẫn đến nhiều chứng bệnh như suy nhược cơ thể, suy giảm hệ miễn dịch, thừa cân, cao huyết áp, mất tập trung, mất trí nhớ và thậm chí là đột quỵ,… Do đó, người cao tuổi cần xây dựng một lối sống lành mạnh, kết hợp với việc kiểm soát tốt các bệnh lý mạn tính và phối hợp bổ sung các thực phẩm có lợi. Ngoài ra, họ nên luyện tập thể dục thể thao thường xuyên để nâng cao chất lượng giấc ngủ.
Bên cạnh việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, người già bị mất ngủ có thể tham khảo sử dụng sản phẩm chức năng hỗ trợ giấc ngủ Bát Tiên Bình Đông của công ty TNHH Dược phẩm Bình Đông. Đây là một trong những sản phẩm được đánh giá cao với công dụng cải thiện giấc ngủ, bồi bổ cơ thể và giảm chứng suy nhược. Bát Tiên Bình Đông có bảng thành phần gồm 10 loại thảo dược thiên nhiên như Lạc tiên, Bạch phục linh, Thục địa, Mẫu đơn bì, Mạch môn, Ngũ vị tử, Phòng đảng sâm, Hoài sơn, Hoàng tinh, Sơn thù du đảm bảo mang đến hiệu quả và hoàn toàn “lành tính” với sức khỏe người tiêu dùng.
Dược Bình Đông là thương hiệu Dược phẩm có hơn 70 năm hình thành và phát triển với nhiều dòng sản phẩm bảo vệ sức khỏe chất lượng vượt trội. Đội ngũ chuyên gia y tế, nhân viên, nhân công,… được tuyển chọn gắt gao và đào tạo bài bản nhằm đưa ra thị trường những sản phẩm tốt nhất, mang lại giá trị cho khách hàng. Ngoài ra, hệ thống máy móc, nhà xưởng,… cũng được đầu tư chỉn chu và không ngừng cải tiến để ứng dụng những công nghệ sản xuất hiện đại. Nếu quý bạn đọc có nhu cầu tìm hiểu về sản phẩm Bát Tiên Bình Đông hoặc cần được tư vấn về các vấn đề sức khỏe thì đừng ngần ngại liên hệ (028)39808808 để được hỗ trợ tận tình.