Trong Đông y, Hoàng tinh là một vị thuốc quý được sử dụng phổ biến trong các bài thuốc với tác dụng tiêu khát, bổ khí, bổ thận, tư âm và nhuận phế, hỗ trợ điều trị chứng tiểu đường, bệnh thiếu máu, yếu sinh lý và bồi bổ sức khỏe. Để hiểu rõ hơn về Hoàng tinh và cách sử dụng, Dược Bình Đông sẽ cung cấp những thông tin hữu ích trong bài viết này.
1. Giới thiệu về Hoàng tinh
1.1. Mô tả Hoàng tinh
Hoàng tinh (Rhizoma Polygonati) là thân rễ đã phơi hoặc sấy khô của 03 loại Hoàng tinh: Polygonatum kingianum Coll. Et Hemsl., Polygonatum cyrtonema Hua hoặc Polygonatum sibiricum Red., họ Mạch môn đông (Convallariaceae). Hoàng tinh còn có một số tên gọi khác như Hoàng tinh lá mọc vòng, Hoàng tinh hoa đỏ, Cây cơm nếp, Cứu hoang thảo, Mễ phủ…
Dựa vào hình thái có thể phân biệt các loại Hoàng tinh như sau:
- Đại Hoàng tinh: Thân rễ nạc, dài khoảng 10 cm, rộng từ 3-6 cm, dày 2-3 cm. Vỏ ngoài rễ có màu vàng nhạt hoặc vàng nâu, có nếp nhăn và vết sẹo rễ dạng sợi. Trên các mấu có vết của thân dạng vòng tròn lõm, phần giữa lồi lên. Chất dai, cứng, khó bẻ, khi bẻ bề mặt bẻ như sừng, màu vàng nhạt đến vàng nâu. Mùi thơm nhẹ, vị ngọt, hơi dai dính.
- Kê đầu Hoàng tinh (Hoàng tinh đầu gà): Có hình trụ, cong queo, dài khoảng 3-10 cm, đường kính 0,5-1,5 cm. Các đốt dài 2-4 cm, thường phân nhánh. Vỏ ngoài có màu trắng ngà đến vàng xám, hơi đục, có nhiều vết sẹo của thân hình tròn và nếp nhăn dọc.
- Khương hình Hoàng tinh (Hoàng tinh dạng gừng): Có độ ngắn dài không đồng đều, đường kính 0,8-1,5 cm. thường nối liền theo nhóm vài củ. Mặt ngoài xù xì, có màu vàng xám hoặc nâu vàng, phía trên có vết sẹo của thân hình tròn lồi. Nếu có vị đắng thì không dùng làm thuốc.
- Hoàng tinh phiến: Các phiến dày không đều, mặt phiến hơi mịn và bóng, màu vàng nhạt đến nâu vàng, có nhiều vết đốm của bó mạch. Chất hơi dai và cứng. Mùi nhẹ, vị ngọt, khi nhai hơi nhớt.
1.2. Thu hái và chế biến Hoàng tinh
Ở nước ta, Hoàng tinh thường phát triển mạnh ở những vùng rừng ẩm, đất có nhiều mùn trên các vùng núi có đá xanh, chủ yếu ở các vùng núi miền Bắc như Sapa, Lào Cai.
Bộ phận dùng làm thuốc của Hoàng tinh là thân rễ. Thời gian thu hoạch quanh năm, nhưng nhiều nhất là vào mùa xuân và mùa thu vì thời điểm này thân rễ có ít nước.
Có 2 cách bào chế Hoàng tinh thành dược liệu:
- Cách 1: Sau khi thu hái, thân rễ thì rửa sạch, ủ mềm rồi cắt thành từng phiến dày. Sau đó đem phơi hoặc sấy khô và bảo quản trong hũ kín.
- Cách 2: Sau khi thu hái thân rễ thì rửa sạch, đem ngâm với rượu rồi cho vào bình đậy nắp kín theo tỷ lệ: 100kg Hoàng tinh tương ứng với 20 lít rượu. Tiếp đến, đem đun cách thủy để thân cây hút rượu. Sau đó, lấy Hoàng tinh ra, cắt lát dày và phơi khô.
2. Công dụng của Hoàng tinh
Đông y và Tây y đều có những nghiên cứu về công dụng của Hoàng tinh đối với sức khỏe của người bệnh, cụ thể như sau:
2.1. Theo Tây y
Hoàng tinh có chứa các thành phần hóa học như: Glucose, mannose, alcaloid, acid amin, fructose, galacturonic acid, tinh bột, chất nhầy và hợp chất anthraquinone.
Công dụng
- Saponin từ Hoàng tinh có thể làm giảm hiệu quả tình trạng tăng đường huyết và tăng lipid máu ở chuột mắc bệnh tiểu đường.
- Tăng cường miễn dịch
- Ức chế trực khuẩn thương hàn, tụ cầu khuẩn vàng, trực khuẩn lao
2.2. Theo Đông y
Các thầy thuốc Đông y từ lâu đã sử dụng Hoàng tinh trong nhiều bài thuốc bổ huyết, bổ âm và nuôi tỳ vị. Công dụng của Hoàng tinh được thể hiện như sau:
- Tính vị: Vị ngọt, tính bình.
- Quy kinh: Kinh Tỳ, Phế và Thận.
- Công năng: Kiện tỳ, nhuận phế, ích thận
- Chủ trị: Tỳ vị hư nhược, cơ thể mệt mỏi, sức yếu, miệng khô, ăn kém, phế hư ho khan, tinh huyết bất túc, nội nhiệt tiêu khát.
3. Một số bài thuốc trị bệnh từ Hoàng tinh
Sau khi tìm hiểu về công dụng của Hoàng tinh trong Đông y, mời bạn tham khảo về những bài thuốc phổ biến từ dược liệu này
3.1. Bài thuốc bổ cho người lao lực, ho nhiều
- Chuẩn bị: 15g Hoàng tinh, 10g Ý dĩ.
- Cách thực hiện: Cho vào nồi đất đun với 600ml nước, sắc còn 200ml nước thuốc thì ngưng. Chia uống 3 lần và uống trong ngày.
3.2. Bài thuốc trị suy nhược sau khi mắc bệnh
- Chuẩn bị: 24g Hoàng tinh, 20g Sinh địa, 12g Đảng sâm, 12g Kỷ tử, 12g Hoàng kỳ.
- Cách thực hiện: Cho tất cả thành phần vào nồi và sắc lấy nước uống. Mỗi ngày dùng 1 thang cho đến khi phục hồi thể trạng.
3.3. Bài thuốc giảm mệt mỏi
- Chuẩn bị: 10g củ Hoàng tinh, 10g Ý dĩ, 8g Sa sâm
- Cách thực hiện: Sắc với 200ml nước tới khi còn 50ml thì ngưng, dùng uống 1 lần/ngày.
3.4. Bài thuốc trị thiếu máu
- Chuẩn bị: 20g củ Hoàng tinh, 10g Thục địa, 10g Hà thủ ô, 10g rễ Đinh lăng, 8g Tam thất.
- Cách thực hiện: Đem tất cả các vị thuốc này tán thành bột, mỗi ngày sắc 10g để uống.
3.5. Bài thuốc trị tiểu đường
- Chuẩn bị: 20g củ Hoàng tinh, 20g Sinh địa, 20g Hoàng kỳ, 10g Trạch tả, 10g Nhân sâm, 10g Hoàng liên, 10g Địa cốt bì.
- Cách thực hiện: Tán thành bột, rây mịn. Uống 3 lần/ngày, mỗi lần 5g.
3.6. Bài thuốc trị huyết áp thấp
- Chuẩn bị: 30g củ Hoàng tinh, 30g Đảng sâm, 10g Cam thảo
- Cách thực hiện: Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
4. Một số lưu ý khi sử dụng Hoàng tinh
Mặc dù Hoàng tinh là dược thảo quý, có tác dụng tốt cho cơ thể nhưng để sử dụng an toàn, tránh tác dụng phụ thì bạn cần lưu ý:
- Hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng Hoàng tinh
- Đối tượng không nên dùng: Người bị tích trệ, bụng đầy, tỳ vị có thấp, tiêu phân lỏng, ho nhiều đờm, tỳ vị hư hàn.
- Nên phân biệt kỹ giữa Hoàng tinh và Củ dong để tránh sử dụng nhầm. Củ dong là cây lương thực thường luộc ăn hoặc mài lấy bột làm bánh, nấu chè và không dùng để làm thuốc.
5. Tổng kết
Hoàng tinh là vị thuốc có nhiều công dụng hữu ích đối với sức khỏe, đặc biệt là khả năng bổ khí, kiện tỳ, nhuận phế, ích thận, trị tỳ vị hư nhược, cơ thể mệt mỏi, sức yếu, ăn uống kém … Qua đó, Hoàng tinh cũng là thành phần quan trọng trong nhiều sản phẩm chăm sóc sức khỏe với công dụng bồi bổ cơ thể, tăng cường sức khỏe. Trong đó, không thể không kể đến sản phẩm Bát Tiên Bình Đông.
Sản phẩm là kết hợp hài hòa giữa Hoàng tinh và các thảo dược như: Lạc Tiên, Thục Địa, Bạch Phục Linh, Mẫu Đơn Bì, Hoài Sơn, Mạch Môn, Ngũ Vị Tử, Phòng Đảng Sâm, Sơn Thù Du. Đây là những vị thuốc quý có nguồn gốc từ thiên nhiên với công dụng giúp bồi bổ, tăng cường sức khỏe, giúp ăn ngon miệng hơn và ngủ sâu hơn. Sản phẩm thích hợp cho những người bị suy nhược cơ thể, mới ốm dậy, đang trong thời kỳ dưỡng bệnh, ăn ngủ kém.
Bát Tiên Bình Đông là sản phẩm thuộc Công ty Dược Bình Đông. Đây là thương hiệu có trên 70 năm hình thành và phát triển với mục tiêu đưa những bài thuốc cổ truyền đến gần hơn với người Việt. Các sản phẩm từ Dược Bình Đông luôn được khách hàng tin tưởng lựa chọn bởi hiệu quả và an toàn với cơ địa và sức khỏe của người tiêu dùng.
Nếu bạn đang quan tâm đến sản phẩm Bát Tiên Bình Đông, hãy liên hệ ngay hotline 028.39.808.808 để được tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng.
