Thổ phục linh dược liệu có tác dụng gì?

Thổ phục linh là vị thuốc nam dùng để giải độc, điều trị chứng đau nhức xương khớp do phong thấp và nhiều tác dụng khác đối với sức khỏe. Để có thêm thông tin chi tiết về vị thuốc này, hãy cùng Dược Bình Đông theo dõi bài viết dưới đây! 

1. Giới thiệu về Thổ phục linh

Thổ phục linh (Rhizoma Smilax glabra) là thân rễ đã được phơi sấy khô của cây Thổ phục linh (Smilax glabra Roxb), họ Khúc khắc (Smilacaceae). Một số tên gọi khác của cây Thổ phục linh: Khúc khắc, Kim cang, Tơ pớt,… 

Theo các nguồn tài liệu, Thổ phục linh được phân bố chủ yếu tại các vùng địa lý có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới trên toàn cầu. Đặc biệt, ở châu Á, loài cây này được tìm thấy ở các quốc gia như Ấn Độ, Trung Quốc và trong khu vực Đông Nam Á. Tại Việt Nam, cây Khúc khắc được trồng rải rác tại các vùng nương rẫy và đồi núi. Phân bố trên cả ba miền đất nước như ở các tỉnh Nghệ An, Lạng Sơn, Ninh Bình, Khánh Hòa, Lâm Đồng,… 

Cây Thổ phục linh là một loại cây lâu năm và có những đặc điểm nhận dạng sau:

• Thân cây: Cây có dạng dây leo, thân mềm và không có gai.
• Lá: Lá mọc xen kẽ nhau, có hình dạng bầu dục hoặc trứng, đầu lá nhọn, cuống lá hình tim và có tua. Mặt trên của lá có màu xanh và nhẵn bóng, trong khi mặt dưới có màu xanh nhạt hơn và có lớp màu trắng giống như phấn.
• Hoa: Hoa mọc từ kẽ lá tạo thành cụm, thường nở vào tháng 5 – 6. Hoa hình táng, có cuống dài nối với thân cây. Màu hoa thường là màu hồng, và một số bông có chấm đỏ điểm xuyết.
• Quả: Mùa quả của Thổ phục linh thường kéo dài từ tháng 7 đến tháng 10. Quả nhỏ có dạng hình tròn, mọc thành từng chùm. Ban đầu, quả có màu xanh và sau đó chuyển sang màu đỏ, tím, và khi chín hoàn toàn thì quả có màu đen.
• Hạt: Mỗi quả của Thổ phục linh chứa từ 2 đến 4 hạt có hình dạng trứng.
• Thân rễ: Thân rễ có hình dạng khối hoặc trụ dẹt, cứng và có kích thước độ dài khác nhau. Củ có bề ngoài màu nâu và có thể có vảy. Bề mặt có những lồi lõm không đều.

Thân rễ của cây Thổ phục linh chính là phần được sử dụng để làm dược liệu. Thân rễ có thể thu hoạch quanh năm, nhưng mùa hè được xem là thời điểm tốt để đạt được chất lượng dược tính cao nhất. Sau khi thu hoạch, thân rễ cây Khúc khắc được tiến hành xử lý theo các cách sau:

• Rửa sạch và để ráo nước, loại bỏ các rễ con và sau đó thái phiến. Tiếp đến, tiến hành sấy khô hoặc phơi khô, sao vàng trước khi sử dụng.
• Ngâm trong nước và ủ mềm, sau đó thái phiến dày khoảng 2-3mm. Tiếp tục sao cho đến khi chúng có màu vàng.
• Dược liệu sau khi được xử lý cần được bảo quản ở nơi thoáng gió, nơi cao và khô ráo, tránh ẩm mốc để đảm bảo đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất.

2. Công dụng của Thổ phục linh 

Khúc khắc thường được sử dụng trong điều trị các bệnh liên quan đến xương khớp, mụn nhọt, giải độc.. Dưới đây là công dụng của dược liệu này theo góc nhìn của Tây y và Đông y: 

2.1. Theo Tây y 

Khúc khắc được coi là một loại thảo dược có một số tính chất và thành phần có tác dụng rất tốt trong việc chăm sóc sức khỏe. Cụ thể về thành phần hóa học và công dụng của dược liệu này trong Tây y là:

Thành phần hóa học của Thổ phục linh gồm: tinh bột, sitosterol, stigmasterol, smilax saponin, tigogenin, bêta-sitosterol, tamin, chất nhựa, tinh dầu.

Khúc khắc đã được nghiên cứu về các công dụng dược lý có thể hỗ trợ trong nhiều lĩnh vực y học phương Tây, điển hình là:

• Chống viêm và tăng cường hệ thống miễn dịch: Nghiên cứu trên mô hình phù bàn chân chuột cống trắng đã ghi nhận rằng Khúc khắc có tác dụng chống viêm và tăng cường hệ thống miễn dịch. Đặc biệt, trong giai đoạn viêm mãn và cấp tính, Thổ phục linh đã cho thấy khả năng kháng viêm rõ rệt và tăng cường tỷ lệ sống sót của chuột trong cơn phản vệ.
• Hỗ trợ giảm triệu chứng dị ứng và kháng histamin: Thổ phục linh đã được ghi nhận có khả năng giảm nhẹ các triệu chứng dị ứng như co giật, khó thở, đặc biệt ở đường hô hấp trong thí nghiệm tiêm mẫn cảm chuột lang bằng kháng nguyên. Ngoài ra, nó cũng được sử dụng để hỗ trợ điều trị vẩy nến và giun sán (Clonorchis sinensis) theo kiến thức dân gian.
• Hỗ trợ điều trị đái tháo đường: Khúc khắc có tác dụng hạ đường huyết trên chuột nhắt trắng, bằng cách tăng cường độ nhạy cảm của các thụ thể đối với insulin.
• Hỗ trợ giảm đau và mỏi cơ xương: Theo một số nghiên cứu, sự kết hợp của Thổ phục linh với các thảo dược khác như Ngưu tất, Cà dây leo hoặc Hy thiêm có thể giảm đau nhức cơ xương và mỏi cơ. Đặc biệt, hỗn hợp này đã cho thấy hiệu quả trong việc giảm đau nhức và mỏi cơ.

2.2. Theo Đông y 

Với hàng ngàn năm lịch sử ứng dụng, Khúc khắc được coi là một trong những “thần dược” của Đông y với nhiều tác dụng chủ yếu như:

• Tính vị: Vị ngọt nhạt, chát, tính bình và không độc. 
• Quy kinh: Can và Vị.
• Công năng: Trừ thấp, giải độc, lợi niệu, thông lợi các khớp. 
• Chủ trị: Tràng nhạc, lở ngứa, giang mai, tiểu đục, xích bạch đới, đau nhức xương khớp, trúng độc thủy ngân.

3. Sử dụng Thổ phục linh tại nhà

Khúc khắc là dược liệu quý có thể được sử dụng tại nhà để hỗ trợ sức khỏe. Dưới đây là một số cách dùng Khúc khắc bạn có thể áp dụng tại nhà:

3.1. Thổ phục linh chưng hạt sen và long nhãn  

• Công dụng: Tốt cho người bị suy tim, mất ngủ, hồi hộp, lo âu, ngủ không sâu giấc và hay gặp ác mộng. 
• Nguyên liệu: 8g Thổ phục linh,  50g Củ sen, 12g Long nhãn, 100g Tàu hũ ky, 50g Hạt sen đã ngâm nước và luộc sơ. 
• Cách dùng: Cho nguyên liệu vào thố, đổ nước ngập quá mặt khoảng 3cm, đậy nắp rồi chưng cách thủy khoảng 2 giờ. Thêm ít muối sau đó chưng thêm 10 phút là được.

3.2. Thổ phục linh ngâm rượu

• Công dụng: Hỗ trợ chữa phong thấp, bổ can thận và giúp lưu thông khí huyết.
• Nguyên liệu: 300g Thổ phục linh, 300g Cà gai leo, 300g Cỏ xước, 300g Thiên niên kiện, 800g lá lốt, 100g Quế chi. 
• Cách dùng: Các dược liệu trên đem phơi khô và tán bột. Sau đó ngâm cùng 5 lít rượu trắng 40 độ trong 10 ngày. Mỗi lần uống 30ml, ngày chia thành 2 lần. 

3.3. Thổ phục linh hầm thịt heo

• Công dụng: Giải độc, bồi bổ cơ thể. 
• Nguyên liệu: 80g Thổ phục linh, 20g Sinh địa hoàng, 160g thịt heo và 1 ít Trần bì
• Cách dùng: Hầm trong khoảng 2 giờ, nêm nếm gia vị và thưởng thức khi còn nóng. 

4. Gợi ý một số bài thuốc từ Thổ phục linh

Dưới đây là một số bài thuốc trị bệnh từ dược liệu Thổ phục linh đem lại hiệu quả tốt:

4.1. Thổ phục linh trị triệu chứng phong thấp, đau nhức xương khớp, mỏi gối 

• Nguyên liệu: 20g Thổ phục linh, 12g Dây đau xương, 12g Cốt toái bổ, 12g Tục đoạn, 12g Cẩu tích. 
• Cách dùng: Sắc uống mỗi ngày 1 thang, chia làm 3 lần. Nên uống trước bữa ăn 1 giờ để đạt hiệu quả tốt nhất. 

4.2. Chữa đau thần kinh tọa 

• Nguyên liệu: 30g Thổ phục linh, 20g Khoan cân đằng, 20g Ngưu tất nam, 20g Tang ký sinh, 10g Cốt toái bổ. 
• Cách dùng: Sắc uống mỗi ngày 1 thang, chia thành 3 lần uống. 

4.3. Chữa nổi mề đay, chốc lở, mụn nhọt 

• Nguyên liệu: 15g Thổ phục linh, 40g Sài đất, 20g Kim ngân, 20g Sinh địa, 15g Ké đầu ngựa, 15g Cam thảo dây.
• Cách dùng: Sắc cùng với lượng nước vừa đủ. Sắc đến khi cạn còn một nửa thì dừng. Chia thành 2 lần, uống hết trong ngày. Dùng 5 – 7 ngày sẽ thấy hiệu quả. 

4.4. Chữa đau bụng kinh 

• Nguyên liệu: 30g Thổ phục linh, 15g Mã kế, 15g Dã thiên ma, 10g Mạt dược, 10g Hương thảo, 10g Hạt phần, 10g Tiểu hồi hương, 10g Xuyên quy. 
• Cách dùng: Sắc lấy nước uống trước kỳ kinh nguyệt khoảng 3 ngày. Dùng thuốc trong vòng 7 ngày liên tiếp, mỗi ngày dùng 1 thang. 

4.5. Chữa ho do viêm amidan cấp hoặc do viêm họng hạt

• Nguyên liệu: 12g Thổ phục linh, 20g Sài đất, 12g Sinh địa, 12g Cam thảo dây, 12g Mạch môn, Kim ngân hoa.
• Cách dùng: Sắc uống mỗi ngày dùng 1 thang. 

Với các tác dụng tuyệt vời trong điều trị phong thấp, các vấn đề về xương khớp cũng như như hỗ trợ điều trị nhiều chứng bệnh khác như viêm bàng quang, ung thư hạch, trị ngộ độc thủy ngân, chữa bệnh vảy nến,… Khúc khắc đã trở thành một nguyên liệu quý trong nhiều bài thuốc sức khỏe.

5. Một số lưu ý để sử dụng Thổ phục linh an toàn 

Bất cứ một vị thuốc nào cũng có thể gây tác dụng phụ khi sử dụng. Do đó, để sử dụng Khúc khắc an toàn, bạn cần lưu ý một số điều sau đây: 

• Theo quan niệm Đông y, Khúc khắc không nên sử dụng cho những người có chứng can thận âm hư hoặc tỳ vị hư hàn. 
• Sử dụng Thổ phục linh ở liều cao có thể gây kích ứng dạ dày và có thể gây dị ứng ở một số trường hợp. Nên tuân thủ liều lượng trong khoảng từ 15 đến 30g mỗi ngày.
• Cần đặc biệt cẩn trọng khi sử dụng Khúc khắc cho phụ nữ mang thai, đang cho con bú, hoặc đang sử dụng các loại thuốc tân dược khác. Nếu bạn có bất kỳ bệnh lý đặc biệt như hen suyễn hoặc thận suy, cần thận trọng khi sử dụng Thổ phục linh.
• Khúc khắc không nên được dùng chung với nước trà.
• Đồng thời, cần tránh sử dụng Khúc khắc cùng với các thuốc như Digoxin và Lithium vì có thể xảy ra tương tác thuốc không mong muốn.

5. Tổng kết 

Thổ phục linh có rất nhiều công dụng tuyệt vời như  thanh nhiệt giải độc trị bệnh về da, gân xương đau nhức, viêm bàng quang… Khúc khắc cũng đã trở thành một vị thuốc quý có nhiều ứng dụng trong chăm sóc sức khỏe và điều trị bệnh, được chứng minh hiệu quả trong cả Y học cổ truyền và hiện đại. 

Với những chia sẻ trên của Dược Bình Đông hy vọng bạn đọc có thể cho mình những kiến thức cần thiết về dược liệu này. Ngoài ra, mời bạn đọc tìm hiểu thêm về cây thuốc, vị thuốc khác và các thông tin chăm sóc sức khỏe hữu ích trên website của Dược Bình Đông. 

Dược Bình Đông là thương hiệu uy tín cung cấp những sản phẩm chăm sóc sức khỏe từ thảo dược thiên nhiên lành tính, hiệu quả và được đông đảo người tiêu dùng Việt tin dùng. Tất cả sản phẩm đều đạt chuẩn GMP của Bộ Y tế và đảm bảo an toàn cho sức khỏe người dùng. 

Một số sản phẩm tiêu biểu của Dược Bình Đông có thể kể đến như: 

Dưỡng Cốt Bình Đông Hỗ trợ mạnh gân cốt, giảm đau thần kinh toạ, giảm đau nhức xương khớp hiệu quả.

Thảo Linh Tiên – Xoa dịu các cơn đau dai dẳng, đau nhức xương khớp, tê mỏi chân tay do viêm xương khớp, thoái hóa xương khớp, phong thấp.

Nếu bạn quan tâm đến các sản phẩm bảo vệ sức khỏe của Dược Bình Đông, vui lòng liên hệ qua hotline (028)39 808 808 để được đội ngũ tư vấn viên hỗ trợ trong thời gian sớm nhất nhé!