Cà gai leo là cây thuốc được trồng phổ biến ở các tỉnh miền Bắc và miền Trung nước ta. Cà gai leo có nhiều công dụng hữu ích đối với sức khỏe, đặc biệt là trong điều trị viêm gan, xơ gan, thải độc gan, hỗ trợ chống ung thư gan,… Để tìm hiểu chi tiết về đặc điểm, công dụng và cách sử dụng vị thuốc này, mời bạn tham khảo cụ thể qua bài viết sau của Dược Bình Đông.
1. Giới thiệu về Cà gai leo
Cà gai leo có tên khoa học là Solanum procumbens Lour, họ Cà (Solanaceae). Cà gai leo còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như Cà gai dây, Cà vạch, Cà lù, …
1.1. Đặc điểm của Cà gai leo
Cà gai leo là cây leo nhỡ, thường leo trên các thân cây khác hoặc mọc bò dưới mặt đất. Cây thường được phân chia thành nhiều nhánh nhỏ và có thể dài lên đến 6m. Lá hình bầu dục, thuôn dài, mọc so le với nhau, mặt trên lá có gai và mặt dưới lá có nhiều lông . Hoa của Cà gai leo có màu trắng, hơi tím, mọc chụm lại với nhau từ 3 – 5 hoa, đài hoa có lông. Quả hình cầu và có phần cuống dài, khi chín quả sẽ có màu đỏ mọng đẹp mắt.
1.2. Phân loại Cà gai leo
Cà gai leo được phân loại theo các loại như sau:
Màu sắc:
- Hoa tím: dây lớn, thường được dùng để làm hàng rào
- Hoa trắng: dây nhỏ, được sử dụng để làm thuốc
Vùng miền:
- Miền Bắc: dễ trồng, dễ chăm sóc, có màu xanh và bụ bẫm.
- Miền Trung: màu nâu đất, cứng cáp và phần thân cằn cỗi hơn.
Tính chất: Cà gai leo tươi hoặc khô
1.3. Phân bố, thu hoạch, chế biến
Cà gai leo phân bố ở các quốc gia Lào, Campuchia, Trung Quốc. Tại Việt Nam, Cà gai leo mọc hoang ở khắp nơi, từ đồng bằng, ven biển cho đến trung du, miền núi và tập trung nhiều ở các tỉnh Thái Bình, Thanh Hóa, Nghệ An.
Rễ và cành của Cà gai leo là bộ phận được dùng làm thuốc. Sau khi thu hái, rễ và cành được rửa sạch, phơi hoặc sấy khô để làm thuốc. Ngoài ra, dược liệu còn được dùng dưới dạng cao nước, cao mềm hoặc cao khô.
2. Công dụng của Cà gai leo
Cà gai leo là vị thuốc có nhiều công dụng tốt đối với sức khỏe, được ứng dụng phổ biến trong cả Tây y và Đông y.
2.1. Theo Tây y
Cà gai leo chứa các thành phần hóa học quan trọng như: flavonoid, diosgenin, saponin steroid, alkaloid solasodin và solasodinon, axit amin, các hoạt chất glycoalcaloid…
Theo đó, thảo dược này có các công dụng như :
- Giải độc gan, điều trị các bệnh về gan như viêm gan B, men gan cao, xơ gan,…
- Hỗ trợ ức chế tế bào ung thư như ung thư gan, ung thư cổ tử cung
- Hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến đường hô hấp như triệu chứng ho, hen suyễn,…
- Hỗ trợ điều trị phong thấp, giảm đau nhức gân xương, trị đau nhức xương khớp
- Ngoài ra, Cà gai leo còn được sử dụng trong trong việc hỗ trợ điều trị cảm cúm, dị ứng, rắn cắn, sâu răng, …
2.2. Theo Đông y
Cà gai leo là một vị thuốc quý được Y học cổ truyền ghi nhận về tác dụng giải độc gan, tăng cường chức năng gan. Một số đặc điểm dược lý của Cà gai leo:
- Tính vị: Vị đắng, tính ấm, hơi có độc.
- Công dụng: Tán phong thấp, tiêu độc, trừ ho, giảm đau, cầm máu, trị rắn độc cắn, viêm gan, xơ gan, gan nhiễm mỡ.
- Chủ trị: Xơ gan, phong thấp, đau nhức các đầu gân xương, ho khan, ho gà, dị ứng, viêm nhiễm quanh răng.
3. Các kỹ thuật bào chế Cà gai leo
Cà gai leo có thể được sử dụng nhiều cách khác nhau, bạn hãy tham khảo ngay những cách thực hiện sau nhé:
3.1. Sắc uống
Đây là cách sử dụng Cà gai leo truyền thống nhất với cách thực hiện khá đơn giản và dễ áp dụng. Nước sắc Cà gai leo có mùi thơm dễ chịu, dễ uống, rất hiệu quả trong bồi bổ, tăng cường và phục hồi chức năng gan.
3.2. Hãm nước (trà Cà gai leo)
Rễ, cành và lá Cà gai leo sau khi phơi hoặc sấy khô thì được bảo quản trong hũ sạch để làm trà. Khi sử dụng, chỉ cần lấy một lượng vừa đủ để hãm trà với nước.
3.3. Cao cà gai leo
Cao cà gai leo được điều chế dưới dạng khô để dùng trong sản xuất thuốc hoặc thực phẩm chức năng. Ngoài ra, Cà gai leo có thể kết hợp sử dụng với các dược liệu khác để tăng thêm hiệu quả chữa trị bệnh nhanh chóng.
4. Bài thuốc sử dụng với Cà gai leo
Với những công dụng tuyệt vời của mình, Cà gai leo được ứng dụng trong rất nhiều bài thuốc chữa bệnh, đặc biệt là các chứng bệnh về gan. Hãy tham khảo ngay các bài thuốc hay từ Cà gai leo dưới đây nhé.
4.1. Chữa viêm gan, xơ gan
Bài thuốc 1:
- Thành phần: 30g Cà gai leo, 30g cây An xoa và 30g cây Bán chi liên
- Cách dùng: Rửa sạch, sắc với 1 lít nước và đến khi còn 500ml. Uống 3 lần vào sáng, trưa và tối sau mỗi bữa ăn. Đối với bệnh xơ gan, người bệnh nên kiên trì sử dụng từ 2 – 3 tháng để đạt hiệu quả tích cực.
Bài thuốc 2:
- Thành phần: 30g cao khô Cà gai leo (sao vàng), 10g cây Chó đẻ răng cưa, 10g Dừa cạn
- Cách dùng: Sắc uống mỗi ngày 1 thang. Uống khoảng 10 – 30 thang.
4.2. Chữa tê thấp, đau thắt lưng, nhức mỏi
- Thành phần: 10g Cà gai leo, 10g Dây gấm, 10g Thổ phục linh, 10g Kê huyết đằng và 10g Lá lốt.
- Cách dùng: Sao vàng, sắc uống mỗi ngày một thang và kiên trì uống từ 10-30 thang
4.3. Chữa ho do viêm họng hạt
- Thành phần: 30g lá chanh, 15g rễ hoặc thân lá Cà gai leo
- Cách dùng: Sắc uống, mỗi ngày 2 lần, uống khi còn ấm. Sử dụng trong vòng 5 – 7 ngày.
4.4. Chữa cảm cúm, bệnh dị ứng, ho gà, đau lưng, đau nhức xương, thấp khớp, rắn cắn
- Thành phần: 16 – 20g phần rễ hoặc thân lá Cà gai leo
- Cách dùng: Sắc uống và sử dụng mỗi ngày.
4.5. Chữa chứng ho gà, suyễn
- Thành phần: 10g Cà gai leo, 10g Thiên môn và 10g Mạch môn
- Cách dùng: Sắc uống và chia làm 3 lần uống hết trong ngày, mỗi ngày 1 thang
4.6. Giải độc rượu bia
- Thành phần: 100g Cà gai leo
- Cách thực hiện: Sắc với 400ml nước còn 150ml để uống khi thuốc còn ấm, sử dụng trong ngày.
5. Một số lưu ý để sử dụng Cà gai leo an toàn
Cà gai leo là dược liệu mang đến nhiều công dụng tốt cho sức khỏe, nhưng nếu sử dụng không đúng cách, Cà gai leo sẽ gây ra những ảnh hưởng không mong muốn với sức khỏe. Hãy cùng Dược Bình Đông tìm hiểu các lưu ý khi sử dụng Cà gai leo để đảm bảo an toàn và hiệu quả nhé!
Liều dùng:
- Cần thăm khám và hỏi ý kiến các bác sĩ y học cổ truyền để biết liều lượng phù hợp với bản thân.
- Tuân thủ đúng liều lượng cũng như thời gian sử dụng mà bác sĩ đã chỉ định
- Sử dụng Cà gai leo với liều lượng cao và trong thời gian dài có thể gây ngộ độc.
Đối tượng không nên sử dụng Cà gai leo:
- Phụ nữ mang thai
- Người bị mắc bệnh thận, cao huyết áp, tim mạch
- Bệnh nhân sức khỏe yếu, đang được điều trị đặc biệt theo phác đồ bác sĩ
Ngoài ra, còn có một số lưu ý khác như sau:
- Khi sử dụng cùng thuốc tây, người bệnh nên uống cách nhau khoảng 2 tiếng.
- Đối với người điều trị viêm gan B, không nên sử dụng rượu ngâm cùng Cà gai leo, do rượu không tốt cho gan và sức đề kháng.
- Tìm hiểu kỹ và chú ý phân biệt Cà gai leo với các loại cà khác cùng họ, đặc biệt là Cà độc dược và Cà dại hoa trắng
Tốt nhất trước khi bắt đầu sử dụng Cà gai leo, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho sức khỏe và dược liệu phát huy được công dụng tốt nhất.
6. Tổng kết
Trên đây, Dược Bình Đông đã mang đến bạn các thông tin về đặc điểm, công dụng, cách dùng cũng như những lưu ý khi sử dụng Cà gai leo. Đây là cây thuốc quý, thường xếp đầu vị các dược liệu chữa bệnh gan. Công dụng hiệu quả của Cà gai leo trong hỗ trợ điều trị viêm gan virus, xơ gan được cả Đông y và Tây y kiểm chứng và công nhận.
Để tìm hiểu thêm các sản phẩm bảo vệ sức khỏe khác của Dược Bình Đông, bạn hãy truy cập website Dược Bình Đông hoặc liên hệ hotline 028.39.808.808 để được tư vấn nhé!
