Mạch môn là một vị thuốc quý được lưu truyền lâu đời trong nhân gian nên thường sử dụng phổ biến trong các bài thuốc Đông y. Củ Mạch môn có công dụng rất tốt trong việc chữa bệnh ho ra máu, ho có đờm, ho lâu ngày, táo bón, viêm phế quản. Tuy nhiên, để tránh xảy ra các tác dụng phụ không mong muốn, người sử dụng cần biết dùng đúng liều lượng. Nếu bạn muốn hiểu rõ hơn về đặc tính cũng như công dụng, cách dùng của loại dược liệu này, hãy cùng Dược Bình Đông đọc thêm trong bài viết dưới đây.
1. Giới thiệu đôi nét về Mạch môn
Mạch Môn (Radix Ophiopogonis japonici) là rễ củ đã phơi hay sấy khô của cây Mạch môn đông [Ophiopogon japonicas (L.f.) Ker-Gawl], thuộc họ Mạch môn đông (Convallariaceae). Dược liệu này còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như: Lan tiên, Cỏ lan, Mạch môn đông,…
Cỏ lan là một loại cây thân thảo sống lâu năm, cao trung bình khoảng 10 – 40cm. Rễ cây dạng chùm. Lá Mạch môn thẳng, mọc từ gốc vươn lên, bề mặt lá dài hẹp và có màu xanh lục. Phía cuống lá thường có bẹ, mép lá có hình răng cưa. Hoa Mạch môn có màu sắc biến đổi từ trắng đến tím nhạt, hoa mọc thành từng cành trên thân cây và dài khoảng 5 – 10cm. Quả mọng có màu xanh lam, đường kính khoảng 5 – 6mm và trong mỗi quả có chứa 1 – 2 hạt.
Nguồn gốc của Cỏ lan xuất phát từ Nhật Bản. Hiện nay, loại cây này được trồng phổ biến ở nhiều nơi và được sử dụng để làm cây cảnh, cũng như được dùng làm dược liệu chữa bệnh. Tại Việt Nam, Mạch môn mọc hoang và cũng được trồng ở nhiều tỉnh thành như: Hưng Yên, Bắc Giang, Hà Nam, Nghệ An…
Phần củ Mạch môn (phát triển từ rễ) được sử dụng làm thuốc trong Đông y. Những củ này có kích thước to bằng đầu đũa, có 2 đầu dẹt, vỏ màu trắng vàng, thân mập tròn, mềm, thịt ngọt. Người dân thường chọn củ Mạch môn từ những cây sống được 2 năm tuổi và thời điểm thích hợp để thu hái thường vào khoảng tháng 9 – 12 trong năm.
Sau khi thu hoạch, cần sơ chế củ Cỏ lan với các bước như sau:
- Đem loại bỏ toàn bộ phần rễ con, rửa sạch đất cát.
- Đối với củ nhỏ thì để nguyên củ, củ to thì bổ đôi.
- Sau đó đem phơi khô, sấy nhẹ và cũng có thể dùng tươi được ngay.
2. Công dụng của Mạch môn
Trong Y học cổ truyền đã ghi chép lại, Cỏ lan rất tốt cho sức khỏe. Hơn nữa, các nghiên cứu của Tây y cũng đã kiểm chứng được hiệu quả của dược liệu này. Sau đây, Dược Bình Đông sẽ tổng hợp công dụng của vị thuốc này theo Đông Y và Tây y, cụ thể như sau:
2.1. Công dụng của Mạch môn theo Tây y
Theo một số nghiên cứu dược lý khoa học hiện đại đã chỉ ra trong Cỏ lan có các hoạt chất như: Saponin, Acid amin, Vitamin A, b-Sitosterol, Ophiopogon, Ruscogenin, Stigmasterol.
Với các hoạt chất đó, Cỏ lan có những tác dụng như sau:
- Bảo vệ bệnh thiếu máu cơ tim, tăng huyết lượng động mạch vành, cải thiện lực co bóp cơ tim, chống rối loạn nhịp tim.
- Có tác dụng an thần rất tốt.
- Ức chế mạnh các trực khuẩn đại trường, trực khuẩn thương hàn và tụ cầu trắng.
- Bột Cỏ lan có khả năng ức chế Staphylococcus albus và E.coli.
- Thực nghiệm trên thỏ cho thấy tiêm bắp nước sắc Cỏ lan làm tăng/ hạ đường huyết.
- Tác dụng nội tiết: Cồn hoặc nước sắc từ Mạch môn tiêm cho thỏ nhận thấy lượng dự trữ Glycogen tăng.
2.2. Công dụng của Mạch môn theo Đông y
Các tác dụng của Cỏ lan theo Y học cổ truyền bao gồm:
- Tính vị: Vị ngọt, tính hàn, hơi đắng.
- Quy kinh: Kinh Tâm, Phế, Vị
- Công dụng: Nhuận phế thanh tâm, dưỡng vị sinh tân.
- Chủ trị: Phế nhiệt do âm hư, ho lao, ho khan, tân dịch thương tổn, tâm phiền mất ngủ, tiêu khát, táo bón.
Nhờ những tác dụng trên, Mạch môn có khả năng điều trị hiệu quả một số bệnh lý như: bệnh ho, bệnh ho có đờm, bệnh ho ra máu, khô miệng, táo bón.
3. Gợi ý một số bài thuốc từ Mạch môn
Từ xưa, Mạch môn đã trở thành một trong những vị thuốc quen thuộc trong các bài thuốc Đông y nhờ tính chất dược lý và công dụng tuyệt vời của nó. Thậm chí, những bài thuốc đó được sử dụng rất phổ biến và lưu truyền cho đến tận ngày nay. Để biết rõ hơn, Dược Bình Đông về bài thuốc này, bạn đọc hãy tiếp tục theo dõi.
3.1. Chữa chứng ho dai dẳng, kèm khó thở
- Nguyên liệu: 16g củ Mạch môn, 4g Cam thảo, 4g Đảng sâm, 4g Đại táo, 4g Gạo nếp sao vàng, 8g Bán hạ.
- Cách thực hiện: Đem sắc tất cả nguyên liệu trên lấy nước uống, chia thành 3 lần uống trong ngày.
3.2. Chữa ho đờm, ho khan hoặc đau họng
- Nguyên liệu: 5g Mạch môn, 12g Tang diệp, 4g Mè đen, 4g Tỳ bà diệp, 4g Cam thảo, 3g Hạnh nhân, 3g A giao.
- Cách thực hiện: Sắc lấy nước thuốc uống.
3.3. Trị viêm phế quản mạn, viêm họng mạn, lao phổi và hội chứng phế có kèm ho khan
- Nguyên liệu: 20g Mạch môn, 20g Ngạch mễ, 12g Đảng sâm, 6g Bán hạ chế, 4g Cam thảo, 4 quả Đại táo.
- Cách thực hiện: Đem sắc tất cả lấy nước, uống cho đến khi khỏi bệnh.
3.4. Viêm họng, viêm phế quản
- Nguyên liệu: 24g Mạch môn, 12g Huyền sâm, 12g Thiên môn.
- Cách thực hiện: Sắc uống ngày 1 thang, chia làm 3 lần uống trước khi ăn.
3.5. Viêm phế quản cấp
- Nguyên liệu: 12g Mạch môn, 16g Đảng sâm ,12g Tang diệp, 12g Tỳ bà diệp, 12g Thạch cao, 8g Hạnh nhân, 8g A giao, 4g Gừng tươi.
- Cách thực hiện: Sắc uống ngày 1 thang, chia làm 3 lần uống trước khi ăn.
3.6. Mồ hôi nhiều, toàn thân nóng và phiền khát
- Nguyên liệu: 8g Mạch môn, 16g Thục địa, 6g Mẫu đơn bì, 6g Ngưu tất, 6g Bạch linh, 6g Đan sâm, 4g Bạch thược, 1.6g Khương thán.
- Cách thực hiện: Sắc uống ngày 1 thang, chia làm 3 lần uống trước khi ăn 1 giờ.
3.7. Nôn ra máu, chảy máu cam
- Nguyên liệu: 30g Mạch môn, 30g Sinh địa, 12g Hòe hoa thán.
- Cách thực hiện: Sắc uống ngày 1 thang, chia làm 3 lần uống trước khi ăn 1 giờ.
3.8. Điều trị răng chảy máu
- Nguyên liệu: 20g Mạch môn.
- Cách thực hiện: Sắc dược liệu với nước uống, 1 thang mỗi ngày đến khi răng hết chảy máu.
3.9. Điều trị táo bón do âm hư
4. Một số điều cần lưu ý khi sử dụng Mạch môn
Bên cạnh tìm hiểu các công dụng của Mạch môn, người bệnh cần lưu ý về cách sử dụng Mạch môn. Để có thể sử dụng vị thuốc này một cách an toàn cũng như đạt được hiệu quả tốt nhất, bạn cần ghi nhớ một số lưu ý sau:
- Trước khi sử dụng các bài thuốc từ củ Mạch môn, người bệnh cần hỏi ý kiến của thầy thuốc.
- Không dùng Mạch môn cho các trường hợp người bị tiêu chảy, tỳ vị hư hàn, có thấp, nhiệt phế và vị.
- Những bài thuốc từ Mạch môn cũng như các bài thuốc Đông y nói chung thường có tác dụng chậm, do vậy người dùng cần kiên trì sử dụng theo đúng liệu trình.
- Không được phép tự ý kết hợp Cỏ lan với các vị thuốc khác hoặc với thuốc Tây.
- Bên cạnh đó, trong quá trình điều trị bệnh bằng dược liệu, người bệnh cần tích cực tập luyện thể chất và kết hợp chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý, khoa học.
- Nếu cơ thể xuất hiện những triệu chứng lạ, người bệnh cần tạm ngưng sử dụng dược liệu và báo ngay với bác sĩ để được xử lý kịp thời.
5. Tổng kết
Mạch môn là một vị thuốc quý được sử dụng trong các bài thuốc Đông y chữa bách bệnh đặc biệt là các chứng bệnh ho, ho nhiều ngày, ho có đờm,… Nắm bắt được các công dụng tuyệt vời từ Mạch môn, Dược Bình Đông đã cho ra đời sản phẩm bảo vệ sức khỏe Thiên Môn Bổ Phổi.
Sản phẩm là sự kết hợp của Cỏ lan với nhiều thảo dược thiên nhiên như: Bình vôi, Trần bì, Bạc hà, Bách bộ, Kinh giới, Gừng, Atiso, Tang bạch bì,… Sản phẩm bảo vệ sức khỏe phổi được đánh giá lành tính, đảm bảo an toàn cho sức khỏe và rất tiện lợi cho người sử dụng. Thiên Môn Bổ Phổi có công dụng bổ phổi, hỗ trợ giảm ho do viêm họng, viêm phế quản, giảm ho khan, ho gió, ho đờm, ho nhiều về đêm, ho lâu ngày, đau họng sổ mũi, khàn tiếng,…
Dược Bình Đông – Thương hiệu uy tín và tồn tại hơn 70 năm. Chúng tôi luôn nghiên cứu để cho ra các sản phẩm bảo vệ sức khỏe phù hợp với cơ địa cũng như thể trạng của người Việt. Bạn đọc có thể đọc thêm các bài viết về chủ đề sức khỏe tại website của Dược Bình Đông hay liên hệ ngay qua hotline (028)39 808 808 để nhận sự tư vấn tận tình.
6. Câu hỏi thường gặp về Mạch Môn
Theo nghiên cứu và kinh nghiệm sử dụng của Đông y, thuốc mạch môn không có tác dụng phụ đáng ngại nếu sử dụng đúng liều lượng và theo chỉ định của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, sử dụng mạch môn có thể gây ra các tác dụng phụ như buồn nôn, khó chịu dạ dày, táo bón hoặc tiêu chảy. Nếu sử dụng liều lượng quá lớn, có thể gây ra đau đầu, hoa mắt, chóng mặt và đau bụng.
Không nên tự điều trị bằng mạch môn mà không được sự chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Mặc dù mạch môn là một loại thảo dược tự nhiên và có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng việc sử dụng thuốc mạch môn không đúng cách có thể gây ra những tác dụng phụ nghiêm trọng và ảnh hưởng đến sức khỏe.
Nếu bạn muốn sử dụng mạch môn để phòng ngừa bệnh tật hoặc hỗ trợ điều trị bệnh, bạn nên tìm hiểu kỹ về thuốc và hỏi ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng. Ngoài ra, bạn cũng nên tuân thủ đúng liều lượng và thời gian sử dụng được đề xuất để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình sử dụng.
Nếu như bạn đang sử dụng một loại thuốc điều trị nào đó để điều trị bệnh và muốn dùng kết hợp với Mạch Môn, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình điều trị. Thuốc mạch môn có thể tương tác với một số loại thuốc khác, đặc biệt là thuốc chữa bệnh tim mạch và huyết áp cao, vì vậy bạn nên thông báo cho bác sĩ nếu đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào khác trước khi sử dụng thuốc mạch môn.
Đánh giá về nguyên liệu: Để đánh giá được chất lượng nguyên liệu được sử dụng trong sản xuất sản phẩm đông y, khách hàng cần tham khảo các thông tin liên quan đến xuất xứ, đánh giá từ đối tác cung cấp, chứng nhận, thông tin từ nhãn hiệu sản phẩm và các báo cáo phân tích.
Đánh giá về quy trình sản xuất: Công ty đông y uy tín có các quy trình sản xuất nghiêm ngặt và đảm bảo đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng cao như ISO, GMP, HACCP. Họ sử dụng các thiết bị và công nghệ hiện đại để sản xuất sản phẩm đông y đảm bảo chất lượng và an toàn cho người sử dụng.
Đội ngũ chuyên gia và nhân viên: Công ty đông y uy tín có đội ngũ chuyên gia và nhân viên giàu kinh nghiệm, tận tâm và chuyên nghiệp trong việc sản xuất và kinh doanh các sản phẩm đông y.
Feedback của khách hàng: Sự tin tưởng của khách hàng là một trong những tiêu chí quan trọng nhất để đánh giá công ty đông y uy tín. Công ty đông y uy tín sẽ có nhiều đánh giá tích cực và phản hồi tốt từ phía khách hàng về chất lượng sản phẩm và dịch vụ của công ty