Húng chanh là một loại rau thơm quen thuộc trong gian bếp của mỗi gia đình. Đây cũng là một loại dược liệu được sử dụng rộng rãi để điều trị nhiều bệnh lý trong Đông y, đặc biệt là các mẹo trị ho bằng lá Húng chanh. Để giúp bạn hiểu rõ hơn về loại thảo dược này, Dược Bình Đông sẽ trình bày cụ thể các công dụng của Húng chanh đối với sức khỏe, các bài thuốc phổ biến và một số lưu ý khi sử dụng để đảm bảo an toàn, hiệu quả trong bài viết dưới đây.
1. Giới thiệu về Húng chanh
Húng chanh hay còn được gọi là Rau thơm lông, Rau thơm lùn, Tần dày lá, Rau tần, có tên khoa học là Plectranthus amboinicus (Lour.), thuộc họ Bạc hà – Lamiaceae.
Đặc điểm
- Húng chanh thuộc loài cây thân thảo, mọc đứng, sống lâu năm và có chiều cao khoảng 25 – 75cm.
- Thân cây đứng, có một lớp lông mịn bao phủ.
- Lá cây Húng chanh có cuống, có hình bầu dục, nhiều lông và mọc đối nhau. Lá có mùi hương dễ chịu như mùi của chanh, vị the chua nhẹ. Lá giòn, cứng cáp, quanh mép lá có khía răng tròn khá đặc biệt.
- Hoa Húng chanh có kích thước nhỏ, màu tím. Quả của cây màu nâu, có dạng hình cầu.
Cây Húng chanh là loài cây thân thảo, có lá giòn, cứng cáp
Điều kiện sống
Cây Húng chanh sống ở các châu lục thuộc khu vực nhiệt đới ấm áp như châu Á, châu Phi và châu Úc. Hiện nay, loài cây này được trồng phổ biến tại nhiều quốc gia nhiệt đới, đặc biệt là các nước Ấn Độ, Việt Nam, Malaysia với mục đích làm thuốc, gia vị hoặc làm cây cảnh.
Loài cây này có khả năng phát triển mạnh mẽ trong nhiều điều kiện môi trường khác nhau từ sườn đá, ven biển đến khu vực đất cát. Đặc biệt, cây Húng chanh thích hợp với các vùng đất màu mỡ, có bóng râm và thoát nước tốt. Cây phát triển theo mùa, mùa hè và mùa thu là khoảng thời gian cây phát triển và sinh trưởng mạnh. Trong thời gian từ tháng 4 đến tháng 5, cây bắt đầu ra hoa và kết quả, người trồng cây có thể thu hoạch một cách đều đặn.
Bộ phận được dùng làm thuốc
Bộ phận thường được dùng làm thuốc của cây Húng chanh thường là phần lá hoặc cành non. Trong đó, lá (cả lá tươi và lá khô) là bộ phận được sử dụng nhiều nhất để điều trị và hỗ trợ làm giảm các triệu chứng bệnh lý. Lá non và ngọn được gọi chung là Folium et Gemma Plectranthi, có thể được thu hoạch quanh năm để làm thuốc, thường bắt đầu vào thời gian sau 1 tháng kể từ khi trồng cây. Lá Húng chanh thường được sử dụng ngay sau khi hái để giữ nguyên dược tính của nó. Vào những ngày thời tiết khô ráo, người ta thường hái những lá bánh tẻ và loại bỏ các lá sâu bệnh, lá già vàng úa. Sau đó, lá sẽ được đem đi phơi dưới nắng nhẹ hoặc sấy ở mức nhiệt từ 40-45°C cho đến khi khô hẳn.
Bảo quản
Lá Húng chanh đã phơi hoặc sấy khô sẽ được cất giữ vào hộp hoặc túi kín, để ở nơi khô ráo thoáng mát, tránh ẩm ướt và ánh sáng trực tiếp để đảm bảo chất lượng dược liệu tốt nhất.
2. Công dụng của Húng chanh
Húng chanh là loại thảo dược được đánh giá cao về công dụng điều trợ điều trị bệnh trong cả Đông Y và Tây y. Với những đặc tính riêng biệt và các hoạt chất vốn có, Húng chanh mang một số công dụng như sau:
2.1. Theo Tây y
Theo Y học hiện đại, trong Húng chanh có nhiều hoạt chất quan trọng, có thể sử dụng để điều trị và phòng ngừa nhiều bệnh lý khác nhau. Cụ thể, trong lá Húng chanh có chứa tinh dầu với các thành phần kháng khuẩn, kháng viêm và chống oxy hóa hiệu quả như:
- Carvacrol: Đây là hợp chất chính có trong tinh dầu Húng chanh, chiếm khoảng 40 – 60%. Hợp chất này có đặc tính kháng khuẩn, kháng viêm và có khả năng chống oxy hóa mạnh.
- Các hoạt chất khác: Monoterpenoids, Triterpenoids, Sesquiterpenoids, Diterpenoids, Phenolics, Flavonoids, Esters, Alcohols và Aldehydes,…
- Các vitamin và khoáng chất: Trong lá Húng chanh còn có chứa các loại vitamin, khoáng chất có lợi cho sức khỏe như vitamin A, vitamin B, vitamin C, Axit béo Omega-6,… Đây là những chất dinh dưỡng giúp tăng cường sức đề kháng, cải thiện hệ miễn dịch, làm đẹp da và hỗ trợ quá trình trao đổi chất.
Chính vì Húng chanh có chứa các thành phần có khả năng kháng khuẩn, chống viêm, giảm đau, chống oxy hóa, chữa lành vết thương, chống tế bào ung thư,… Cho nên Húng chanh có nhiều công dụng trong việc điều trị bệnh như:
- Giảm sốt
- Giảm căng thẳng, lo âu
- Phòng ngừa ung thư
- Hội chứng ruột kích thích
- Giảm triệu chứng đau bụng kinh
- Cải thiện chức năng gan, thận
- Giảm viêm khớp
Trong lá Húng chanh có nhiều hợp chất tốt cho sức khỏe
2.2. Theo Đông y
Theo Đông y, Húng chanh được xem là một vị thuốc quý, với nhiều công dụng chữa bệnh khác nhau. Loại thảo dược này có nhiều đặc điểm dược lý riêng biệt như:
- Tính vị: Tính ấm, vị cay the.
- Quy kinh: Can, Phế.
- Công dụng: Phát tán phong hàn, lợi phế, tiêu đờm, phong nhiệt, giải độc, tiêu viêm.
- Chủ trị: Ngạt mũi, sổ mũi, hắt hơi kèm cảm giác ớn lạnh, chữa ho, cảm cúm, đau họng.
3. Cách sử dụng Húng chanh để trị bệnh
Tùy vào từng bệnh lý, thể trạng của bệnh nhân mà Húng chanh được sử dụng để trị bệnh bằng nhiều cách khác nhau. Cụ thể như sau:
3.1. Siro Húng chanh đường phèn giảm ho, ho có đờm, đau họng
Nguyên liệu: 10 -15 lá Húng chanh (bạn cần chọn loại lá to, dày, có màu xanh thẫm và không bị dập úng), 1 muỗng canh Đường phèn.
Cách thực hiện:
- Ngâm lá Húng chanh với nước muối trong khoảng thời gian từ 10 -15 phút, sau đó đem rửa sạch.
- Lá Húng chanh đã được rửa sạch đem thái nhỏ.
- Trộn với Đường phèn rồi để trong vòng 30 phút.
- Đem hỗn hợp này đi hấp cách thủy trong vòng 15 phút.
- Bạn có thể dùng siro này khi nóng hoặc nguội tùy ý.
Bạn có thể tìm hiểu rõ hơn về siro Húng chanh trong bài viết “Cách làm siro húng chanh trị ho, tiêu đờm cho người lớn và trẻ em“.
Siro Húng chanh có tác dụng trị ho, tiêu đờm hiệu quả
3.2. Húng chanh và Gừng trị cảm sốt, không ra mồ hôi
Húng chanh kết hợp với Gừng tươi là một bài thuốc giải cảm được nhiều người sử dụng, giúp trị cảm sốt, không ra mồ hôi hiệu quả. Sau đây là nguyên liệu và cách thực hiện của bài thuốc này:
- Nguyên liệu: 20g Húng chanh, 15g Tía tô, 15g Cam thảo đất, 5g Gừng tươi thái lát mỏng.
- Cách thực hiện: Tất cả đem sắc lấy nước uống khi còn ấm để giúp cơ thể đổ mồ hôi, hạ sốt.
3.3. Húng chanh, Gừng, Bạc hà và Tía tô chữa cảm hàn, ho, đau đầu, sốt không ra mồ hôi, miệng đắng
Hỗn hợp lá Húng chanh kết hợp với một số loại thảo dược như Gừng tươi, Bạc hà, Tía tô thường được dùng để chữa trị các trường hợp bị ho, đau đầu, cảm hàn, sốt không ra mồ hôi, miệng đắng.
- Nguyên liệu: 15g lá Húng chanh, 8g Tía tô, 5g Bạc hà, 3 lát Gừng tươi.
- Cách thực hiện: Tất cả đem sắc uống, mỗi ngày một thang.
3.4. Cải thiện chức năng thận
Cây Húng chanh có thành phần lợi tiểu, giúp cơ thể đào thải các độc tố bằng đường tiểu. Sau đây là bài thuốc có tác dụng cải thiện chức năng thận giúp bồi bổ thận mà bạn có thể tham khảo:
- Nguyên liệu: 15g Húng chanh, 10g rau Mã đề.
- Cách thực hiện: Sắc lấy nước để uống liên tục từ 7 – 10 ngày nhằm mục đích lợi tiểu và đào thải độc tố.
Húng chanh có thể kết hợp với cây Mã đề để cải thiện chức năng thận
3.5. Trị viêm khớp, đau các khớp
Ngoài tác dụng giải cảm, làm giảm các triệu chứng ho, đau đầu, sốt không ra mồ hôi, bạn còn có thể sử dụng loại thảo dược này để trị viêm khớp, đau xương khớp với cách thực hiện cụ thể như sau:
- Nguyên liệu: 15g Húng chanh, 10g Ly thiêm thảo.
- Cách thực hiện: Sắc các loại dược liệu với 3 bát nước cho đến khi cô lại còn 1 bát, chia thành 2 lần uống trong ngày, uống liên tục trong 5 – 7 ngày.
3.6. Cách dùng khác
Ngoài các bài thuốc trị bệnh ở trên, Húng chanh còn được dùng theo một số cách sau đây để giúp cải thiện sức khỏe:
- Hãm Húng chanh thành trà để uống nhằm làm giảm cảm giác bồn chồn, lo lắng, căng thẳng, giúp ngủ ngon, làm giảm đau bụng kinh, đau do viêm khớp và giảm hội chứng ruột kích thích.
- Nấu nước Húng chanh cùng với Gừng, Hành để xông hơi sẽ giúp tăng tiết mồ hôi. Khi xông thì hãy cẩn thận để tránh bỏng và chỉ cần xông trong khoảng thời gian 10 phút là được.
- Lấy 30g lá Húng chanh tươi đem rửa sạch, nhai chung với muối, nuốt nước, nhã bã trong thời gian khoảng 5 – 7 ngày, mỗi ngày 2 lần để làm giảm triệu chứng của bệnh viêm họng.
- Lấy 20g lá Húng chanh giã nhuyễn cùng với một ít muối, dùng hỗn hợp này đắp lên da trong vòng 10 phút để trị các bệnh như vảy nến, chàm da, mụn sưng tấy hoặc nốt do côn trùng đốt.
- Súc miệng với nước lá Húng chanh để trị hôi miệng.
4. Một số thông tin cần biết khi sử dụng Húng chanh (Tần dày lá)
4.1. Phản ứng không mong muốn
Mặc dù lá Húng chanh mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng nếu không sử dụng đúng cách có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn như:
- Tinh dầu có trong Húng chanh có thể làm chậm quá trình đông máu, do đó, những người chuẩn bị phẫu thuật thì nên ngưng sử dụng lá Húng chanh.
- Việc uống tinh dầu lá húng chanh trong thời gian dài có thể không đảm bảo an toàn cho sức khỏe, vì trong tinh dầu này có chứa hợp chất estragole, có thể gây nguy cơ suy giảm chức năng gan.
4.2. Đối tượng sử dụng
Những đối tượng sau đây cần lưu ý cẩn trọng khi sử dụng lá Húng chanh để đảm bảo an toàn cho sức khỏe:
- Những người có làn da nhạy cảm nên cẩn thận khi sử dụng bởi lá và thân cây Húng chanh có nhiều lông có thể gây ra tình trạng kích ứng da.
- Phụ nữ mang thai và cho con bú cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng, bởi vì chưa có nghiên cứu nào về tác dụng của lá Húng chanh đối với nhóm đối tượng này.
Phụ nữ mang thai nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng lá Húng chanh
4.3. Lưu ý khi sử dụng
Để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi sử dụng Húng chanh, bạn cần lưu ý đến một số vấn đề như sau:
- Liều lượng dùng lá Húng chanh tươi là khoảng 10 – 16g mỗi ngày.
- Trong vòng 20 phút sau khi sử dụng lá Húng chanh, bạn không nên ăn uống bất cứ thứ gì để đảm bảo hiệu quả trị bệnh ở vùng họng.
- Cần kết hợp chế độ ăn uống đầy đủ chất, uống đủ nước, tránh dùng các loại đồ tanh, đồ lạnh, vệ sinh sạch sẽ, rửa tay thường xuyên để có thể ngăn ngừa tình trạng lây nhiễm.
- Cách dùng lá Húng chanh để chữa ho, viêm họng chỉ có hiệu quả trong trường hợp bị cảm, ho, sốt nhẹ và cần sử dụng liên tục hàng ngày.
4.4. Thói quen tốt có lợi cho sức khỏe
Bên cạnh việc sử dụng Húng chanh để điều trị bệnh, bạn cần duy trì các thói quen sống lành mạnh để tăng cường sức khỏe tổng thể, cải thiện tình trạng bệnh nhanh chóng. Sau đây là một số thói quen lành mạnh mà bạn có thể tham khảo:
- Xây dựng chế độ ăn uống có đầy đủ 4 nhóm chất bao gồm chất béo, chất đạm, đường bột, vitamin và khoáng chất.
- Ăn uống điều độ, không bỏ bữa.
- Ngủ đủ từ 7 – 8 tiếng mỗi ngày và đi ngủ sớm trước 23h. Hãy nhấp vào đây để tìm hiểu thêm về những phương pháp và kỹ thuật giúp bạn có một giấc ngủ ngon và sâu hơn.
- Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày. Xem ngay tác hại của việc uống ít nước.
- Giữ tinh thần thoải mái, bạn có thể làm giảm căng thẳng bằng cách thiền, tắm nước ấm,…
- Bạn có thể tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần với các bài tập đi bộ, yoga,… để giúp cơ thể được tư giãn, tăng cường tuần hoàn máu và nâng cao sức khỏe tổng thể.
- Duy trì cân nặng ở mức khỏe mạnh để ngăn ngừa các bệnh lý do thừa cân, béo phì gây ra.
- Thăm khám sức khỏe định kỳ ít nhất 6 tháng một lần để phát hiện sớm các bất thường, điều trị bệnh kịp thời.
Chăm chỉ luyện tập các bài tập yoga để tăng cường sức khỏe tổng thể
5. Cách trồng Húng chanh
Bạn có thể trồng cây Húng chanh bằng cách giâm cành hoặc trồng bằng cây con. Nếu giâm cành thì bạn nên chọn những đoạn cây có thân to tròn, không sâu bệnh, lá xanh tốt đều nhau, không nên chọn những cành còn quá non hoặc quá già vì chúng sẽ không phát triển được.
Bạn có thể trồng cây trong thùng xốp, trong chậu hoặc ở một khoảng đất trống, chỉ cần đảm bảo đất đủ ấm, thoát nước tốt vì đây là loài cây không chịu được ngập úng.
Húng chanh là loài cây ưa nắng nên bạn có thể chọn nơi trồng có ánh nắng từ 4 – 5 tiếng trong một ngày.
Sau một tháng từ ngày trồng cây Húng chay có thể bắt đầu thu hoạch. Bạn có thể ngắt cả đoạn non và lá Húng chanh để sử dụng.
Có thể trồng cây Húng chanh trong các chậu nhỏ
6. Tổng kết
Trong Húng chanh có chứa các thành phần có khả năng chống viêm, kháng khuẩn, chống oxy hóa, giảm đau, chữa lành vết thương,… Do đó, loại thảo dược này có công dụng giảm sốt, giảm căng thẳng, lo âu, giảm đau bụng kinh, cải thiện chức năng gan, thận,… Đặc biệt, Húng chanh có công dụng phổ biến nhất là giải cảm, làm giảm các triệu chứng đau họng, ho, tiêu đờm,…
Ngoài việc sử dụng lá Húng chanh, bạn có thể tham khảo sử dụng viên ngậm thảo mộc ho Thiên Môn Bình Đông – sản phẩm được chiết xuất từ Húng chanh, Đông trùng hạ thảo, Tỳ bà diệp, Thiên môn đông, Xuyên bối mẫu, Bạc hà, Lá thường xuân, giúp làm dịu cơn đau rát họng, khản tiếng, giảm ho, ho lâu ngày kéo dài, ho nhiều về đêm, tiêu đờm do viêm họng, viêm phế quản gây ra.
Sản phẩm Viên ngậm Thảo mộc ho Thiên Môn Bình Đông (Hộp 50 viên) hỗ trợ giảm nhanh các cơn ho khan, giảm ho có đờm hiệu quả
Dược Bình Đông là đơn vị đã có hơn 70 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu, phát triển các sản phẩm từ thảo dược thiên nhiên. Viên ngậm thảo mộc ho Thiên Môn Bình Đông được sản xuất trên dây chuyền công nghệ hiện đại, đạt tiêu chuẩn GMP của bộ y tế, được đánh giá cao về công dụng làm giảm ho, tiêu đờm do viêm họng nên bạn có thể hoàn toàn yên tâm sử dụng. Nếu bạn quan tâm đến viên ngậm thảo mộc ho Thiên Môn Bình Đông, vui lòng liên hệ đến hotline 028.39.808.808 để được tư vấn và hỗ trợ mua hàng nhanh chóng bạn nhé!
