Diệp hạ châu, hay còn được gọi là cây Chó đẻ răng cưa thân xanh, là một loại dược liệu quen thuộc của người Việt. Loại cỏ này được nhắc đến rất nhiều trong các bài thuốc tiêu độc, thanh can lợi mật, thông huyết và chữa sốt rét,… Tuy nhiên không phải ai cũng có thể biết rõ về dược tính và cách dùng của loại cây này. Trong bài viết dưới đây, Dược Bình Đông sẽ chia sẻ với bạn về thành phần, cách dùng và một số lưu ý khi dùng cây thuốc nam giải độc gan Diệp hạ châu, hãy cùng tìm hiểu nhé.
1. Giới thiệu đôi nét về Diệp hạ châu
Diệp hạ châu (Herba Phyllanthi amari) là phần cây tươi, hoặc đã được phơi, hoặc được sấy khô của cây Diệp hạ châu đắng (Phyllanthus amarus Schum, et Thonn,), thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae).
Cây Diệp hạ châu đắng là loại cỏ mọc hàng năm, cao chừng 40 – 80 cm. Thân cây tròn, bóng, có màu xanh và phân nhánh đều. Lá cây thuôn, phiến lá có hình bầu dục và có chiều dài từ 5 – 10 mm. Lá có màu xanh sẫm ở mặt trên và màu xanh nhạt ở mặt dưới. Hoa đực và hoa cái mọc thành cụm, hoa đực có cuống ngắn hơn hoa cái. Quả nang nhẵn, hình cầu, có đường kính từ 1,8 đến 2mm.
Diệp hạ châu đắng mọc rải rác ở khắp nơi trên nước ta. Cây thường mọc lẫn trong các bãi cỏ, ở ruộng cao, nương rẫy, vườn nhà và cả ở những vùng đồi. Cây con thường mọc vào cuối mùa xuân, sinh trưởng nhanh chóng vào mùa hạ và tàn vào giữa mùa thu. Cây chó đẻ thường mọc thành từng đám dày đặc, đôi khi lấn át cả các loại cây khác. Cây chó đẻ có thể thu hái quanh năm nhưng tốt nhất là vào mùa hè thu; đem về rửa sạch, dùng tươi hoặc cắt thành từng đoạn phơi khô, hoặc lấy lá ép thành bánh.
2. Công dụng của Diệp hạ châu
Mỗi bộ phận của cây Chó đẻ đều chứa các thành phần có thể sử dụng để làm thuốc. Công dụng của loại cây này được công nhận cả trong Đông y và Tây y.
2.1. Theo Tây y
Trong Y học hiện đại, các nghiên cứu cũng cho thấy cây Chó đẻ chứa nhiều thành phần hóa học mang lại tác dụng chữa bệnh. Trong lá và thân cây có vị đắng chứa các thành phần như:
- Phyllanthin và hypophyllanthin
- Nirtetralin
- Niranthin
- Flavonoid
- Phylteralin
- Alcaloid kiểu securinin như niruri din và isobubbialine
- Lignan
- Axit hữu cơ như geraniin, acid ascorbic, repandus inc A và axit amariinic
Dược liệu này được sử dụng để điều chế thành các chế phẩm hỗ trợ điều trị các bệnh như: bệnh viêm gan, bệnh đường hô hấp, giải độc gan, chống viêm, diệt khuẩn, cải thiện hệ miễn dịch, giảm đau nhức xương khớp,…
2.2. Theo Đông y
Cây chó đẻ có các đặc tính dược lý sau:
- Tính vị: tính hàn, vị đắng
- Quy kinh: Phế, Thận
- Công dụng: tiêu độc, sát trùng, thông huyết, tán ứ, lợi tiểu
- Chủ trị: viêm gan, da vàng, sốt virus, đau mắt, tiểu tiện bí, rắt, tắc sữa, kinh be, hoặc mụn nhọt, lở ngứa ngoài da, rắn cắn.
Có rất nhiều bài thuốc Đông y sử dụng cây Chó đẻ để chữa bệnh. Những bài thuốc này phổ biến không chỉ ở Việt Nam mà còn cả Trung Quốc, Ấn Độ,.. bởi chúng đơn giản, dễ tìm mà lại còn rất tốt cho sức khỏe.
3. Gợi ý một số bài thuốc từ Diệp hạ châu
Dưới đây là một số bài thuốc dễ thực hiện từ dòng thảo dược này. Bạn có thể lưu lại để sử dụng trong các trường hợp gặp vấn đề về sức khỏe.
3.1. Tiêu độc
- Bài thuốc 1: Giã nhuyễn hoặc nghiền nát một nắm Diệp hạ châu đắng với ít muối. Bạn có thể ép thành nước uống rồi lấy bã đắp vào chỗ đau để trị nhọt độc sưng đau.
- Bài thuốc 2: Lấy Diệp hạ châu, lá Thồm lồm với liều lượng bằng nhau và một nắm Đinh hương. Tất cả đem giã nát và đắp vào chỗ đau để trị lở loét không liền miệng.
3.2. Thanh can lợi mật
- Bài thuốc 1: Chuẩn bị 24g Diệp hạ châu, 8g Chỉ từ, 12g Nhân trần, 12g Hạ khô thảo, 12g Sài hồ. Sắc thuốc uống trong ngày và uống liên tục trong vòng 3 tháng. Thuốc có tác dụng điều trị nhiễm virus viêm gan B.
- Bài thuốc 2 : 30g Diệp hạ châu, 12g Chi tử, 20g Mã đề thảo. Sắc lấy nước uống. Thuốc dùng để chữa viêm gan vàng da và viêm ruột tiêu chảy.
- Bài thuốc 3: 16g Diệp hạ châu, 5g vỏ bưởi khô, 16g Bồ bồ, 8g Hậu phác, 8g vỏ Cây đại, 12g Tích huyết thảo, 12g Thổ phục linh, 12g Chi tử, 12g rễ Đinh lăng. Sắc lấy nước uống mỗi ngày để chữa viêm gan virus.
3.3. Thông huyết, hoạt huyết
- Bài thuốc 1: Giã nhỏ một nắm lá Diệp hạ châu và một nắm Mần tưới, thêm Đồng tiện rồi đem giã, vắt lấy nước uống còn bã để đắp vết thương. Thuốc có tác dụng tốt đối với những vết thương ứ máu.
- Bài thuốc 2: Giã nhỏ một nắm lá Diệp hạ châu thêm ít vôi tôi và đắp lên miệng vết thương khi bị thương hay chảy máu.
3.4. Chữa sốt rét
- Bài thuốc 1: 8g lá Diệp hạ châu, 4g Ô mai, 12g Thường sơn, 10g Dây gân, 4g Dây cóc, 10g Dạ giao đằng, 10g Thảo quả, 4g lá Mãng cầu tươi và 4g Binh lang. Sắc thuốc uống trong ngày để chữa sốt rét. Nên uống trước khi lên cơn sốt rét khoảng 2 giờ.
- Bài thuốc 2: 12g Diệp hạ châu và 12g Cam thảo đất. Đem sắc thuốc và uống hàng ngày để chữa suy tế bào gan, sốt rét và nhiễm độc nổi mẩn mụn do nhiệt.
- Bài thuốc 3: Đem tán bột 10g Diệp hạ châu, 20g Cỏ nhọ nồi và 10g Xuyên tâm liên. Mỗi ngày chia uống thành 3 lần, mỗi lần 4 – 5g giúp điều trị sốt rét.
4. Một số lưu ý khi sử dụng Diệp hạ châu
Cây Chó đẻ là thảo dược rất tốt cho sức khỏe con người và có công dụng tiêu độc, mát gan, hỗ trợ điều trị viêm họng, mụn nhọt, tiêu chảy,… Bên cạnh đó, thảo dược này còn dễ tìm, dễ dùng và dễ kết hợp với các thảo dược khác để tăng hiệu quả. Tuy nhiên vẫn có một số lưu ý khi sử dụng như:
- Không nên dùng dược liệu Diệp hạ châu đối với phụ nữ có thai hoặc cho con bú và trẻ em dưới 2 tuổi.
- Dược liệu này có thể tương tác với một số thuốc, dược liệu hoặc thực phẩm chức năng khác mà bạn đang sử dụng.
- Không dùng cho người có tỳ vị hư hàn vì có thể dẫn đến các tác dụng phụ như đau bụng, khó tiêu, tiêu chảy,…
- Một số tác dụng phụ có thể gặp khi dùng quá nhiều Cây Chó đẻ có thể kể đến: buồn nôn, chóng mặt, kích ứng dạ dày, tiêu chảy, phát ban, mẩn ngứa, bị khó thở,…
- Uống trà Diệp hạ châu có tốt không sẽ phụ thuộc nhiều vào cách dùng. Trà thảo dược giải nhiệt làm mát rất tốt, nhưng với những ai không bị nhiệt mà lại dùng quá nhiều có thể làm cơ thể bị nhiễm lạnh. Lưu ý, không được uống trà pha để qua đêm hoặc đun lại nhiều lần.
Đặc biệt, với những người có bệnh nền hoặc nhạy cảm với các thành phần có trong Diệp hạ châu thì nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng. Ngoài ra, để tăng hiệu quả khi sử dụng thuốc, bạn cần kết hợp với chế độ ăn uống lành mạnh, hợp lý cùng rèn luyện thể chất thường xuyên.
5. Tổng kết
Qua bài viết trên, Dược Bình Đông đã chia sẻ cho bạn đọc về những đặc điểm nhận biết của Diệp hạ châu đắng, dược tính cũng như các bài thuốc và một số lưu ý khi sử dụng. Thảo dược đắng khá lành tính và rất tốt trong việc thải độc gan hay điều trị viêm gan. Đây chắc chắn là một vị thuốc mà bạn không nên bỏ qua.
Để cải thiện chức năng gan, bên cạnh các bài thuốc tại nhà với Diệp hạ châu, bạn cũng có thể lựa chọn sản phẩm bảo vệ sức khỏe gan Long Đởm Giải Độc Gan của Dược Bình Đông. Sản phẩm là sự kết hợp của Diệp hạ châu và các loại thảo dược khác như: Long đởm thảo, Chi tử, Hoàng cầm, Trạch tả, Sài hồ, Sinh địa, Nhân trần, Cam thảo,… Sản phẩm kế thừa tinh hoa Y học cổ truyền kết hợp với quá trình nghiên cứu để đem lại công dụng thanh nhiệt, giải độc, tăng cường chức năng gan; đồng thời giúp giảm nóng trong, mẩn ngứa và mụn nhọt.
Long Đởm Giải Độc Gan giúp thanh nhiệt, giải độc, làm mát gan, giúp bạn có một lá gan khỏe mạnh. Nếu bạn muốn biết thêm thông tin về các thực phẩm bảo vệ sức khỏe của Dược Bình Đông, đặc biệt là Long Đởm Giải Độc Gan vui lòng liên hệ qua hotline (028) 39 808 808 để được tư vấn và hỗ trợ một cách nhanh nhất.
