Nhân trần là một loại thảo dược có giá trị trong Y học cổ truyền và được sử dụng làm thuốc trị bệnh từ lâu đời. Đặc biệt, vị thuốc này mang lại nhiều tác dụng rất tốt đối với sức khỏe như: thanh nhiệt, lợi thấp, chữa thân thể nóng, bệnh da vàng, bệnh viêm gan,… Để tìm hiểu thêm về Nhân trần, mời bạn tham khảo chi tiết qua bài viết dưới đây của Dược Bình Đông.
1. Đôi nét về vị thuốc Nhân trần
1.1. Giới thiệu về Nhân trần
Nhân trần (Herba Adenosmatis caerulei) là phần thân, cành lá và hoa đã phơi hoặc sấy khô của cây Nhân trần (Adenosma caeruleum R. Br) thuộc họ Hoa mõm chó (Scrophulariaceae). Nhân trần còn có tên gọi khác là chè nội, chè cát, hoắc hương núi, mao xạ hương.
1.2. Mô tả cây Nhân trần
Cây Nhân trần Việt Nam là một loại cỏ mọc hoang, sống hằng năm, chiều cao trung bình từ 0,3-1m. Thân cây tròn, màu tím trên có lông trắng mịn, ít phân cành. Lá mọc đối, hình trứng, mép lá có răng cưa, nhiều lông mịn cả ở mặt trên và mặt dưới lá. Khi vò lá và thân có mùi thơm. Hoa mọc thành chùm hoặc mọc đơn lẻ. Quả có hình trứng với nhiều hạt nhỏ bên trong.
1.3. Phân bố, thu hái, chế biến
Ở nước ta, Hoắc hương núi thường mọc hoang ở những đồi, những ruộng vùng trung du miền Bắc, tập trung nhiều nhất tại Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Bắc Giang, Bắc Ninh. Ngoài ra, ở Thái Lan, Ấn Độ, Indonesia cũng có thể bắt gặp loại dược liệu này.
Bộ phận được dùng làm dược liệu là toàn bộ phần phía trên mặt đất của cây Hoắc hương núi. Thời điểm tốt nhất để thu hái thường vào mùa hè khi cây đang ra hoa. Sau đó, đem về phơi hoặc sấy khô, bó thành từng bó chừng 20 cây mang hoa buộc lại.
2. Công dụng của Nhân trần
Nhân trần là dược liệu tự nhiên, lành tính có nhiều công dụng cho sức khỏe con người. Những công dụng của Hoắc hương núi đã được y học cổ truyền và các nghiên cứu của y học hiện đại kiểm chứng, cụ thể như sau:
2.1. Theo Tây Y
Trong các nghiên cứu đã chỉ rằng mỗi loại Hoắc hương núi đều chứa các thành phần hóa học tốt cho sức khỏe con người:
- Nhân trần Việt Nam có chứa tinh dầu có mùi cineol, saponin tritecpenic, flavonozit, axit nhân thơm, cumarin và hoạt chất của tinh dầu Tràm, Khuynh diệp.
Một số tác dụng dụng dược lý của Hoắc hương núi được chứng minh bởi y học hiện đại:
- Hỗ trợ điều trị bệnh viêm gan cấp: Nhân trần có tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn mạnh và thúc đẩy chức năng thải độc gan.
- Hỗ trợ trị viêm túi mật: Trong nước sắc từ Nhân trần có dimethoxycoumarin giúp lợi mật và giảm trương lực cơ vòng Oddi. Nhờ điều này, giúp tăng khả năng bài tiết cho mật và tránh được tắc mật.
- Ức chế sự phát triển của một số vi khuẩn: Nước sắc Nhân trần có thể ức chế sự hình thành và phát triển của một số loại vi khuẩn gây bệnh như: trực khuẩn bạch hầu, trực khuẩn mủ xanh, E.coli, tụ cầu vàng, vi khuẩn lao, thương hàn, trực khuẩn lỵ, virus cúm,…
- Tác dụng khác: Hạ lipid máu, hạ huyết áp, chữa trị mẩn ngứa, nấm da, mụn nhọt trên da, viêm loét miệng do nhiệt,…
2.2. Theo Đông Y
Nhân trần được biết đến trong Đông y bởi những tác dụng tuyệt vời mà vị thuốc này mang lại cho sức khỏe con người. Cụ thể, đặc điểm dược tính của Hoắc hương núi trong Đông y được thể hiện như sau:
- Tính vị: Vị đắng, tính bình, hơi hàn.
- Quy kinh: Quy kinh Can Đởm.
- Công dụng: Thanh nhiệt lợi thấp, thoái hoàng.
- Chủ trị: Viêm gan, vàng da, viêm túi mật, tiểu đục ít, tiểu vàng, phụ nữ sau sinh ăn chậm tiêu.
3. Một số loại trà Nhân trần có công dụng tốt với sức khỏe
Trà Nhân trần là một loại thức uống quen thuộc, đặc biệt là với người dân Việt Nam. Tuy nhiên bên cạnh được dùng như một loại nước giải khát thì ít ai biết đến những tác dụng có lợi khác của trà Nhân trần đối với sức khỏe.
3.1. Trà Nhân trần sơ can lý khí, tiêu thực thoái hoàng
- Thành phần: 500g Nhân trần, 500g Mạch nha, 250g Quất bì.
- Cách sử dụng: Sấy khô tán vụn. Mỗi ngày dùng 60g hãm với nước sôi trong bình kín, uống thay trà trong ngày.
- Công dụng: Sơ can lý khí, tiêu thực thoái hoàng. Sử dụng cho các trường hợp viêm gan ở giai đoạn di chứng có các biểu hiện chán ăn, đầy bụng, khó tiêu, rối loạn tiêu hóa…
3.2. Trà Nhân trần thanh nhiệt lợi thấp, lợi mật thoái hoàng
- Thành phần: 150g Nhân trần, 300g Râu ngô, 150g Bồ công anh.
Cách sử dụng: Tán vụn, mỗi ngày dùng 50g hãm với nước sôi trong bình kín, uống thay trà trong ngày. - Công dụng: Thanh nhiệt lợi thấp, lợi mật thoái hoàng. Hiệu quả trong phòng chống viêm gan, viêm túi mật, sỏi mật…
3.3. Trà Nhân trần thanh nhiệt lợi thấp, thoái hoàng
- Thành phần: 30g Nhân trần thái vụn.
- Cách sử dụng: Hãm với nước sôi trong bình kín, sau 15 phút có thể dùng được, có thể pha thêm một chút đường phèn, uống thay trà trong ngày.
- Công dụng: Thanh nhiệt lợi thấp, thoái hoàng. Điều trị viêm gan cấp tính, viêm gan mạn tính, phòng bệnh do thấp nhiệt gây ra.
4. Gợi ý một số bài thuốc trị bệnh từ Nhân trần
Dược Bình Đông vừa cùng bạn tìm hiểu đôi nét về vị dược liệu Nhân trần cũng như công dụng và các loại trà tốt cho sức khỏe. Trong nội dung tiếp theo đây, Dược Bình Đông sẽ giới thiệu đến bạn một số bài thuốc trị bệnh từ Hoắc hương núi thường được sử dụng, hãy cùng theo dõi nhé:
4.1. Bài thuốc cải thiện tình trạng sốt, đau đầu
- Thành phần: 16g Nhân trần, 20g Hoạt thạch, 20g Hoàng cầm, 8g Mộc thông, 8g Thạch xương bồ, 6g Hoắc hương, 6g Xạ can, 6g Liên kiều, 6g Bạch đậu khấu.
- Cách sử dụng: Sắc lấy nước để uống hết trong ngày.
4.2. Bài thuốc trị cảm nắng, hạ sốt, ra mồ hôi
- Thành phần: 16g Nhân trần, 20g Hoạt thạch, 12g Hoàng cầm, 8g Xuyên bối mẫu, 8g Thạch xương bồ, 8g Mộc thông, 6g Hoắc hương, 6g Liên kiều, 6g Bạc hà, 6g Xạ can, 6g Bạch đậu khấu.
- Cách sử dụng: Sắc lấy nước thuốc uống.
4.3. Bài thuốc trị viêm gan siêu vi mạn tính, vàng da, tiểu tiện không lợi
- Thành phần: 16g Nhân trần, 8g Quế chi, 12g Phục linh, 12g Bạch truật, 12g Trạch tả, 12g Trư linh.
- Cách sử dụng: Sắc lấy nước thuốc.
4.4. Bài thuốc trị viêm túi mật
- Thành phần: 63g Nhân trần, 63g Bồ công anh, 63g Uất kim, 16g Nghệ vàng.
- Cách sử dụng: Sắc lấy nước uống.
4.5. Bài thuốc chữa đau mắt, mắt sưng đỏ
- Thành phần: 1 nắm lá Nhân trần, 1 nắm lá Mã đề.
- Cách sử dụng: Đem sắc chung, dùng đến khi mắt hết đau hoặc đỏ thì ngưng.
5. Một số lưu ý để sử dụng Nhân trần an toàn
Nhìn chung, Hoắc hương núi là thảo dược mang lại nhiều lợi ích tốt đối với sức khỏe. Tuy nhiên, nếu sử dụng sai cách dược liệu này có thể để lại hậu quả khôn lường. Do đó, để dùng vị thuốc này một cách hiệu quả và an toàn, bạn nên lưu ý những điểm sau:
- Không nên kết hợp Nhân trần với Cam thảo vì Nhân trần có tính đào thải nước, còn Cam thảo lại giữ nước. Do vậy, khi kết hợp hai thảo dược này, chúng thể gây tương tác thuốc, vừa làm giảm hiệu quả điều trị bệnh, vừa dễ gặp tác dụng phụ ngoài ý muốn.
- Khi muốn kết hợp Nhân Trần và một vị thuốc giải độc gan khác, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ. Bác sĩ sẽ có kiến thức chuyên môn và nắm được tình trạng sức khỏe của bạn để đưa ra quyết định tốt nhất về liệu pháp kết hợp để đảm bảo sự an toàn và hiệu quả.
- Phụ nữ mang thai và đang cho con bú cần lưu ý khi sử dụng Hoắc hương núi để tránh mất sữa hoặc kém sữa và tránh bị xuất tiết ở một số tuyến trong cơ thể.
- Ngoài ra, bạn không nên uống Hoắc hương núi đều đặn hằng ngày. Nguyên nhân là vì dược liệu này rất lợi tiểu, dẫn đến cơ thể phải đào thải nước và chất dinh dưỡng ra ngoài nhiều hơn. Từ đó, bạn dễ gặp phải tình trạng mất nước, thiếu tập trung và mệt mỏi. Mặt khác, nếu sức khỏe gan bình thường, thì việc uống trà Nhân trần mỗi ngày sẽ khiến bài tiết của gan tăng lên, dễ dẫn đến tổn thương gan và dễ sinh bệnh.
- Hiện nay, trên thị trường hiện thuốc từ Nhân trần chủ yếu là Hoắc hương núi khô. Đây là loại rất dễ bị ẩm mốc nên thường phải dùng thuốc chống ẩm mốc. Thậm chí, vì lợi nhuận mà có người đã phun thuốc diệt cỏ để cây nhanh héo và khô, dễ dàng chặt ra đem bán. Chính vì vậy, người dùng cần hết sức cảnh giác và chỉ nên mua, sử dụng các loại Hoắc hương núi có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng để đảm bảo an toàn về chất lượng dược liệu.
6. Tổng kết thông tin về Nhân trần
Bài viết trên đây, Dược Bình Đông vừa tổng hợp một số thông tin về Nhân trần cũng như công dụng, lưu ý và một số bài thuốc từ vị thuốc nam này. Hoắc hương núi mang lại rất nhiều công dụng tốt cho cơ thể, đặc biệt là hỗ trợ điều trị viêm gan, giải độc gan, da mẩn ngứa… Bên cạnh việc sử dụng Nhân trần trong một số bài thuốc thì bạn cũng có thể sử dụng các sản phẩm chăm sóc sức khỏe từ Hoắc hương núi.
Một trong số những sản phẩm uy tín, được tin dùng hiện nay không thể không kể đến Long Đởm Giải Độc Gan của Dược Bình Đông. Sản phẩm bảo vệ sức khỏe gan này là sự phối hợp giữa Nhân trần cùng với các thành phần thảo dược thiên nhiên như Long đởm thảo, Atiso, Chi tử, Trạch tả, Đại hoàng, Sinh địa, Hoàng cầm, Sài hồ, Cam thảo, Diệp hạ châu rất lành tính và an toàn. Sản phẩm giúp thanh nhiệt, giải độc mát gan, tăng cường chức năng gan; đồng thời giúp giảm nóng trong, mẩn ngứa, mụn nhọt, da vàng…
Dược Bình Đông đã hình thành và phát triển hơn 70 năm qua với bề dày kinh nghiệm trong việc sản xuất các sản phẩm bảo vệ sức khỏe từ thảo dược thiên nhiên uy tín trên thị trường, được nhiều người tiêu dùng trong nước đánh giá cao về tính hiệu quả và an toàn. Để tìm hiểu thông tin các sản phẩm bảo vệ sức khỏe của Dược Bình Đông, đặc biệt là Long Đởm Giải Độc Gan, hãy liên hệ với chúng tôi qua hotline (028) 39 808 808 để được tư vấn và hỗ trợ nhanh nhất.
