Ho lâu ngày không khỏi: Dấu hiệu bệnh hô hấp tiềm ẩn bạn không nên chủ quan

Bạn đang bị ho liên tục kéo dài nhiều ngày, dù đã thử đủ cách nhưng vẫn không khỏi? Đây rất có thể là dấu hiệu của các bệnh lý hô hấp kéo dài – một tình trạng đang ngày càng phổ biến tại các đô thị lớn. Mặt khác, theo thống kê, trung bình mỗi tuần có tới 17.000 trường hợp ho do nguyên nhân hô hấp và con số này còn có thể vượt 20.000 ca/tuần vào mùa cao điểm từ tháng 10 đến tháng 12.

Vậy ho lâu ngày không khỏi là biểu hiện của bệnh gì? Khi nào bạn cần đi khám? Có cách nào giúp giảm ho tại nhà mà không cần dùng kháng sinh không? Qua bài viết này, Dược Bình Đông sẽ giúp bạn nhận diện đúng nguyên nhân, cảnh báo những rủi ro tiềm ẩn và gợi ý các giải pháp điều trị hiệu quả, an toàn ngay tại nhà.

1. Tình trạng ho lâu ngày là gì? Có nguy hiểm không?

Ho lâu ngày là tình trạng ho kéo dài trên 2 tuần mà không thuyên giảm. Khi bị ho dai dẳng, dù là ho khan hay có đờm, bạn thường kèm theo cảm giác ngứa họng, rát cổ hoặc khô họng liên tục. Ngoài ra, người bệnh có thể còn có một số biểu hiện khác như nghẹt mũi, khò khè, sổ mũi, khó thở hoặc đau tức nhẹ ở vùng ngực.

Ho lâu ngày thường kèm theo một số triệu chứng khó chịu khác

Khi bị ho lâu ngày, bạn không nên chủ quan vì đây có thể là cảnh báo các bệnh lý hô hấp nguy hiểm. Tuy nhiên, không phải lúc nào ho kéo dài cũng do bệnh lý. Nhiều khi, cơ thể chỉ đang phản ứng trước các yếu tố môi trường hoặc thói quen sinh hoạt không phù hợp.

Để hiểu rõ nguyên nhân, bạn có thể xem xét một số tác nhân phổ biến thường bị bỏ qua trong sinh hoạt hằng ngày.

• Thời tiết thay đổi đột ngột, nhất là khi giao mùa hoặc trời nồm ẩm, khiến cổ họng dễ bị kích ứng do sự chênh lệch nhiệt độ và độ ẩm cao – tình trạng này thường rõ hơn về đêm khi trời trở lạnh.
• Ô nhiễm không khí như khói bụi, khí thải, bụi mịn xâm nhập vào đường thở, gây ngứa họng và ho nhẹ kéo dài.
• Tư thế nằm không phù hợp khi ngủ dễ khiến dịch mũi, đờm chảy vào cổ họng hoặc acid dạ dày trào ngược lên họng, gây kích ứng và ho, nhất là lúc gần sáng.
• Không khí khô từ máy lạnh khiến cổ họng bị khô rát, dễ kích ứng và gây ho, đặc biệt ở người thường ngủ trong phòng kín.
• Thói quen sinh hoạt chưa hợp lý như hút thuốc, ăn uống kém, nói to thường xuyên, thở bằng miệng, uống ít nước, stress kéo dài hoặc giận dữ thường xuyên cũng là nguyên nhân phổ biến.
• Tác dụng phụ của một số loại thuốc như thuốc huyết áp, lợi tiểu, thuốc chống trầm cảm có thể gây ho khan kéo dài không rõ nguyên nhân.

Một số loại thuốc làm ảnh hưởng và gây ho kéo dài nhiều ngày

Khi nhận diện đúng nguyên nhân và điều chỉnh kịp thời, các triệu chứng này thường cải thiện rõ sau vài ngày mà không cần dùng đến thuốc.

Mặt khác, bạn cần đặc biệt lưu ý nếu tình trạng ho dai dẳng lâu hơn 3 tuần dù đã áp dụng nhiều cách hỗ trợ tại nhà nhưng không khỏi. Nhất là khi kèm theo những dấu hiệu dưới đây, bạn hãy đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời:

• Đờm có màu lạ (xanh, vàng, nâu) hoặc có lẫn máu.
• Đau họng, khàn giọng, mệt mỏi kéo dài.
• Khó thở, thở khò khè, cảm giác đau tức vùng ngực.
• Chán ăn, sụt cân không rõ lý do, sốt âm ỉ về chiều.
• Mất ngủ, suy nhược cơ thể, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt.

Những dấu hiệu này có thể cảnh báo các bệnh lý hô hấp nguy hiểm mà bạn không nên chủ quan.

2. Nguyên nhân bệnh lý gây ra tình trạng ho lâu ngày

2.1. Ho kéo dài lâu ngày không hết là bệnh lý gì?

Như đã đề cập, tình trạng ho dai dẳng nhiều ngày có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nguy hiểm. Để rõ các nguyên nhân, bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng lâm sàng mà người bệnh đang gặp phải để đánh giá ban đầu. 

Sau đó, tùy vào biểu hiện cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định thêm một số xét nghiệm cận lâm sàng như nội soi thanh quản, nội soi dạ dày, xét nghiệm máu – chất nhầy, đo hô hấp ký, kiểm tra dị ứng hoặc chụp X-quang phổi, CT ngực,… để xác định chính xác nguyên nhân như sau: 

• Cảm lạnh hoặc cảm cúm do virus gây tổn thương niêm mạc mũi họng, khiến cơn ho kéo dài nhiều ngày và thường kèm theo sốt nhẹ, hắt hơi và cảm giác mệt mỏi.
• Dị ứng hô hấp xảy ra khi cơ thể phản ứng với các kháng nguyên như bụi, khói, phấn hoa hoặc lông thú cưng, dẫn đến kích ứng cổ họng, ngứa, nghẹt mũi, chảy nước mũi và ho kéo dài.
• Viêm amidan là tình trạng amidan sưng viêm khiến dịch đọng lại ở họng, gây kích ứng dẫn đến ho dai dẳng, đặc biệt tình trạng ho về đêm, kèm theo đau rát cổ, hơi thở có mùi, sốt nhẹ, khò khè và cảm giác vướng khi nuốt.
• Viêm xoang khiến dịch nhầy tích tụ và chảy xuống cổ họng, gây cảm giác vướng, khô rát và kích thích phản xạ ho, nhất là khi nằm ngủ, đồng thời đi kèm nghẹt mũi, đau đầu hoặc cảm giác nặng vùng mặt.
• Viêm họng mạn tính xảy ra khi niêm mạc họng bị viêm kéo dài do cảm lạnh tái phát, uống nước lạnh thường xuyên hoặc sống trong môi trường ô nhiễm, từ đó gây ra ho liên tục, khô họng, ngứa cổ, khó nuốt và thay đổi giọng nói.
• Các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác như viêm phế quản hoặc viêm phổi có thể khiến đường thở bị viêm và ứ dịch, từ đó gây ho kéo dài. Người bệnh thường kèm theo cơn sốt, ớn lạnh, khó thở hoặc đau tức ngực,… Đặc biệt, nếu nghi ngờ viêm phổi, bạn nên đi khám sớm để tránh biến chứng nguy hiểm.
• Hen phế quản là bệnh lý khiến đường dẫn khí bị sưng viêm và tiết nhiều chất nhầy, dẫn đến ho kéo dài, thở khò khè, nặng ngực và cảm giác khó chịu dai dẳng.

Người bị các vấn đề hô hấp

Ngoài các bệnh lý phổ biến, một số nguyên nhân tiềm ẩn đằng sau cơn ho kéo dài có thể là các bệnh nguy hiểm đến tính mạng. Những bệnh này thường tiến triển âm thầm và dễ bị bỏ qua trong giai đoạn đầu, nhưng hậu quả để lại rất nghiêm trọng nếu không phát hiện và điều trị kịp thời: 

• Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) khiến đường thở bị hẹp lại, gây ho kéo dài kèm đờm nhiều vào buổi sáng, khó thở, thở khò khè và cảm giác nặng ngực. Bệnh thường gặp ở người hút thuốc lá lâu năm hoặc thường xuyên hít phải khói thuốc.
• Lao phổi gây ho hơn 3 tuần, có thể ho ra máu, đau ngực, sụt cân, sốt nhẹ, mệt và đổ mồ hôi ban đêm. Nếu miễn dịch yếu, vi khuẩn lao có thể lan sang xương, khớp, não hoặc tim.
• Ung thư phổi thường khiến người bệnh ho lâu ngày, đôi khi ho ra đờm lẫn máu. Ngoài ra còn có thể bị khàn tiếng, đau ngực, đau họng và khó thở.
• Ung thư vòm họng cũng gây ho kéo dài, đôi khi có đờm lẫn máu, kèm theo sưng cổ, nổi hạch, nghẹt mũi, chảy máu mũi, đau đầu, ù tai và khàn giọng.

Ngoài các bệnh liên quan đến phổi, một nguyên nhân khá phổ biến nhưng dễ bị xem nhẹ là tình trạng trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Khi acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản và họng, cổ họng bị kích ứng dẫn đến tình trạng ho khan kéo dài, đặc biệt rõ hơn vào ban đêm do tư thế nằm làm tăng khả năng trào ngược. 

2.2. Chữa nguyên nhân gây ra tình trạng ho lâu ngày

Như vậy, sau khi xác định được nguyên nhân khiến cơn ho kéo dài, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp dựa trên tình trạng bệnh lý và thể trạng cụ thể của mỗi người. Các loại thuốc thường được kê đơn để điều trị ho lâu ngày như sau:

• Thuốc giãn phế quản được dùng trong trường hợp đường thở bị co thắt như hen suyễn hoặc COPD. Các thuốc như Salbutamol, Terbutalin hoặc Ipratropium giúp mở rộng phế quản, giảm khó thở và cải thiện tình trạng ho dai dẳng về đêm.
• Thuốc long đờm – tiêu đờm giúp làm loãng dịch nhầy, hỗ trợ việc tống đờm ra ngoài dễ dàng hơn, thường dùng trong các trường hợp viêm phế quản. Một số loại thuốc phổ biến là Acetylcystein (NAC), Carbocistein, Ambroxol.
• Thuốc ức chế ho thường được chỉ định nếu ho khan kéo dài nhiều ngày gây mất ngủ. Những loại thuốc này có tác dụng làm dịu vùng họng và giảm phản xạ ho.
• Thuốc kháng viêm như Prednisolone hoặc Betamethasone có thể được dùng ngắn ngày nếu ho xuất phát từ tình trạng viêm ở đường hô hấp như viêm họng, viêm amidan.
• Thuốc kháng sinh chỉ được sử dụng khi xác định có nhiễm khuẩn và theo chỉ định của bác sĩ.

Đặc biệt, bạn cần lưu ý rằng thuốc kháng sinh chỉ có tác dụng khi ho do vi khuẩn gây ra. Nếu dùng khi chưa xác định rõ nguyên nhân, không những không hiệu quả mà còn làm tăng nguy cơ kháng thuốc. Đây là lý do nhiều người bị ho lâu ngày mà uống kháng sinh hoài không khỏi. 

Trong một số trường hợp hiếm gặp, khi cơn ho kéo dài không đáp ứng với điều trị bằng thuốc hoặc gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hằng ngày, bác sĩ có thể cân nhắc các biện pháp khác như nội soi kiểm tra hoặc can thiệp ngoại khoa (ví dụ phẫu thuật) nếu phát hiện tổn thương thực thể.

Ngoài ra, nếu xét theo khía cạnh Đông y, việc điều trị ho lâu ngày cần dựa trên từng thể bệnh và nguyên nhân cụ thể. Bạn có thể tham khảo thêm bài viết: Bài thuốc trị ho lâu ngày để hiểu rõ hơn về cách điều trị phù hợp với thể trạng.

3. Phương pháp giúp giảm ho lâu ngày tại nhà

3.1. Mẹo dân gian giúp giảm ho lâu ngày tại nhà

Với những trường hợp ho kéo dài nhiều ngày chưa cần can thiệp y tế, các mẹo dân gian chữa ho từ thảo dược tự nhiên có thể hỗ trợ làm dịu vùng họng bị kích ứng, giảm tần suất ho và cải thiện rõ triệu chứng về đêm. Dưới đây là một số cách đơn giản bạn có thể áp dụng ngay tại nhà:

• Mật ong có tác dụng làm dịu niêm mạc họng, hỗ trợ giảm ho khan dai dẳng – đặc biệt khi ho tái đi tái lại vào ban đêm. Bạn có thể ngậm trực tiếp 1-2 thìa mật ong nguyên chất hoặc pha với nước ấm uống buổi sáng và trước khi ngủ để giảm tần suất cơn ho.
• Tắc chưng đường phèn thường được dùng khi ho lâu ngày có đờm hoặc do cảm lạnh. Cách này giúp làm loãng đờm và cải thiện tình trạng cổ họng bị kích thích liên tục gây ho. Bạn chỉ cần hấp tắc với đường phèn trong khoảng 30 phút và dùng mỗi ngày sẽ cảm thấy dễ chịu rõ rệt.
• Gừng tươi với tính ấm và khả năng kháng viêm tự nhiên giúp hỗ trợ điều trị ho kéo dài, đặc biệt khi kèm theo triệu chứng khò khè hoặc ngứa họng. Bạn chỉ cần đun gừng giã nhỏ với nước, sau đó pha thêm chút mật ong rồi uống khi còn ấm. Dùng đều đặn giúp cải thiện tình trạng ho mạn tính theo thời gian.

Trà gừng giảm ho, ấm họng

Đây là những cách hỗ trợ có thể thực hiện tại nhà, thích hợp trong giai đoạn đầu của tình trạng ho lâu ngày hoặc trong quá trình điều trị. Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm các mẹo dân gian giảm ho tại nhà. 

3.2. Các phương pháp giúp giảm ho tại nhà

Song song với quá trình điều trị y khoa, bạn có thể chủ động áp dụng một vài biện pháp đơn giản tại nhà để giúp làm dịu cổ họng, giảm ho, cải thiện chất lượng giấc ngủ và ngăn cơn ho quay trở lại.

• Kê cao gối khi ngủ có thể giảm nguy cơ trào ngược dạ dày hoặc ứ đọng đờm ở vùng họng – đây là những yếu tố thường khiến cơn ho kéo dài trở nên nặng hơn vào ban đêm.
• Ăn tối nhẹ và đúng giờ, tránh ăn quá muộn giúp hạn chế hiện tượng trào ngược khi nằm.
• Giữ vệ sinh phòng ngủ sạch sẽ, thoáng khí, đồng thời hạn chế tiếp xúc với bụi mịn, nấm mốc hay lông thú cưng sẽ giúp giảm kích ứng đường hô hấp gây ho do dị ứng.
• Duy trì độ ẩm không khí bằng máy tạo ẩm hoặc đặt một chậu nước nhỏ để tránh không khí quá khô, khiến cổ họng bị kích ứng.
• Uống nước ấm (khoảng 2 – 2.5 lít mỗi ngày),để giữ ẩm cổ họng và hỗ trợ đẩy dịch nhầy ra ngoài dễ dàng hơn.
• Súc miệng bằng nước muối loãng giúp làm sạch và làm dịu niêm mạc họng, giảm cảm giác ngứa cổ.
• Xông mũi họng với nước ấm hoặc tinh dầu từ các loại lá như cúc tần, lá sả, lá chanh, lá tre,… giúp làm loãng đờm, giảm cảm giác khô rát và dễ chịu hơn khi thở.
• Giữ ấm vùng cổ, ngực và mũi khi ra ngoài hoặc ở nơi có gió lạnh, điều hòa mạnh sẽ giúp hạn chế cơn ho thay đổi nhiệt độ đột ngột.

Ngoài ra, trên thị trường hiện nay có nhiều lựa chọn khác giúp giảm ho, đau họng và tiêu đờm hiệu quả tại nhà. Tùy vào nhu cầu và tình trạng của mình, bạn có thể linh hoạt chọn sản phẩm phù hợp như siro giảm ho, viên ngậm, xịt họng, nước súc miệng, bổ sung vitamin C hoặc kẽm,… để hỗ trợ cải thiện nhanh chóng.

3.3. Hạn chế những thói quen làm trầm trọng tình trạng ho

Một số loại thực phẩm có thể làm tăng phản ứng viêm và khiến tình trạng ho trở nên dai dẳng như đồ cay, chiên rán hoặc nước ngọt có gas,… Do đó, bạn nên hạn chế những thực phẩm này để tránh khiến cơ thể sinh nhiệt, nóng trong và làm tổn thương cổ họng nặng hơn.

Bên cạnh chế độ ăn uống, các thói quen sinh hoạt không lành mạnh cũng dễ khiến ho lâu ngày trở nên nghiêm trọng hơn. Việc thức khuya, thiếu ngủ, hút thuốc, uống rượu bia hoặc căng thẳng kéo dài,… sẽ làm suy giảm sức đề kháng, khiến cơ thể khó hồi phục và dễ tái phát cơn ho liên tục.

3.4. Thay đổi lối sống để cải thiện cơn ho lâu ngày tại nhà

Duy trì một lối sống khoa học là yếu tố nền tảng giúp cơ thể khỏe mạnh hơn, cải thiện chức năng hô hấp. Do đó, việc này không chỉ làm giảm tần suất cơn ho mà còn giúp ngăn ngừa tái phát về sau. Một số thói quen lành mạnh mà bạn có thể duy trì là:

• Ăn uống đúng giờ và đầy đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng chính (bột đường, đạm, béo, vitamin và khoáng chất) giúp cơ thể có đủ năng lượng phục hồi tổn thương niêm mạc hô hấp, đồng thời tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên.
• Ngủ đủ giấc, lý tưởng là trước 23h, giúp cơ thể có đủ thời gian phục hồi năng lượng, giảm tình trạng mệt mỏi và hỗ trợ quá trình tự chữa lành các phản ứng viêm.
• Vận động nhẹ nhàng 30 phút mỗi ngày như đi bộ, đạp xe hoặc tập thở sâu giúp phổi lưu thông khí tốt hơn, hạn chế tình trạng tắc nghẽn gây ho dai dẳng, nhất là ở người lớn tuổi hoặc người có bệnh nền hô hấp.
• Thực hành hít thở sâu, thiền hoặc yoga vào buổi tối giúp ổn định nhịp thở, làm dịu cảm giác kích thích ở cổ họng và giảm rõ rệt các cơn ho lặp đi lặp lại vào cuối ngày hoặc ho khi vừa nằm xuống.

Yoga tại nhà tăng cường hệ hô hấp

Bên cạnh việc chăm sóc phục hồi, người bệnh cũng nên chủ động hình thành những thói quen khác để hạn chế tối đa nguy cơ tiếp xúc với các yếu tố gây hại từ bên ngoài – một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng ho lâu ngày:

• Hạn chế tiếp xúc với khói bụi, khói thuốc lá hoặc hóa chất mạnh, đặc biệt vào buổi tối, sẽ giúp giảm nguy cơ kích ứng đường hô hấp – yếu tố thường khởi phát cơn ho hoặc làm người bệnh khó ngủ vì cảm giác nghẹt thở.
• Tiêm vắc xin phòng cúm và các bệnh hô hấp theo khuyến cáo là biện pháp đơn giản giúp cơ thể tạo kháng thể, tăng đề kháng và phòng ngừa các đợt viêm nhiễm hô hấp – đặc biệt quan trọng trong thời điểm giao mùa.
• Duy trì cân nặng hợp lý có thể giúp giảm áp lực lên lồng ngực và vùng cổ, từ đó hỗ trợ hô hấp dễ dàng hơn khi bị ho kéo dài lâu ngày. Thừa cân hoặc béo phì, đặc biệt ở người lớn tuổi, có thể làm cản trở đường thở, khiến các cơn ho dễ bùng phát hoặc trầm trọng hơn trong khi ngủ.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn liên quan đến đường thở và có hướng xử lý kịp thời.

4. Tổng kết

Ho lâu ngày không chỉ gây mệt mỏi mà còn có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng. Vì vậy, người bệnh cần xác định đúng nguyên nhân, điều trị theo hướng dẫn bác sĩ và kết hợp chăm sóc tại nhà để cơn ho nhanh thuyên giảm. Bên cạnh đó, duy trì thói quen sống lành mạnh cũng giúp hạn chế tái phát.

Mặt khác, bạn cần để ý kỹ các biểu hiện như ho kéo dài trên 2 tuần, kèm theo đờm đặc, đau ngực, sụt cân, mệt mỏi hoặc khó thở,… Vì đây có thể là dấu hiệu của các bệnh lý về phổi, đường hô hấp hoặc tình trạng nhiễm trùng mạn tính.

Nếu bạn thường xuyên bị ho lâu ngày do thời tiết, môi trường ô nhiễm hay cơ địa nhạy cảm, có thể tham khảo Thiên Môn Bổ Phổi của Dược Bình Đông – sản phẩm bảo vệ sức khỏe từ thảo dược thiên nhiên, sản xuất đạt chuẩn GMP. Sản phẩm giúp làm dịu cổ họng, hỗ trợ bổ phổi, giảm ho, đau rát họng, khàn tiếng.

Lưu ý, các sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.

5. Câu hỏi thường gặp