Ngay khi bị viêm họng, nhiều người lập tức dùng thuốc kháng sinh với mong muốn khỏi bệnh nhanh chóng. Tuy nhiên, không phải lúc nào kháng sinh cũng cần thiết. Nếu dùng sai cách, thuốc không chỉ kém hiệu quả mà còn gây nhiều tác hại như lờn thuốc, hại gan thận, rối loạn tiêu hóa hoặc làm suy yếu sức đề kháng.
Vậy khi nào thực sự cần và sử dụng các loại kháng sinh viêm họng như thế nào để đạt hiệu quả? Hãy cùng Dược Bình Đông tìm hiểu chi tiết qua bài viết này nhé.
1. Viêm họng là gì? Khi nào cần dùng kháng sinh?
Viêm họng là tình trạng niêm mạc vùng hầu họng bị viêm, dẫn đến sưng đỏ, phù nề và tiết nhiều dịch, gây ra cảm giác đau rát, ngứa họng kèm theo khàn tiếng, ho, đặc biệt khó chịu khi nuốt hoặc nói chuyện. Tình trạng này thường xuất phát từ nhiễm virus, vi khuẩn hoặc các tác nhân kích thích khác như ô nhiễm không khí, thời tiết thay đổi, hút thuốc lá, nói nhiều hoặc tiếp xúc hóa chất.
Người lớn bị viêm họng và thường có nhu cầu dùng kháng sinh
Trong đó, viêm họng do virus chiếm phần lớn các trường hợp (khoảng 60 – 90%), có thể tự khỏi sau khoảng 5-7 ngày mà không cần dùng kháng sinh. Ngược lại, viêm họng do vi khuẩn – đặc biệt là liên cầu khuẩn nhóm A – có thể tiến triển nhanh và gây biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.
Bạn cần lưu ý là chỉ khi viêm họng được xác định là do vi khuẩn, bác sĩ mới chỉ định dùng kháng sinh để điều trị. Bởi vì đây là những thuốc có tác dụng tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh, không có tác dụng trên virus nên việc sử dụng kháng sinh trong trường hợp viêm họng do virus là không cần thiết.
Việc dùng kháng sinh cần tuân thủ đúng chỉ định và liều lượng của bác sĩ để tránh tác dụng phụ không mong muốn, cũng như hạn chế nguy cơ kháng thuốc.
2. Tác hại của việc sử dụng kháng sinh viêm họng không đúng
Việc tự ý mua thuốc kháng sinh, dùng sai liều lượng hoặc bỏ dở liệu trình giữa chừng không chỉ khiến việc điều trị viêm họng kém hiệu quả mà còn gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như sau:
2.1. Kháng kháng sinh (lờn thuốc)
Khi dùng kháng sinh không đúng chỉ định, vi khuẩn sẽ dần thích nghi và phát triển cơ chế đề kháng, tạo ra các chủng “siêu vi khuẩn” không còn đáp ứng với thuốc. Lúc này, người bệnh buộc phải dùng kháng sinh mạnh hơn, tốn kém hơn và trong một số trường hợp nghiêm trọng, có thể không còn thuốc nào đủ hiệu lực để điều trị hiệu quả.
2.2. Phá vỡ hệ vi sinh đường ruột
Kháng sinh viêm họng không chỉ tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh mà còn ảnh hưởng đến cả lợi khuẩn trong đường ruột. Sự mất cân bằng này làm suy yếu hệ vi sinh – vốn đóng vai trò quan trọng trong tiêu hóa, hấp thu dưỡng chất và bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân có hại.
Khi hệ vi sinh bị phá vỡ, người dùng thuốc dễ gặp các vấn đề như tiêu chảy, đầy bụng, rối loạn tiêu hóa và thậm chí là viêm ruột nghiêm trọng.
2.3. Tổn thương gan và thận
Gan và thận là hai cơ quan chính chịu trách nhiệm chuyển hóa và đào thải thuốc ra khỏi cơ thể. Khi kháng sinh được sử dụng liên tục hoặc quá liều, hai cơ quan này phải hoạt động quá mức, gây ra áp lực lớn trong thời gian dài. Tình trạng này có thể làm tổn thương gan, suy giảm chức năng thận và dẫn đến các vấn đề sức khỏe mạn tính nếu không được kiểm soát kịp thời.
2.4. Dị ứng và sốc phản vệ
Một số người có cơ địa nhạy cảm có thể gặp phản ứng dị ứng khi dùng kháng sinh, từ nhẹ như phát ban, ngứa da đến nặng như khó thở, sưng mặt, sưng môi. Nguy hiểm hơn, sốc phản vệ có thể xảy ra và đe dọa đến tính mạng nếu không được xử lý kịp thời. Do đó, người bệnh có tiền sử dị ứng kháng sinh cần thông báo với bác sĩ trước khi dùng để được chỉ định loại thuốc phù hợp và an toàn hơn.
Ngứa da sau khi dùng thuốc kháng sinh viêm họng
2.5. Suy giảm hệ miễn dịch
Việc dùng kháng sinh viêm họng quá thường xuyên có thể khiến hệ miễn dịch bị “chậm phản ứng”, mất cơ hội được “tập dượt” trước các tác nhân gây bệnh. Khi đó, cơ thể dần mất khả năng chống đỡ tự nhiên, dễ bị tái nhiễm và phụ thuộc vào thuốc để hồi phục. Do đó, người bệnh dễ trở nên nhạy cảm hơn với các loại vi khuẩn thông thường và khó lành bệnh khi mắc lại.
Xem thêm: Tác hại khi sức đề kháng yếu – Vì sao cơ thể dễ đổ bệnh?
2.6. Tăng nguy cơ mắc bệnh mạn tính
Kháng sinh dung nạp bừa bãi có thể “tiêm độc” vào nhiều cơ quan trong cơ thể của bạn và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính như:
- Rối loạn tiêu hóa kéo dài do hệ vi sinh đường ruột bị ảnh hưởng, tăng nguy cơ mắc các bệnh như viêm ruột mạn tính, bệnh chuyển hóa như béo phì và tiểu đường.
- Hủy hoại tế bào bởi các phân tử gốc tự do và làm tăng nguy cơ phát triển bệnh ung thư.
3. Những lưu ý quan trọng khi sử dụng kháng sinh viêm họng
Sau khi đã hiểu rõ những nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe do việc sử dụng kháng sinh không đúng cách, bạn cần đặc biệt lưu ý rằng kháng sinh chỉ được sử dụng khi nguyên nhân là do vi khuẩn kèm theo chỉ định rõ ràng từ bác sĩ để đảm bảo đạt được hiệu quả điều trị và hạn chế những rủi ro. Ngoài ra, những lời khuyên bạn cần ghi nhớ khi dùng kháng sinh điều trị viêm họng như sau:
- Dùng đúng liều, đúng cách do bác sĩ đã kê đơn, việc tự ý tự ý giảm liều hoặc tăng liều vì điều này có thể làm giảm hiệu quả điều trị hoặc gây ra những tác dụng phụ không mong muốn.
- Dùng đúng và đủ như thời gian chỉ định, ngay cả khi các triệu chứng đã thuyên giảm vì khi người bệnh ngừng thuốc quá sớm có thể khiến vi khuẩn chưa bị tiêu diệt hoàn toàn, từ đó dễ dẫn đến tình trạng tái phát và tăng nguy cơ kháng thuốc.
- Không dùng lại thuốc của lần bệnh trước bởi vì không phải bệnh nào cũng do cùng một loại vi khuẩn gây ra. Dùng lại thuốc từ lần trước có thể không hiệu quả hoặc gây tác dụng phụ.
- Đặc biệt lưu ý đối với các nhóm nhạy cảm như trẻ em, người cao tuổi, phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú.
Đặc biệt lưu ý khi dùng kháng sinh viêm họng cho bé
4. Phương pháp giúp giảm viêm họng tại nhà mà bạn nên biết
4.1. Những mẹo dân gian giúp giảm viêm họng
Trong dân gian, nhiều loại cây thuốc nam quen thuộc đã được sử dụng để hỗ trợ điều trị viêm họng nhờ đặc tính kháng viêm, kháng khuẩn tự nhiên và khả năng làm dịu cổ họng. Những bài mẹo này không chỉ dễ thực hiện tại nhà, nguyên liệu dễ tìm, mà còn mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc giảm nhanh cảm giác đau rát, ngứa họng, ho khan và khàn tiếng.
- Trà gừng mật ong được làm bằng cách dùng gừng tươi cạo vỏ, thái lát mỏng rồi đun với khoảng 250ml nước sôi trong 10-15 phút. Sau đó, cho thêm mật ong tùy khẩu vị, khuấy đều và uống khi còn ấm.
- Tỏi ngâm mật ong sử dụng 200g tỏi đã bóc vỏ sạch, rửa kỹ, cắt lát hoặc đập dập nhẹ. Cho tỏi vào hũ thủy tinh, đổ ngập mật ong nguyên chất, đậy kín và bảo quản nơi thoáng mát, tránh ánh nắng.
- Húng chanh đường phèn gồm 10-15 lá húng chanh tươi rửa sạch, để ráo, rồi trộn đều với 1 muỗng canh đường phèn và ướp khoảng 30 phút. Sau đó, hấp cách thủy hỗn hợp trong 15 phút, chắt lấy nước và dùng khi còn ấm.
Mẹo quen thuộc có thể chữa viêm họng cho bé không dùng kháng sinh
Trong trường hợp viêm họng nhiều ngày, kèm sốt cao, đau họng dữ dội hoặc có biểu hiện bất thường khác, bạn cần thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.
4.2. Những phương pháp giúp giảm viêm họng khác
Ngoài ra, bạn còn có thể thực hiện nhiều thói quen đơn giản khác tại nhà nhằm hỗ trợ làm dịu các triệu chứng khó chịu do viêm họng gây ra. Những thói quen này không chỉ giúp giảm đau rát cổ họng mà còn góp phần phục hồi niêm mạc tổn thương và tăng cường sức đề kháng cho hệ hô hấp.
- Uống nhiều nước ấm (trung bình 2-2.5 lít mỗi ngày) giữ cho cổ họng luôn ẩm, làm dịu tình trạng khô rát, đồng thời giúp cơ thể loại bỏ độc tố tốt hơn.
- Súc miệng bằng nước muối có tác dụng sát khuẩn, giảm viêm, làm dịu cơn đau họng, giảm ho, tiêu đờm ở cổ họng và các vấn đề khác liên quan.
- Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng cổ, tai, mũi và ngực trong thời tiết lạnh hoặc lúc chuyển mùa là việc cần thiết để tránh tình trạng niêm mạc họng bị kích ứng và giảm nguy cơ tái phát các triệu chứng viêm họng kéo dài.
- Xông hơi mũi họng bằng nước nóng hoặc tinh dầu từ các loại thảo dược như sả, chanh, cúc tần, lá bưởi hoặc lá tre giúp làm thông thoáng đường thở, hỗ trợ làm loãng đờm, giảm nghẹt mũi và dịu vùng họng bị tổn thương.
- Duy trì độ ẩm không khí trong phòng bằng máy tạo ẩm hoặc đặt một chậu nước nhỏ là cách giúp hạn chế tình trạng khô họng, đặc biệt khi sử dụng máy lạnh thường xuyên hoặc sống trong môi trường khí hậu hanh khô.
Ngoài ra, hiện nay trên thị trường còn có nhiều sản phẩm hỗ trợ giảm đau họng như viên ngậm, xịt họng hay cao lỏng, siro thảo dược,… chứa các thành phần tự nhiên giúp làm dịu cổ họng, giảm ho và hỗ trợ phục hồi hệ hô hấp. Tùy vào nhu cầu, bạn có thể lựa chọn dạng sử dụng phù hợp để cải thiện triệu chứng một cách an toàn và tiện lợi.
4.3. Duy trì các thói quen có lợi sức khỏe giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng
Để hỗ trợ quá trình phục hồi nhanh hơn khi bị viêm họng, bạn nên duy trì một lối sống lành mạnh và điều độ. Những thói quen tốt vừa giúp làm dịu triệu chứng, vừa giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn, từ đó giảm nguy cơ tái phát bệnh và cải thiện sức khỏe đường hô hấp tổng thể.
- Ăn uống lành mạnh, đúng giờ và đầy đủ các nhóm chất thiết yếu sẽ cung cấp năng lượng cho cơ thể và giúp rút ngắn thời gian phục hồi. Đặc biệt, bạn có thể ưu tiên thực phẩm trị đau họng hỗ trợ quá trình hồi phục như thực phẩm giàu vitamin C, thực phẩm chứa kẽm,…
- Hạn chế những thực phẩm gây hại cho cơ thể như đồ chiên rán, thức ăn cay, đồ uống có gas và các thói quen gây hại như hút thuốc, uống rượu hoặc dùng chất kích thích,… vì những yếu tố này làm suy giảm hệ miễn dịch dẫn đến trầm trọng hơn tình trạng viêm họng.
- Ngủ đủ giấc và ngủ sớm trước 23h giúp cơ thể tái tạo năng lượng, phục hồi miễn dịch và hỗ trợ cơ quan hô hấp thải độc tốt hơn.
- Tập thể dục nhẹ nhàng ít nhất 30 phút mỗi ngày với các bài tập như đi bộ, yoga hoặc hít thở sâu giúp nâng cao chức năng hô hấp và tăng cường tuần hoàn máu. Đọc ngay: Bài tập thở giúp tăng cường sức khỏe cho phổi.
- Duy trì tinh thần thoải mái và tránh căng thẳng kéo dài sẽ giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn.
- Cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi vì khi làm việc quá sức, cơ thể dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi kéo dài, từ đó tạo áp lực lên hệ hô hấp và khiến chức năng phổi suy giảm theo thời gian.
- Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ và rửa tay thường xuyên để hạn chế nguy cơ lây nhiễm bệnh, đặc biệt vào mùa cảm cúm.
Rửa tay sạch sẽ phòng ngừa bệnh
Đặc biệt, trong giai đoạn hồi phục, bạn nên tránh tiếp xúc với khói thuốc, khói nhang, bụi bẩn và không khí ô nhiễm vì những yếu tố này có thể làm cổ họng bị kích ứng nặng hơn. Nếu phải ra ngoài, hãy đeo khẩu trang đúng cách, nhất là ở nơi đông người hoặc nhiều bụi.
5. Tổng kết
Điều quan trọng nhất khi dùng kháng sinh viêm họng là phải xác định đúng nguyên nhân. Kháng sinh chỉ nên sử dụng khi viêm họng do vi khuẩn và có chỉ định từ bác sĩ. Dùng sai cách không chỉ làm giảm hiệu quả điều trị mà còn gây nhiều hệ lụy nguy hiểm như kháng thuốc, tổn thương gan thận và rối loạn hệ miễn dịch.
Trong nhiều trường hợp, bạn hoàn toàn có thể áp dụng các phương pháp thay thế như mẹo dân gian giảm đau rát họng, thay đổi thói quen sinh hoạt và sử dụng sản phẩm hỗ trợ từ thảo dược để làm dịu tình trạng viêm họng.
Một trong những sản phẩm được nhiều người tin dùng hiện nay là Thiên Môn Bổ Phổi của Dược Bình Đông. Với thành phần từ các thảo dược quý như Thiên môn đông, Trần bì, Bạc hà,… sản phẩm này giúp bồi bổ phế phổi; hỗ trợ giảm ho do viêm họng, viêm phế quản; giảm ho khan, ho gió, ho có đờm ngứa cổ, ho hen, ho về đêm, ho lâu ngày, đau rát họng, khàn tiếng. Đây là lựa chọn phù hợp để kết hợp trong quá trình chăm sóc và phòng ngừa viêm họng tại nhà.
Bạn vui lòng liên hệ qua hotline 028.39.808.808 hoặc truy cập vào website để được chúng tôi hỗ trợ trong thời gian sớm nhất!
Lưu ý, các sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.
