Đỗ trọng là vị thuốc quý được sử dụng từ lâu đời và có công dụng tuyệt vời trong việc điều trị các chứng thận hư, đau thắt lưng, đau nhức xương khớp tê bì chân tay, thoát vị đĩa đệm. Hiện nay, Đỗ trọng không chỉ được sử dụng trong các bài thuốc dân gian mà còn được ứng dụng trong Y học hiện đại để chữa các chứng bệnh trên. Hãy cùng Dược Bình Đông tìm hiểu về vị thuốc được coi là “thần dược” chữa bệnh về xương khớp này nhé!
1. Giới thiệu đôi nét về Đỗ trọng
Vị thuốc Đỗ trọng (Cortex Eucommiae) là phần vỏ thân đã phơi hoặc sấy khô của cây Đỗ trọng (Eucommia ulmoides Oliv.), họ Đỗ trọng (Eucommiaceae). Vị thuốc này còn có tên gọi khác là Ngọc ti bì, Mộc miên, Hậu đỗ trọng hay Xuyên đỗ trọng.
Cây Đỗ trọng là một loài cây gỗ lâu năm, có chiều cao từ 15 – 20m với đường kính thân cây từ 33 – 50cm. Lá cây Đỗ trọng mọc so le, phiến lá hình trứng hơi tròn, đuôi lá nhọn, mặt lá có màu xanh đậm và mép lá có răng cưa. Lá non có lông tơ, lá già thì bóng láng và cuống lá có rãnh. Hoa mọc đơn và không có bao hoa. Quả của cây có hình thoi, đầu quả xẻ làm hai tạo thành hình chữ V.
Vỏ của cây Đỗ trọng được sử dụng để sơ chế thành vị thuốc. Người ta chỉ thu hái ở những cây có tuổi đời trên 10 năm, thời gian thu hái vào tháng 4 – 5 hàng năm. Dùng cưa cắt đứt xung quanh vỏ rồi tách vỏ thành những đoạn dài ngắn, chỉ bóc ⅓ vỏ để cây tiếp tục phát triển. Sau khi bóc vỏ, đem về luộc với nước rồi trải ra chỗ bằng phẳng có lót rơm, dùng vật nặng đè lên nhằm giữ cho vỏ phẳng. Sau đó phủ kín rơm xung quanh, để trong vòng 7 ngày cho nhựa cây chảy ra. Khi vỏ chuyển sang màu tím thì bắt đầu đem phơi và cạo sạch vỏ bên ngoài cho nhẵn, cắt thành từng miếng vừa dùng. Ngoài ra, có một số cách khác để sơ chế vỏ Đỗ trọng như ngâm với rượu 40 độ; tẩm với nước muối; ngâm rượu, dùng sống,…
2. Công dụng của Đỗ trọng
Đỗ trọng có rất nhiều công dụng đối với sức khỏe con người và được tin dùng trong Y học cổ truyền cũng như ứng dụng trong Y học hiện đại. Công dụng tuyệt vời của vị thuốc này có thể kể đến là:
2.1. Theo Tây y
Trong Đỗ trọng có chứa các thành phần hóa học như: Vanilic axit, Sitosterol, Gutta-Percha, Vitamin C, Potassium, Glycoside, Augoside, Threo-guaiacyl, Erythro, N-triacontanol, Nonacosan, Ulmoprenol, Betulinic axit,…
Theo nghiên cứu hiện đại, vị thuốc này có tác dụng giúp:
- Ức chế phế cầu khuẩn, trực khuẩn coli, trực khuẩn mủ xanh, tụ cầu khuẩn vàng, trực khuẩn lỵ, trực khuẩn bạch cầu và liên cầu khuẩn dung huyết B.
- Lợi tiểu, chống co giật, giảm đau và rút ngắn thời gian chảy máu.
- Lá, cành và vỏ của Đỗ trọng đều có khả năng điều chỉnh chức năng tế bào và tăng cường hoạt động miễn dịch cho cơ thể.
- Chống viêm, tăng cường hoạt động của vỏ tuyến thượng thận, tăng lưu lượng máu động mạch vành, giãn mạch và hạ cholesterol trong máu.
- Thư giãn cơ trơn mạch máu, từ đó giúp hạ huyết áp.
2.2. Theo Đông y
Trong Đông y, Đỗ trọng có tính vị, quy kinh, công dụng và chủ trị như sau:
- Tính vị: Vị ngọt, tính ôn, không độc.
- Quy kinh: Can và Thận.
- Công dụng: Đỗ trọng giúp kiện gân cốt, bổ can hư, an thai, ích tinh khí, cường chí, dương huyết, hạ áp và làm ấm tử cung.
- Chủ trị: Chân tay mỏi đau, lưng đau nhức, tiểu đêm, phong thấp, bại liệt, di tinh, liệt dương, động thai ra huyết, cao huyết áp,…
3. Gợi ý một số bài thuốc từ Đỗ trọng
Vị thuốc Đỗ trọng được sử dụng trong một số bài thuốc trị bệnh gồm:
3.1. Bài thuốc Đỗ trọng chữa đau thắt lưng
Đem sao 80g Đỗ trọng và 80g Hạt quýt rồi tán nhỏ, dùng để uống dần với thang nước muối và rượu.
3.2. Bài thuốc giúp chữa chứng ra mồ hôi trộm
Đỗ trọng và Mẫu lệ với số lượng bằng nhau, sau đó tán nhỏ rồi uống cùng với rượu, mỗi lần uống 1 thìa.
3.3. Chữa thận yếu, liệt dương, đau lưng, mỏi gối
- Bài thuốc 1: 12g Đỗ trọng, 12g Ngưu tất, 12g Đương quy, 12g Tục đoạn, 12g Thục địa, 12g Ba kích, 12g Cẩu tích, 12g Mạch môn, 12g Cốt toái bổ, 12g Hoài sơn. Tất cả các vị đem sắc uống. Hoặc có thể tán thành bột, làm thành viên với mật ong, sử dụng 15 – 20g mỗi ngày, ngày dùng 2 lần.
- Bài thuốc 2: 16g Đỗ trọng, 19g Tỳ giải, 20g Cẩu tích, 12g rễ gốc hạc, 12g Thỏ ty tử, 12g Rễ cỏ xước, 16g Cốt toái bổ và 25g Hoài sơn. Sắc các vị thuốc trên và uống mỗi ngày.
3.4. Dùng cho trẻ ốm yếu bẩm sinh, trẻ hen suyễn, còi xương, chậm nói, co giật, mất tiếng, bị trướng hoặc chậm biết đi
4g Đỗ trọng, 4g Sơn dược, 4g Thục địa, 4g Sơn thù, 4g Phục linh, 4g Ngưu tất, 3g Mẫu đơn, 3g Trạch tả, 2g Ngũ vị, 1.2g Phụ tử chế và 0.8g Nhục quế. Sắc tất cả các vị thuốc và cho trẻ uống.
3.5. Dùng cho phụ nữ sảy thai nhiều lần
10g Đỗ trọng, 10g Ba kích, 10g Cẩu tích, 10g Thục địa, 10g Vú bò, 10g Đương quy, 10g Củ gai, 10g Tục đoạn, 10g Ý dĩ, sao và sắc uống. Uống dự phòng khi thai ở giai đoạn 2 – 3 tháng.
4. Một số lưu ý khi sử dụng vị thuốc Đỗ trọng
Khi sử dụng Đỗ trọng, cần lưu ý một số điều sau:
- Không dùng cho người mắc chứng máu khó đông, khó cầm máu.
- Không dùng cho người có chứng âm hư hỏa vượng.
- Thận trọng khi sử dụng cho phụ nữ có thai hoặc cho con bú vì thuốc có thể truyền qua đường cho con bú.
- Không sử dụng vị thuốc này đồng thời với Xà thoái và Huyền sâm.
- Trong quá trình sử dụng thuốc nên kết hợp các món ăn ngon cung cấp dinh dưỡng cho xương khớp.
- Tham khảo thêm ý kiến bác sĩ/ thầy thuốc để sử dụng thuốc hiệu quả nhất.
5. Tổng kết
Hiệu quả và công dụng của Đỗ trọng đã được chứng minh trong thực tế điều trị. Tuy vậy, không nên lạm dụng vị thuốc này cũng như cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc thầy thuốc trước khi sử dụng.
Với công dụng kiện gân cốt, bổ can, ích tinh khí tuyệt vời mà Dược Bình Đông đã đưa Đỗ trọng vào các sản phẩm Thảo Linh Tiên, Dưỡng Cốt Bình Đông và Bổ Thận Bình Đông. Đây đều là những sản phẩm bảo vệ sức khỏe chất lượng có chứa dược liệu Đỗ trọng kết hợp cùng nhiều loại thảo dược thiên nhiên khác.
Thảo Linh Tiên hỗ trợ giảm đau nhức xương khớp toàn thân, tê mỏi chân tay do viêm xương khớp, thoái hóa xương khớp và phong thấp gây ra.
Dưỡng Cốt Bình Đông giúp mạnh gân cốt, giảm triệu chứng của viêm khớp, hỗ trợ giảm đau dây thần kinh tọa hiệu quả.
Bổ Thận Bình Đông giúp bổ thận, hỗ trợ giảm triệu chứng đau lưng, mỏi gối, tiểu đêm, đi tiểu nhiều lần, tiểu không tự chủ, bị tiểu rát,… do thận kém.
Công ty TNHH Dược Phẩm Bình Đông là đơn vị uy tín, chuyên sản xuất và cung cấp các sản phẩm hỗ trợ sức khỏe với phương châm sức khỏe người dùng là trên hết. Để biết thêm thông tin chi tiết, vui lòng truy cập website Dược Bình Đông hoặc liên hệ ngay hotline 028.39.808.808 để có được giải pháp chăm sóc sức khỏe hiệu quả nhé!
