Khương hoàng: Đặc điểm, công dụng, bài thuốc ứng dụng và lưu ý sử dụng

Khương hoàng là phần thân rễ của cây Nghệ vàng. Đây là vị thuốc có sẵn trong tự nhiên, dễ dàng tìm kiếm và thường được sử dụng để chữa trị viêm loét dạ dày, đau dạ dày, bế kinh, đau tức sườn, vết thương hở,…Hãy cùng Dược Bình Đông tìm hiểu chi tiết hơn về đặc điểm và công dụng trị bệnh của vị thuốc này qua bài viết dưới đây.  

1. Giới thiệu về Khương hoàng (Nghệ vàng) 

Khương hoàng (Rhizoma Curcumae longae) là phần củ (thân rễ) đã được phơi hoặc sấy khô của cây Nghệ vàng (Curcuma longa L.), họ Gừng (Zingiberaceae). 

Đặc điểm của cây Nghệ vàng:

• Nghệ là cây thân cỏ và có chiều cao tầm 0,6 – 1m. 
• Thân rễ to, khi trưởng thành được phân nhánh thành nhiều củ. Củ hình trụ hoặc hơi dẹt, có ngấn, bên trong màu vàng sẫm hoặc đỏ cam, mùi thơm.
• Lá hình trái xoan, thuôn nhọn ở hai đầu, mặt lá nhẵn màu xanh nhạt, cuống lá có bẹ. Bẹ lá dài đến 45cm, ôm lấy nhau, mọc thẳng từ thân rễ tạo thành thân giả.
• Cụm hoa thường mọc từ giữa kẽ lá và có hình nón thưa. Lá bắc rời, khum hình máng rộng, màu tím nhạt. Tràng hoa có phiến, cánh hoa màu xanh lục hay vàng nhạt, chia thành 3 thùy với thùy trên to. Phiến cánh hoa bên trong cũng chia thành 3 thùy: 2 thùy bên đứng và phẳng, thùy dưới lõm thành máng sâu. Nghệ vàng thường ra hoa vào khoảng tháng 3 – 5.
• Quả nang, chia thành 3 ngăn. Hạt có áo bên ngoài.

Trước đây, cây nghệ được tìm thấy ở các nước Indonesia, Lào, Trung Quốc, Campuchia và những nước khí hậu nhiệt đới. Ở Việt Nam, Nghệ được trồng khắp nơi để dùng làm gia vị và dược liệu. 

Phần thân rễ (củ Nghệ) là bộ phận sử dụng để làm thuốc, được gọi là Khương hoàng. Củ Nghệ thường được đào vào mùa thu hoặc mùa đông. Sau khi thu hoạch, người ta sẽ cạo vỏ, loại bỏ những củ xơ, rửa sạch sẽ, đồ hoặc hấp trong 6 giờ – 12 giờ, đợi ráo nước rồi đem đi phơi nắng cho khô và thái thành các miếng nhỏ.

Dược liệu Khương hoàng nên được bảo quản ở những nơi thoáng mát, khô ráo và tránh nơi có độ ẩm cao. 

2. Công dụng của Khương hoàng (Nghệ vàng)

Vị thuốc Khương hoàng đã được nghiên cứu và ứng dụng phổ biến trong Tây y, Đông y giúp điều trị bệnh hiệu quả. 

2.1. Theo Tây y

Thành phần hóa học của Khương hoàng gồm có: 40-50% Tinh bột nhựa, 8-10% nước, 6-8% chất vô cơ, 1-5% tinh dầu vàng nhạt và thơm, 0,3% Curcumin, Canxi oxalat, Tinh bột và chất béo.

Theo Y học hiện đại, Khương hoàng có một số công dụng sau:

• Kích thích tế bào gan bài tiết mật. Bên cạnh đó chất Curcumin làm tăng co bóp túi mật, từ đó làm thông lợi mật.
• Chất Curcumen có tác dụng giảm cholesterol trong máu, nhờ đó hỗ trợ điều trị bệnh lý chuyển hóa, ngăn ngừa các bệnh lý xơ vữa động mạch,…
• Tiêu diệt các vi khuẩn thuộc nhóm tụ cầu Staphylococcus, vi khuẩn thương hàn Salmonella paratyphi, vi khuẩn lao Mycobacterium tubercolosis, nấm Trychophyton gypcum và một số vi khuẩn khác…

2.2. Theo Đông y

Trong Đông y, Khương hoàng giúp thông kinh chỉ thống, hoạt huyết hành khí và hỗ trợ điều trị đau bụng, phong thấp, kinh bế, chứng sườn đau hoặc sang ung. Một số đặc điểm của Khương hoàng trong Đông y:

• Tính vị: Vị cay, đắng, tính ấm.
• Quy kinh: Tỳ và Can.
• Công dụng: Hành khí, phá huyết, chỉ thống, sinh cơ, thúc đẩy kinh nguyệt. 
• Chủ trị: Đau tức sườn, đau ngực, bị khó thở; viêm loét dạ dày; hỗ trợ vết thương lâu liền miệng; chu kỳ kinh nguyệt không đều, bế kinh; phụ nữ đau bụng sau sinh do còn sản dịch ra chưa hết, kết hòn cục.

3. Bài thuốc sử dụng với Khương hoàng 

Với sự đa dạng về công dụng, vị thuốc Khương hoàng được sử dụng nhiều trong các bài thuốc trị đau dạ dày, rối loạn kinh nguyệt, trị mụn nhọt, chữa viêm gan,… Dưới đây là một số bài thuốc nổi bật mà bạn có thể tham khảo:

3.1. Hỗ trợ điều trị đau dạ dày

• Thành phần: 9-12g Khương hoàng, 9-12g Sài hồ và  9-12g Hương phụ. 
• Cách dùng: Tán thành thuốc bột hoặc sắc uống. Mỗi ngày dùng 1 thang thuốc và uống trước bữa ăn khoảng 1 tiếng. 

3.2. Cải thiện tình trạng kinh nguyệt không đều

• Thành phần: 16g Ích mẫu, 16g Kê huyết đằng, 12g Sinh địa, 8g Khương hoàng, 8g Đào nhân, 8g Xuyên khung. 
• Cách dùng: Sắc lấy nước để uống, mỗi ngày 1 thang thuốc. Uống liên tục trong khoảng 2-3 tuần trước khi đến kỳ kinh nguyệt. Sau vài liệu trình kinh nguyệt sẽ ổn định.

3.3. Giảm đau bụng kinh

• Thành phần: 15g Khương hoàng và 10g Huyền hồ,  cả 2 đã chích giấm. 
• Cách dùng: Sắc lấy nước uống, mỗi ngày dùng 1 thang và chia thành 3 lần uống trước các bữa ăn trong ngày. Uống trong 2-3 tuần

3.4. Trị mụn nhọt, đinh nhọt trên da

Bài thuốc 1

• Thành phần: Khương hoàng, Bạch chỉ, Đại hoàng và Thiên hoa phấn. 
• Cách dùng: Tán thành bột mịn, trộn đều hỗn hợp và đắp lên chỗ mụn. Bài thuốc chỉ dùng cho trường hợp mụn nhọt đang sưng tấy.

Bài thuốc 2

• Thành phần: 10g Hải đồng bì, 10g Xích thược, 10g Bạch chỉ, 6g Khương hoàng, 6g Khương hoạt và 3g Cam thảo. 
• Cách dùng: Sắc lấy nước uống. 

3.5. Chữa viêm gan virus cấp tính

• Thành phần: 40g Bạch mao căn, 40g Nhân trần, 40g Bồ công anh, 16g Chi tử, 12g Khương hoàng, 9g Đại hoàng, 9g Hoàng liên. 
• Cách dùng: Sắc lấy nước, chia thành 3 lần, uống trước bữa ăn. Mỗi ngày uống 1 thang và dùng liên tục trong 3-4 tuần. 

3.6. Hỗ trợ điều trị viêm gan mãn tính

• Thành phần: 12g Đình lịch tử, 12g Côn bố, 10g Hải tảo, 10g hạt Bìm bìm, 6g Quế tấm, 4g Khương hoàng.  
• Cách dùng: Sắc nước, chia thành 3 lần, uống trước bữa ăn, mỗi ngày uống 1 thang. 

Ngoài ra, Khương hoàng còn xuất hiện trong các bài thuốc chữa rối loạn thần kinh; cầm máu; lành vết thương vùng bị loét; viêm loét dạ dày tá tràng có các triệu chứng đau thượng vị, nóng rát, ợ hơi, ợ chua, đầy hơi; … 

4. Một số lưu ý để sử dụng Khương hoàng an toàn

Bạn cần lưu ý cách dùng và liều dùng như sau: 

• Khương hoàng có thể dùng dưới dạng thuốc sắc, dạng viên hoàn, dạng bột hoặc bôi ngoài da. Bên cạnh đó, vị thuốc này có thể dùng độc vị hoặc kết hợp với các vị thuốc khác.
• Liều lượng khuyến cáo sử dụng: 3-10g/ngày và chia 2-3 lần uống trong ngày. 
• Một số đối tượng không nên sử dụng: người bị thiếu máu; phụ nữ mang thai và sau sinh (trừ trường hợp do nhiệt kế ứ); người chuẩn bị phẫu thuật; bệnh nhân trào ngược dạ dày, tiểu đường, huyết áp và sỏi thận.

Để tăng hiệu quả điều trị và hạn chế tác dụng phụ, bệnh nhân cần phải tham khảo ý kiến người có chuyên môn, y bác sĩ trước khi sử dụng các bài thuốc trên.

5. Tổng kết

Qua bài viết trên, Dược Bình Đông đã giới thiệu đến bạn đọc dược liệu Khương hoàng với nhiều công dụng quý đối với sức khỏe và được sử dụng phổ biến để điều trị viêm loét dạ dày, bế kinh, sườn đau tức, mụn nhọt,… 

Để tham khảo thêm về những thông tin sức khỏe khác, bạn đọc có thể truy cập trực tiếp vào website của Dược Bình Đông. Dược Bình Đông với gần một thế kỷ phát triển, cùng sứ mệnh đưa những bài thuốc từ các loại thảo dược tự nhiên giúp chăm sóc sức khỏe và không ngừng cải tiến mỗi ngày để tạo nên những sản phẩm phù hợp hơn với cơ địa của khách hàng. Hiện nay, Dược Bình Đông sở hữu nhiều sản phẩm chăm sóc sức khỏe được nhiều gia đình tin dùng, nổi bật có Song Phụng Điều Kinh. 

Sản phẩm tốt cho sức khỏe phụ nữ Song Phụng Điều Kinh được kế thừa từ bài thuốc cổ phương “Tứ vật thang” và được gia thêm 1 số thành phần giúp xua tan nỗi lo rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ, hỗ trợ giảm triệu chứng rối loạn kinh nguyệt như: rong kinh, trễ kinh, bế kinh, đau bụng kinh, mệt mỏi chán ăn,…

Các sản phẩm của Dược Bình Đông được đều có thành phần thảo dược tự nhiên an toàn lành tính. Nếu bạn quan tâm đến sản phẩm thì vui lòng liên hệ qua hotline (028)39 808 808 để được đội tư vấn viên hỗ trợ trong thời gian sớm nhất nhé!