Viêm hô hấp trên là bệnh lý viêm nhiễm thường xảy ra theo mùa. Đặc biệt, bệnh thường xuất hiện khi thời tiết trở lạnh hoặc hanh khô. Trẻ nhỏ, người già hoặc những người có sức đề kháng kém… là những đối tượng có khả năng cao bị viêm hô hấp trên. Vậy nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị bệnh như thế nào? Hãy cùng theo dõi qua bài viết dưới đây của Dược Bình Đông nhé!
1. Tìm hiểu về bệnh viêm hô hấp trên
Viêm hô hấp trên là bệnh lý viêm nhiễm tại các cơ quan thuộc hệ thống hô hấp trên gồm xoang, thanh quản, hầu và họng. Nhiệm vụ của các cơ quan này là lấy khí oxy từ môi trường bên ngoài, làm ấm và thanh lọc khí trước khi vận chuyển đến phổi. Đường hô hấp xuất phát từ cửa mũi trước. Do đó, mũi là bộ phận đặc biệt nhạy cảm khi tiếp xúc với môi trường có điều kiện bất lợi như nấm mốc, vi khuẩn,… nên rất dễ bị bệnh.
Khác với trường hợp viêm đường hô hấp dưới, viêm đường hô hấp trên bao gồm rất nhiều bệnh lý khác nhau như: cảm lạnh, viêm họng, viêm xoang, viêm mũi, viêm tai giữa, viêm thanh quản,… Những đối tượng dễ mắc viêm đường hô hấp trên là trẻ em, người cao tuổi, người suy giảm miễn dịch, người bị bạch cầu,…
Viêm hô hấp trên là bệnh lý phổ biến rất dễ mắc và tái phát nhiều lần trong năm. Trẻ em có thể bị viêm đường hô hấp trên khoảng 10 lần một năm. Người trưởng thành có thể mắc bệnh này từ 2 đến 4 lần một năm. Người mắc viêm hô hấp trên nếu không được điều trị đúng và kịp thời có thể gặp các vấn đề nguy hiểm về sức khỏe như bị viêm phổi, viêm phế quản co thắt dẫn đến suy hô hấp,…
2. Triệu chứng của bệnh viêm hô hấp trên
Viêm đường hô hấp trên được chia thành 2 loại với những triệu chứng khác nhau. Đó là viêm đường hô hấp trên cấp tính và viêm đường hô hấp trên mãn tính.
Viêm hô hấp trên cấp tính: Bệnh thường xuất hiện trong một số trường hợp như sau: thời tiết thay đổi đột ngột từ nóng sang lạnh, uống nước đá hoặc nước quá lạnh, nằm hoặc ngồi trước luồng gió lạnh hay trước điều hòa,…
- Triệu chứng đầu tiên là sốt nhẹ, đôi khi sốt cao kèm theo rét run. Kèm theo đó là hắt hơi, ho và chảy nước mũi.
- Cơn ho húng hắng hoặc ho liên tục.
- Ở người lớn hoặc trẻ thành niên còn có triệu chứng đau họng khi nuốt, khi ăn.
- Ở trẻ nhỏ thì chảy nước mũi là triệu chứng phổ biến.
Viêm hô hấp trên mãn tính: Khi viêm hô hấp trên cấp tính không được điều trị kịp thời hoặc điều trị không dứt điểm thì rất dễ chuyển sang viêm mãn tính. Một số triệu chứng thường xuất hiên như:
- Ho húng hắng, rát cổ họng, khi nuốt cảm thấy vướng trong họng.
- Với trẻ em có thể gặp tình trạng chảy nước mũi thường xuyên. Một số trẻ em có thể bị chảy chất nhày màu xanh ở mũi, thở bằng miệng, ngủ ngáy,…
- Với người lớn, xuất hiện thêm triệu chứng nghẹt mũi ở một hoặc cả hai bên. Trong trường hợp viêm xoang thì thường kèm theo đau đầu.
3. Nguyên nhân dẫn đến bệnh viêm hô hấp trên
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến viêm hô hấp trên. Trong đó, tác nhân gây bệnh chủ yếu là do virus, vi khuẩn, bụi bẩn, nấm mốc,… Dưới đây là phân loại chi tiết các nguyên nhân gây bệnh, từ đó có thể xác định chính xác phương pháp điều trị:
3.1. Do vi khuẩn hoặc virus dẫn đến viêm hô hấp trên
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây nên các bệnh viêm hô hấp trên. Các tác nhân như virus, vi khuẩn (liên cầu khuẩn nhóm A, phế cầu khuẩn, vi khuẩn Haemophilus influenzae,…) và một số loại nấm gây viêm nhiễm tại các cơ quan của đường hô hấp trên.
Với trẻ dưới 5 tuổi, hầu hết trẻ mắc viêm hô hấp trên do nhiễm virus như virus cúm, virus hợp bào hô hấp, virus sởi và một số loại nấm.
3.2. Sức đề kháng kém dẫn đến viêm hô hấp trên
Trẻ nhỏ dưới 1 tuổi, trẻ sơ sinh thiếu tháng có sức đề kháng yếu và những người mắc chứng suy giảm miễn dịch là những đối tượng dễ mắc phải bệnh viêm hô hấp trên. Ngoài ra, phụ nữ mang thai, đặc biệt là trong 3 tháng giữa hoặc cuối thai kỳ cũng là đối tượng có nguy cơ cao nhiễm bệnh.
3.3. Môi trường sống
Môi trường ẩm thấp, không đảm bảo vệ sinh, nhiều khói bụi hay hóa chất độc hại chính là điều kiện thuận lợi để các vi khuẩn, virus gây bệnh hô hấp phát triển mạnh mẽ. Chính vì vậy, những người thường xuyên sống trong môi trường ẩm ướt, kém vệ sinh có nguy cơ cao mắc bệnh viêm hô hấp trên.
3.4. Nguyên nhân khác
Ngoài những nguyên nhân trên, một số yếu tố có thể tăng khả năng lây nhiễm bệnh hoặc ảnh hưởng đến hệ miễn dịch như sau:
- Không rửa tay thường xuyên.
- Tiếp xúc với nhiều người. Đến các nơi đông người như trạm xe, sân bay,…
- Hút thuốc lá.
- Mắc phải các bệnh lý tự miễn.
- Tổn thương ở khoang mũi hoặc đường dẫn khí.
- Đã thực hiện cắt bỏ amidan hoặc nạo VA.
- Suy giảm hệ miễn dịch do bệnh lý (như HIV), phẫu thuật ghép tạng hoặc sử dụng một số loại thuốc như corticosteroid dài hạn,…
4. Một số bệnh lý thường gặp khi bị viêm hô hấp trên
Các bệnh lý đường hô hấp ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng cuộc sống. Khi mắc phải viêm hô hấp trên, người bệnh có thể gặp phải một số căn bệnh như sau:
4.1. Bệnh cảm cúm
Cảm cúm là bệnh do virus cúm (Influenza virus) gây ra. Bệnh thường lây qua đường hô hấp, qua không khí giọt nhỏ, qua các giọt nhỏ nước bọt hay dịch tiết mũi họng của bệnh nhân có chứa virus cúm qua ho, hắt hơi khi tiếp xúc trực tiếp với người bệnh hoặc ở nơi tập trung đông người. Bên cạnh đó, trong điều kiện thời tiết giao mùa, ẩm thấp thì tế bào đường hô hấp của người bệnh cũng dễ bị tổn thương, tăng khả năng nhiễm bệnh.
Các biểu hiện thường gặp của cảm cúm là:
- Sốt, người mệt mỏi, nhức đầu, đau cơ, sổ mũi, đau họng, ho kéo dài.
- Có thể kèm theo một số triệu chứng ở đường tiêu hóa như buồn nôn, nôn, tiêu chảy, nhất là ở trẻ em.
4.2. Bệnh viêm xoang
Viêm xoang là tình trạng màng niêm mạc lót trong lòng các xoang bị nhiễm trùng. Từ đó dẫn đến các lỗ xoang bị phù nề, thu hẹp đường kính làm cho mủ và dịch viêm ứ đọng trong xoang, gây nên tình trạng tích tụ chất lỏng hoặc chất nhầy bên trong.
Viêm xoang có 2 dạng chính đó là viêm xoang cấp tính và viêm xoang mãn tính. Triệu chứng của bệnh viêm xoang có thể kể đến là:
- Xuất hiện những dấu hiệu như sốt, đau nhức, chảy dịch, nghẹt mũi hay điếc mũi.
- Đau đầu, có thể sốt nhẹ hoặc sốt cao.
- Khi nghiêng người về phía trước sẽ có cảm giác choáng váng, chóng mặt, đau xung quanh vùng mắt theo từng cơn, nhịp mạch đập.
- Đau nhức mỗi lần hắt hơi.
- Người bệnh kém tập trung; chán ăn, không muốn ăn.
- Nếu viêm xoang nặng có thể dẫn đến viêm thần kinh mắt làm mờ mắt.
Những dấu hiệu trên không rõ ràng, đặc biệt là ở giai đoạn đầu. Người bệnh chỉ cảm nhận các triệu chứng đặc trưng khi bệnh đã vào giai đoạn nặng. Khi mắc viêm xoang, người bệnh cần tuân thủ thời gian và quy trình điều trị của bác sĩ để có hiệu quả tốt nhất.
4.3. Bệnh viêm mũi dị ứng
Viêm mũi dị ứng có các triệu chứng tương tự với cảm lạnh như sổ mũi, nghẹt mũi, ngứa mắt, hắt hơi và tăng áp lực xoang. Nhưng khác với nguyên nhân gây cảm lạnh, viêm mũi dị ứng không phải do virus gây ra. Bệnh lý xuất hiện do phản ứng dị ứng với các chất gây dị ứng ngoài trời hoặc trong nhà. Chẳng hạn như mạt bụi, phấn hoa hay nước bọt của chó, mèo và các động vật có lông khác.
Bệnh viêm mũi dị ứng không phải là căn bệnh truyền nhiễm, do đó bệnh không có khả năng lây truyền từ người mắc bệnh sang người khỏe mạnh. Bất kỳ ai cũng có thể mắc viêm mũi dị ứng. Một số trường hợp có nguy cơ cao nhiễm bệnh là người hen suyễn, chàm da hoặc có tiền sử dị ứng trong gia đình.
4.4. Bệnh viêm họng cấp
Viêm họng xảy ra do lớp niêm mạc họng bị tổn thương và nhiễm khuẩn. Từ đó gây kích ứng đau rát, chảy nước mũi, nghẹt mũi, ngứa họng, khô miệng, sốt nhẹ, ho khan hoặc ho có đờm. Có tới 80% trường hợp viêm họng gây ra bởi các chủng virus phổ biến đó là virus cúm, virus sởi, rhinovirus, adenovirus ,… Còn 20% do các loại vi khuẩn như phế cầu, tụ cầu, liên cầu khuẩn.
Triệu chứng bệnh viêm họng cấp thường gặp như sau:
- Đau họng, khô họng và rát họng.
- Triệu chứng tương tự cúm như: sổ mũi, hắt hơi, ho, đau đầu, chán ăn, đau cơ toàn thân,…
- Người nổi hạch, phát ban, buồn nôn, khó nuốt,…
4.5. Viêm thanh quản
Viêm thanh quản là bệnh lý phổ biến ở nhiều đối tượng, kể cả trẻ em và người lớn. Nguyên nhân gây viêm thanh quản do vi khuẩn, virus hoặc nấm. Nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời, bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm cho người bệnh.
Viêm thanh quản mãn tính là tình trạng viêm kéo dài hoặc tái đi tái lại nhiều lần. Nguyên nhân gây nên là do nhiều yếu tố như do nói nhiều liên tục; mắc bệnh lý về đường hô hấp, đái tháo đường, gout; các yếu tố môi trường như bụi, khói,… Người bệnh lúc đầu thường có biểu hiện: khó nói, vướng nhẹ khi nuốt, khó cất cao giọng hoặc khó hát. Sau đó, tiếng khàn dần rồi mất tiếng. Có thể kèm theo ho ít đờm vào buổi sáng. Cùng với đó là cảm giác ngứa, cay hoặc rát nhẹ vùng thanh quản.
5. Phương pháp chẩn đoán & điều trị
Bệnh viêm hô hấp trên cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Dưới đây là gợi ý các phương pháp chẩn đoán, điều trị bệnh mà bạn có thể tham khảo:
5.1. Phương pháp chẩn đoán
Để nắm rõ tình trạng bệnh, người bệnh cần thăm khám bác sĩ ngay khi có các dấu hiệu lâm sàng. Một số phương pháp bác sĩ có thể chỉ định đó là:
- Thăm khám lâm sàng: Bạn cần cung cấp các triệu chứng bệnh cho bác sĩ. Đồng thời, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra tai, mũi, cổ họng và lắng nghe lồng ngực của bạn. Từ đó, bác sĩ sẽ đánh giá được tình trạng bệnh.
- Nội soi mũi họng: Nếu nghi ngờ viêm nhiễm ở các vị trí không quan sát được bằng mắt thường thì các bác sĩ sẽ tiến hành nội soi tai mũi họng. Nhờ đó xác định được chính xác bệnh lý đang gặp phải.
- Hình ảnh học: Các phương pháp chụp X – quang, CT phổi sẽ được áp dụng nếu bác sĩ nghi ngờ bạn có nguy cơ nhiễm trùng phổi hoặc nhiễm trùng ở các cơ quan khác.
5.2. Phương pháp điều trị
Viêm hô hấp trên có thể được điều trị bằng phương pháp Tây y hoặc Đông y. Cụ thể như sau:
5.2.1. Phương pháp Tây y
Những loại thuốc thường được kê đơn để chữa viêm hô hấp trên là thuốc giảm đau, thuốc kháng viêm, hạ sốt. Những sản phẩm này giúp phòng ngừa triệu chứng sốt cao và ngăn tai biến do sốt cao co giật. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định dùng thêm thuốc kháng histamin, thuốc giảm ho.
Để tăng sức đề kháng cho cơ thể và chờ đến giai đoạn cơ thể tự tiêu diệt virus, bác sĩ thường khuyến cáo bệnh nhân bổ sung nhiều thực phẩm dinh dưỡng. Với trẻ nhỏ bị viêm hô hấp trên, cha mẹ không nên tự ý mua thuốc. Thay vào đó nên dẫn trẻ đi bệnh viện thăm khám và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Nếu nguyên nhân gây viêm đường hô hấp trên là do vi khuẩn thì có thể sử dụng thuốc kháng sinh theo hướng dẫn của bác sĩ.
5.2.2. Phương pháp Đông y
Theo Đông y, viêm đường hô hấp trên thuộc phạm vi của chứng cảm mạo, khái thấu, nhũ nga và hầu tý. Nguyên nhân chủ yếu do nhiễm phong nhiệt hoặc phong hàn gây ra.
Đông Y chia người mắc viêm hô hấp trên thành nhiều thể bệnh khác nhau. Dưới đây là các thể bệnh của viêm đường hô hấp trên, triệu chứng cũng như bài thuốc tương ứng:
Thể ngoại cảm phong hàn
Triệu chứng:
- Bệnh nhân sợ lạnh, người không ra mồ hôi.
- Nghẹt mũi, ngứa họng, đau đầu, và ho từng cơn.
- Có thể bị sốt nhẹ, lưỡi chuyển màu hồng nhạt.
- Mạch khẩn.
Bài thuốc Tô kiều giải biểu thang
- Thành phần: 3g Cam thảo, 6g Tô diệp, 6g Phòng phong, 8g Cát cánh, 8g Tiền hồ, 10g Liên kiều, 10g Kim ngân hoa và 6g Kinh giới (sắc sau).
- Cách dùng: Sắc và dùng mỗi ngày 1 lần.
Thể ngoại cảm phong nhiệt
Triệu chứng:
- Sốt và ra nhiều mồ hôi.
- Chảy nước mũi, nghẹt mũi.
- Đau đầu và ê nhức toàn thân.
- Đau rát ở vùng hầu họng.
- Khô họng, khi ho có đờm, đờm đục vàng.
Bài thuốc Liên kiều tán gia giảm dùng trong trường hợp sốt cao đau họng nhiều:
- Thành phần: 10g Liên kiều, 10g Kim ngân hoa, 10g Bản lam căn, 7g Hoàng cầm, 8g Cát cánh, 5g Bạc hà, 6g Trúc nhự, 6g Đạm đậu xị, 5g Ngưu bàng tử, 5g Cam thảo và 6g Kinh giới (cho vào sau khi sắc thuốc)
- Cách dùng: Sắc uống mỗi ngày 1 thang
Bài thuốc Tang cúc ẩm gia giảm dùng cho triệu chứng ho liên tục
- Thành phần: 10g Bản lam căn, 10g Tang diệp, 10g Cúc hoa, 10g Liên kiều, 8g Hạnh nhân, 8g Cát cánh, 7g Hoàng cầm, 3g Cam thảo và, 5g Bạc hà (cho vào sau khi sắc thuốc)
- Cách dùng: Sắc uống mỗi ngày 1 thang
Thể kiêm chứng
Triệu chứng: Thể bệnh này bất luận là ngoại cảm phong hàn hay phong nhiệt thì đều có kiêm các chứng đàm, trệ hoặc co giật.
Bài thuốc trị ngoại cảm kiêm đàm (Nhiều đờm, tiếng ho nặng và khàn giọng, táo bón, nước tiểu màu vàng): Sử dụng các dược liệu Hoắc hương, Chỉ xác, Cốc nha, Lai phục tử.
Bài thuốc trị ngoại cảm kiêm co giật: Dùng các vị thuốc gia thêm Câu đằng, Thuyền thoái, Linh dương cốt, Toàn yết.
6. Phòng bệnh viêm hô hấp trên
Nhằm bảo vệ sức khỏe khi thời tiết chuyển mùa cũng như phòng tránh các bệnh lý viêm đường hô hấp trên, cần lưu ý một số điều sau đây:
- Giữ nơi ở luôn sạch sẽ, thoáng mát.
- Uống nhiều nước lọc để cung cấp nước cho cơ thể thường xuyên. Có thể dùng sữa, nước ép, sinh tố để bổ sung khoáng chất cũng như các vitamin, dưỡng chất cần thiết.
- Hạn chế tiếp xúc gần với các bệnh nhân viêm hô hấp trên.
- Vệ sinh thường xuyên các món đồ thường dùng như ly cốc, điện thoại, tay nắm cửa,…
- Đeo khẩu trang khi đi tới những nơi đông người hoặc nếu xuất hiện các biểu hiện của bệnh.
- Vào mùa dịch bệnh cần chú ý giữ ấm cơ thể và hạn chế đi đến những khu vực đông người.
Để phòng tránh bệnh cho trẻ nhỏ, cha mẹ có thể thực hiện:
- Tắm cho trẻ trong phòng kín gió bằng nước ấm và lau người, mặc quần áo thật nhanh cho trẻ khi tắm xong.
- Đắp chăn cho trẻ buổi đêm tránh trường hợp trẻ có thể bị viêm nhiễm đường hô hấp do bị cảm lạnh.
- Cha mẹ nên tập cho trẻ thói quen vệ sinh răng miệng hằng ngày, đồng thời dùng nước muối sinh lý để súc miệng.
- Cho trẻ ăn đủ chất, bổ sung thêm trái cây cho cơ thể nhằm tạo ra những kháng thể chống lại các loại vi khuẩn gây bệnh.
7. Tổng kết
Bệnh viêm hô hấp trên rất phổ biến và thường gia tăng trong giai đoạn thời tiết giao mùa. Tuy không phải là bệnh lý nguy hiểm nhưng các bệnh lý viêm đường hô hấp trên thường gây khó chịu, ảnh hưởng đến cuộc sống người bệnh, thậm chí nếu không được điều trị đúng cách thì có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.
Vì vậy, việc nâng cao sức khỏe và chủ động phòng ngừa các bệnh hô hấp là điều vô cùng quan trọng. Trong đó, bảo vệ phổi là biện pháp quan trọng để giúp chúng ta duy trì một sức khỏe tốt, hạn chế nguy cơ mắc bệnh. Thiên Môn Bổ Phổi của Dược Bình Đông sẽ là người bạn đồng hành tuyệt vời, sản phẩm bảo vệ sức khỏe phổi giúp bạn bảo vệ phổi tối ưu.
Thiên Môn Bổ Phổi là sản phẩm kế thừa tinh hoa của nền Y học cổ truyền Việt Nam có công dụng bổ phổi, giảm ho hiệu quả và hỗ trợ giảm các triệu chứng ho khan, ho có đờm, ho gió, ho lâu ngày không khỏi, ho nhiều về đêm, viêm họng, viêm phế quản,… Sản phẩm có sự kết hợp của những thảo dược bao gồm: Thiên Môn Đông, Bình Vôi, Trần Bì, Bạc Hà, Kinh Giới, Gừng, Bách Bộ, Tang Bạch Bì và Atiso. Đây đều là những thảo dược vô cùng lành tính và an toàn. Sản phẩm dùng cho người lớn và trẻ từ 11 tuổi trở lên.
Ngoài ra, Dược Bình Đông còn cho ra đời Thiên Môn Bổ Phổi Trẻ Em dành riêng cho trẻ em từ 3 – 10 tuổi. Sản phẩm an toàn tuyệt đối và có tác dụng hiệu quả trong bổ phổi, tăng sức đề kháng cho trẻ, giảm các triệu chứng sốt, ho khan, ho có đờm, đau rát cổ họng, khan tiếng ở trẻ.
Nếu bạn đang quan tâm bất kỳ sản phẩm nào của Dược Bình Đông, vui lòng liên hệ qua hotline (028)39 808 808 để nhận được hỗ trợ và tư vấn nhanh chóng nhất.
