Kinh giới là tên gọi của một loại rau quen thuộc trong những bữa cơm gia đình Việt. Trong Y học, đây là một vị thuốc giúp giải cảm và điều trị các bệnh về hô hấp, da liễu. Hãy cùng Dược Bình Đông tìm hiểu chi tiết về công dụng và các bài thuốc trị bệnh hiệu quả từ Kinh giới nhé!
1. Giới thiệu về Kinh giới
Kinh giới (Herba Elsholtziae ciliatae) là đoạn ngọn cành mang lá, hoa còn tươi hoặc đã phơi hoặc sấy khô của cây Kinh giới (Elsholtzia ciliata), thuộc họ Bạc hà (Lamiaceae). Loại thảo dược này còn có tên gọi khác là: Bán biên tô, Tiểu Kinh giới, Bài hương thảo.
Bán biên tô là một loại cây nhỏ, chiều cao chỉ từ 30-45 cm, thân nhẵn, mọc thẳng đứng. Lá cây thon nhọn, chiều dài lá từ 5-8cm, mép lá có răng cưa. Loại thảo dược này có hoa màu tím nhạt và có mùi thơm đặc trưng.
Dược tính của cây nằm ở toàn thân, trừ phần rễ. Mùa thu là thời điểm thu hoạch nhiều nhất. Người ta sẽ nhổ cả cây, đem rửa sạch, sau đó phơi khô hoặc sấy. Thành phẩm đó gọi là Toàn kinh giới. Tuy nhiên, một số địa phương sẽ cắt bỏ phần rễ trước khi phơi khô (vì rễ cây không có dược tính), đó gọi là Bán biên tô. Nhưng nếu chỉ dùng hoa để phơi khô và làm thuốc thì gọi là Kinh giới tuệ.
2. Công dụng của Kinh giới
Kinh giới vừa là một loại rau thơm, vừa là vị thuốc để trị khó tiêu, giải cảm, giảm sưng, giảm viêm. Công dụng của Bán biên tô đã được Y học cổ truyền và Y học hiện đại công nhận, cụ thể như sau:
2.1. Theo Y học hiện đại
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, Kinh giới có chứa hoạt chất Thymol, Carvacrol và tinh dầu, chủ yếu là d-Menthol và d-Limonene. Công dụng của Bán biên tô có thể kể đến như sau:
- Kháng khuẩn: Tinh dầu của Bán biên tô có khả năng ngăn cản sự tấn công của 23 loại vi khuẩn. Đồng thời, nó cũng ức chế sự phát triển của vi khuẩn E.coli và trực khuẩn gây nhiễm trùng. Vì thế, việc sử dụng Kinh giới sẽ giúp ngăn chặn nguy cơ vi khuẩn xâm nhập cũng như tăng cường đề kháng cho cơ thể.
- Kháng virus: Hợp chất Thymol và Carvacrol trong Bán biên tô sẽ ức chế hoạt động của Norovirus gây tiêu chảy ở người. Ngoài ra, vị thuốc này cũng sẽ giúp giảm bớt cảm giác buồn nôn hoặc đau dạ dày.
- Chống viêm: Kinh giới được cho là rất tốt trong việc trị mụn khi chúng mới phát khởi. Đồng thời, thảo dược này cũng chống viêm vùng da đang bị tổn thương.
- Chống oxy hóa: Do Kinh giới có chứa hợp chất chống oxy hóa nên sẽ bảo vệ cơ thể tránh các bệnh nguy hiểm như tim mạch, ung thư. Ngoài ra, làn da bạn cũng trở nên tươi sáng, mịn màng khi dùng Bán biên tô.
2.2. Theo Y học cổ truyền
Trong các sách Y học cổ truyền đã ghi chép về vị thuốc này như sau:
- Tính vị: vị cay, đắng, tính ấm
- Quy kinh: vào các kinh Can, Phế
- Công dụng: giải biểu, khu phong, chỉ ngứa, tuyên độc thấu chẩn
- Chủ trị: cảm mạo, phong hàn, phong nhiệt, phong cấm khẩu, dị ứng, mụn nhọt, sởi mọc không tốt.
3. Các món ăn có công dụng chữa bệnh từ Kinh giới
Trong dân gian, người ta thường dùng Kinh giới để nấu cháo và trộn ăn sống với các loại rau khác. Mời bạn tham khảo cách thực hiện các món ăn từ Bán biên tô dưới đây:
3.1. Cháo Kinh giới trị tê bại tay chân
- Nguyên liệu: 1 nắm Kinh giới, Bạc hà (khoảng 1/2 lượng Kinh giới), 80g đậu hạt (xay vỡ), 100g gạo lứt.
- Chế biến: Cho tất cả vào nồi đất, sắc lấy nước bỏ bã. Dùng nước này nấu với gạo lứt và đậu, thêm giấm, muối.
- Cách dùng: Ăn ngay khi bụng đói và dùng nóng.
- Công dụng: Thích hợp cho người cao tuổi tê bại tay chân hoặc di chứng bại liệt nửa người.
3.2. Cháo Kinh giới Phòng phong
- Nguyên liệu: 10g Kinh giới, 12g Phòng phong, 6g Bạc hà, 8g Đạm đậu xị, 80g Gạo tẻ.
- Chế biến: Cho tất cả vào nồi đất, sắc lấy nước bỏ bã. Dùng nước này nấu với gạo tẻ, thêm đường trắng vào để dễ ăn.
- Cách dùng: Ăn ngay khi bụng đói và dùng nóng.
- Công dụng: Thích hợp dùng cho trường hợp ngoại cảm sợ lạnh, sợ gió, đau nửa đầu.
3.3. Salad rau Kinh giới tăng đề kháng, chống viêm
- Nguyên liệu: Kinh giới, Húng quế, Húng bạc hà, Tía tô mỗi loại 30g; sốt dầu giấm
- Chế biến: Nhặt sạch các loại rau, rửa sạch bằng nước muối pha loãng. Sau đó để rau ráo rồi cho vào đĩa, rưới sốt dầu giấm với lượng vừa phải và trộn đều.
- Cách dùng: Ăn trực tiếp.
- Công dụng: Giúp tăng cường hệ miễn dịch, chống viêm, tốt cho làn da.
4. Các bài thuốc hay với Kinh giới
Bên cạnh việc dùng Kinh giới để chế biến món ăn thì đây cũng là thành phần quen thuộc trong các bài thuốc chuyên trị các bệnh về đường hô hấp, hệ tiêu hóa và dị ứng da. Cách thực hiện những bài thuốc này được như sau:
4.1. Trị ho ra máu
- Nguyên liệu: 1 nắm Kinh giới cả cây tươi.
- Chế biến: Rửa sạch bằng nước muối pha loãng, giã nát và vắt lấy nước.
- Cách dùng: Uống trực tiếp nước cốt.
4.2. Chữa cảm, cảm sốt, cúm
- Nguyên liệu: 20g Hoa Kinh giới (Kinh giới tuệ), 20g Tía tô, 20g Hương nhu, 20g Ngải cứu, 20g Hoắc hương.
- Chế biến: Sắc với nước nhiều lần, cô thành cao đặc và luyện với bột nếp thành dạng viên bằng hạt ngô.
- Cách dùng: Khi bị cảm cúm uống khoảng 7-8 viên/ngày, nên uống với nước lá tre. Trẻ em thì dùng 2-4 viên.
4.3. Chữa viêm mũi dị ứng
- Nguyên liệu: 8g Hoa kinh giới, 8g Hoa húng quế, 8g Cây cứt lợn (hoa tím), 12g lá cây Cối xay.
- Chế biến: Cho các vị thuốc vào nồi đất và sắc uống.
- Cách dùng: Chia đều mỗi ngày uống 2 lần.
4.4. Chữa mề đay, dị ứng
- Nguyên liệu: 12g Kinh giới, 12g Đơn bì, 12g Huyền sâm, 12g Xích thược, 12g Thiên hoa phấn, 12g Trần bì, 12g Liên kiều, 12g Kim ngân, 12g Bạch tiễn bì, 12g Ngưu bàng tử, 10g Phòng phong, 8g Khương hoạt.
- Chế biến: Cho các vị thuốc vào nồi đất và sắc uống.
- Cách dùng: Uống mỗi ngày 1 thang.
4.5. Chữa đau bụng, đầy bụng, nôn mửa
- Nguyên liệu: 8g Bạc hà, 12g Cát căn, 3 lát Gừng sống, 4g Hành, 12g Hoắc hương, 8g Hương nhu, 12g Tía tô.
- Chế biến: Cho các vị thuốc vào nồi đất và sắc uống.
- Cách dùng: Uống mỗi ngày 1 thang.
5. Một số lưu ý khi dùng Kinh giới
Mặc dù Bán biên tô là thảo dược lành tính, không có độc tố nhưng bạn cũng nên lưu ý những điều sau trước khi dùng:
- Không ăn kèm Bán biên tô với cá lóc, cua, cá, thịt lừa.
- Thận trọng khi dùng cho trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc cho con bú. Cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.
- Kinh giới tuệ có dược lý mạnh hơn nên không dùng cho những trường hợp vết thương đã có chảy mủ, không dùng điều trị bệnh sởi cho trẻ em.
- Trong thời gian dùng nếu có dấu hiệu bất thường như: ngoại cảm phong hàn thấp, hư tự thường ra mồ hôi, tỳ yếu, đại tiện lỏng thì nên ngưng sử dụng ngay và đến cơ sở y tế để được thăm khám kịp thời.
6. Tổng kết
Hi vọng những chia sẻ trên đã giúp bạn hiểu thêm về vị thuốc Kinh giới. Nhờ công dụng tuyệt vời mà Kinh giới đem lại, Dược Bình Đông đã nghiên cứu và kết hợp Kinh giới với các loại thảo dược khác như: Trần bì, Bình vôi, Bạc hà, Gừng, Bách bộ, Tang bạch bì, và Atiso để cho ra đời một sản phẩm bảo vệ sức khỏe phổi đã và đang được nhiều người tin dùng, đó chính là Thiên Môn Bổ Phổi. Sản phẩm có tác dụng bổ phổi, hỗ trợ giảm ho khan, ho gió, ho có đờm, ho mãn tính, ho lâu ngày không khỏi, ho ban đêm, đau rát họng, khàn tiếng do viêm họng, viêm phế quản,…
Dược Bình Đông là công ty chuyên sản xuất và cung cấp các sản phẩm bảo vệ sức khỏe phù hợp với cơ địa và thể trạng của người Việt. Đơn vị đã có hơn 70 năm hình thành, phát triển và luôn được người dùng tin tưởng. Hãy gọi hotline (028)39 808 808 nếu bạn quan tâm và muốn được tư vấn thêm về sản phẩm Thiên Môn Bổ Phổi nhé!
