Thoái hóa khớp có nguy hiểm không?

Thoái hóa khớp đang phổ biến và tăng mạnh với khoảng 65-85% người từ trên 65 tuổi mắc bệnh. Đáng lo ngại hơn, khoảng 30% người từ 35 tuổi cũng đã xuất hiện các dấu hiệu thoái hóa sớm. 

Bệnh thường gặp ở những người lao động nặng, dân văn phòng, vận động viên hoặc những người có lối sống thiếu khoa học. Thoái hóa khớp không chỉ gây đau nhức mà còn hạn chế nghiêm trọng khả năng vận động trong sinh hoạt hằng ngày.

Vậy làm sao nhận biết sớm các dấu hiệu để phòng ngừa hiệu quả? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau cùng Dược Bình Đông nhé!

1. Đôi nét về tình trạng thoái hóa khớp

1.1. Thoái hóa khớp là gì?

Thoái hóa khớp là một bệnh lý xương khớp mạn tính, cũng là dạng phổ biến nhất trong các loại viêm khớp hiện nay. Bệnh đặc trưng bởi sự bào mòn của lớp sụn khớp – phần hoạt động như một “bộ giảm xóc”, giúp giảm ma sát giữa các đầu xương khi vận động. Khi sụn bị tổn thương, các đầu xương cọ sát vào nhau, gây đau nhức, viêm sưng và hạn chế cử động khớp theo thời gian.

Không dừng lại ở việc bào mòn sụn khớp và đĩa đệm, tình trạng thoái hóa khớp còn ảnh hưởng đến toàn bộ cấu trúc khớp xung quanh. Đồng thời, bệnh cũng có thể làm suy yếu xương dưới sụn, gây viêm bao hoạt dịch và tổn thương bao khớp.

Tình trạng thoái hóa khớp xảy ra ở hầu hết các khớp trên cơ thể. Các vị trí thường bị ảnh hưởng nhiều nhất là những khớp chịu tải lớn như cột sống cổ, cột sống thắt lưng, khớp vai, khớp gối, khớp háng, cổ chân và khớp cùng chậu. Ở một số trường hợp, người bệnh còn có thể gặp tình trạng thoái hóa đa khớp.

Người bị thoái hóa khớp vai thường cảm thấy đau nhức ở vai

1.2. Các giai đoạn của thoái hóa khớp

Việc xác định chính xác mức độ thoái hóa không chỉ giúp người bệnh hiểu rõ tình trạng bản thân mà còn là yếu tố then chốt trong việc lựa chọn giải pháp điều trị phù hợp. Chi tiết các phương án xử lý tương ứng với từng giai đoạn sẽ được trình bày rõ hơn ở phần 3 của bài viết.

Các giai đoạn thông thường 

Tình trạng thoái hóa khớp có thể trải qua các giai đoạn sau: 

• Giai đoạn 1 – Khởi phát sớm: Ở giai đoạn này, hầu như không có triệu chứng rõ ràng. Người bệnh vẫn có thể vận động bình thường, chỉ đôi lúc cảm thấy nhức nhẹ khi đi bộ lâu, leo cầu thang hoặc đứng lên ngồi xuống nhiều lần. Việc thay đổi lối sống, kiểm soát cân nặng và duy trì vận động nhẹ nhàng là hướng điều chỉnh chính.
• Giai đoạn 2 – Biểu hiện bắt đầu rõ hơn: Các cơn đau xuất hiện khi vận động hoặc sau khi vận động nhiều. Người bệnh có thể khó duỗi thẳng hoặc gập khớp, đôi khi thấy cứng khớp vào buổi sáng. Lúc này, bạn nên hạn chế vận động sai tư thế, kết hợp vật lý trị liệu và dùng các thuốc giảm đau nhẹ khi cần thiết.
• Giai đoạn 3 – Trung bình đến nặng: Cơn đau xuất hiện thường xuyên hơn và kéo dài, đặc biệt khi di chuyển, leo cầu thang hoặc ngồi xổm. Khớp có thể sưng, tràn dịch, vận động bị hạn chế rõ rệt. Việc điều trị cần kết hợp thuốc giảm đau, kháng viêm, vật lý trị liệu chuyên sâu để kiểm soát triệu chứng.
• Giai đoạn 4 – Giai đoạn nghiêm trọng: Đau nhức xảy ra ngay cả khi nghỉ ngơi, khớp có dấu hiệu sưng, biến dạng và mất linh hoạt. Người bệnh gần như không thể vận động bình thường và phải đối mặt với nguy cơ tàn phế nếu không được can thiệp đúng. Phương pháp điều trị chủ yếu là điều trị nội khoa tích cực và có thể cần đến phẫu thuật thay khớp.

1.3. Những yếu tố nguy cơ khiến tình trạng thoái hóa khớp nặng hơn

Thoái hóa khớp vốn thường gặp ở người cao tuổi, do quá trình lão hóa tự nhiên khiến cấu trúc sụn khớp suy yếu theo thời gian. Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy, bệnh đang ngày càng có xu hướng trẻ hóa. 

Nguyên nhân chủ yếu đến từ một số yếu tố nguy cơ sau:

• Nghề nghiệp đặc thù với cường độ vận động cao như vận động viên bóng đá, tennis hoặc công nhân khuân vác dễ làm tổn thương khớp.
• Thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh như thức khuya, hút thuốc hoặc ngồi nhiều,… làm suy yếu cấu trúc sụn theo thời gian.
• Tư thế làm việc hoặc vận động không phù hợp lặp lại liên tục dễ dẫn đến tổn thương khớp mà người bệnh không nhận ra.
• Chế độ ăn uống không điều độ hoặc tiêu thụ nhiều thực phẩm gây nóng trong khiến cơ thể giảm khả năng phục hồi sụn khớp.
• Thừa cân béo phì làm gia tăng áp lực lên các khớp như khớp gối, hông và cổ chân, làm tăng tốc độ thoái hóa.
• Môi trường sống hoặc làm việc bị ẩm thấp kéo dài khiến khớp dễ co cứng và thúc đẩy phản ứng viêm.
• Yếu tố di truyền cũng khiến một số người dễ bị thoái hóa khớp dù chưa có tác động rõ rệt từ bên ngoài.

Ngoài ra, phụ nữ có nguy cơ bị thoái hóa khớp cao hơn nam giới, đặc biệt trong giai đoạn tiền mãn kinh và sau mãn kinh. Sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể làm ảnh hưởng đến cấu trúc sụn khớp và quá trình tái tạo mô, khiến khớp dễ bị tổn thương hơn. 

2. Dấu hiệu nhận biết triệu chứng của bệnh thoái hóa khớp? Có nguy hiểm không?

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu khớp bị thoái hóa có vai trò quan trọng trong quá trình điều trị và ngăn ngừa biến chứng. Nếu không phát hiện kịp thời, bệnh nhân dễ gặp một số biến chứng nguy hiểm như hoại tử xương, biến dạng khớp hoặc mất chức năng vận động hoàn toàn.

Do đó, khi xuất hiện các biểu hiện nghi ngờ liên quan đến thoái hóa khớp, người bệnh không nên chủ quan hay tự xử lý tại nhà. Việc thăm khám sớm tại cơ sở y tế chuyên khoa sẽ giúp xác định chính xác nguyên nhân và có hướng điều trị phù hợp.

Một số dấu hiệu bạn cần đặc biệt chú ý gồm:

• Cảm giác đau khớp xuất hiện khi vận động và trong một số trường hợp vẫn đau ngay cả khi nghỉ ngơi.
• Khớp vận động kém linh hoạt, khó duỗi hoặc gập hết cỡ, khiến việc sinh hoạt hằng ngày gặp nhiều trở ngại.
• Hiện tượng sưng và cứng khớp thường thấy trong giai đoạn cấp tính, khiến khớp kém linh hoạt.
• Vùng khớp viêm có thể nóng đỏ, lan rộng ra khu vực lân cận khiến người bệnh đau nhức kéo dài.
• Da quanh khớp đổi màu, dễ thấy rõ bằng mắt hoặc khi chạm vào có cảm giác nóng.
• Khi cử động, khớp có thể phát ra âm thanh lạo xạo hoặc lục cục, đặc biệt rõ vào buổi sáng sau khi ngủ dậy.

Khớp có thể phát ra tiếng động (khớp kêu)

Không chỉ gây ảnh hưởng tại vùng khớp, tình trạng thoái hóa còn dẫn đến nhiều biểu hiện toàn thân khác. Người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi kéo dài, mất sức hoặc dễ hụt hơi ngay cả khi hoạt động nhẹ. Một số trường hợp còn gặp sốt nhẹ, sụt cân không rõ nguyên nhân hoặc suy giảm thể lực rõ rệt dù không mắc bệnh nào khác.

3. Chẩn đoán nguyên nhân và phương án điều trị thoái hóa khớp

3.1. Chẩn đoán nguyên nhân gây thoái hóa khớp

Chẩn đoán chính xác là bước nền tảng giúp xác định nguyên nhân thật sự gây ra các vấn đề ở khớp. Khi biết rõ tình trạng, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp phù hợp và kịp thời, giúp giảm đau, duy trì vận động và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. 

Để thực hiện điều này, người bệnh sẽ được chỉ định một số kiểm tra cơ bản sau:

• Khám lâm sàng để đánh giá tình trạng sưng đau, giới hạn vận động và thu thập thông tin về quá trình tiến triển bệnh.
• Siêu âm khớp, chụp X-quang, cộng hưởng từ hoặc nội soi khớp để quan sát cấu trúc sụn, phát hiện tổn thương, gai xương hoặc dịch viêm.
• Lấy mẫu dịch khớp để xét nghiệm giúp kiểm tra tình trạng viêm, phát hiện các rối loạn khác hoặc loại trừ các nguyên nhân liên quan.
• Xét nghiệm máu và nước tiểu nhằm nhận diện các dạng viêm khớp khác hoặc phát hiện những bất thường hệ thống có thể gây đau nhức khớp.

Khi đã hoàn tất các bước kiểm tra cần thiết, bác sĩ sẽ dựa vào kết quả để chẩn đoán nguyên nhân cụ thể làm khớp bị thoái hóa. Tùy vào tình trạng mà một phác đồ điều trị cá nhân hóa sẽ được thiết lập nhằm giảm đau, cải thiện vận động.

3.2. Nguyên nhân gây ra tình trạng thoái hóa các khớp

Thoái hóa khớp không xảy ra đột ngột, mà là kết quả của nhiều yếu tố kết hợp theo thời gian, bệnh sẽ làm tổn thương cấu trúc sụn và giảm dần khả năng vận động của khớp. 

Dưới đây là những nguyên nhân thường gặp nhất làm gia tăng nguy cơ khớp bị thoái hóa:

• Quá trình lão hóa tự nhiên, nhất là sau tuổi 40, khiến sụn khớp mất dần độ đàn hồi và khả năng hấp thụ lực dẫn đến khớp dễ bị tổn thương khi vận động.
• Tác động từ chấn thương do tai nạn, chơi thể thao cường độ cao hoặc vận động sai tư thế có thể khiến sụn bị rách hoặc bong ra khỏi xương làm khớp yếu và dễ thoái hóa.
• Một số bệnh lý xương khớp khác như viêm khớp, loãng xương hoặc rối loạn chuyển hóa nếu không điều trị kịp thời sẽ làm tổn hại mô khớp và đẩy nhanh quá trình thoái hóa.

Tóm lại, thoái hóa khớp không chỉ là hậu quả tự nhiên của quá trình lão hóa mà còn có khả năng bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau. Việc hiểu rõ nguyên nhân giúp mỗi người chủ động phòng tránh và bảo vệ khớp tốt hơn, duy trì khả năng vận động và chất lượng cuộc sống lâu dài.

3.3. Điều trị thoái hóa khớp

Dựa trên kết quả kiểm tra và nguyên nhân gây thoái hóa khớp, bác sĩ sẽ đưa ra hướng điều trị phù hợp nhằm kiểm soát triệu chứng và phục hồi chức năng vận động. 

Dưới đây là các phương pháp thường được áp dụng trong điều trị bệnh lý này:

• Sử dụng thuốc giảm đau và kháng viêm để cải thiện triệu chứng, giúp người bệnh vận động dễ dàng hơn trong sinh hoạt hằng ngày. Với những trường hợp tổn thương nặng, bác sĩ sẽ cân nhắc phẫu thuật như thay khớp hoặc chỉnh hình để khôi phục cấu trúc khớp.
• Vật lý trị liệu đóng vai trò hỗ trợ quan trọng giúp tăng sức mạnh cơ quanh khớp, giảm đau và cải thiện độ linh hoạt của khớp. Các bài tập bao gồm vận động chủ động như kéo giãn khớp, tăng cường cơ hoặc kỹ thuật thụ động như nhiệt trị liệu, kích thích điện, sóng siêu âm và xoa bóp nhẹ nhàng.
• Đông y điều trị dựa trên nguyên lý điều hòa khí huyết và cân bằng âm dương với quan niệm bệnh khởi phát do phong hàn thấp nhiệt xâm nhập vào khớp, các phương pháp như châm cứu, bấm huyệt, massage kết hợp bài thuốc thảo dược sẽ giúp khai thông kinh lạc và hỗ trợ khớp hồi phục tự nhiên.

Tuy vậy, mỗi phương pháp điều trị chỉ thật sự hiệu quả khi được áp dụng đúng cách và theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Người bệnh tuyệt đối không nên tự ý sử dụng thuốc hay tập luyện vì dễ làm tình trạng khớp trở nên nghiêm trọng hơn, làm tăng nguy cơ biến chứng và làm giảm khả năng phục hồi.

4. Chăm sóc, giảm đau và hỗ trợ điều trị thoái hóa khớp tại nhà

Trong trường hợp đau nhẹ, một số phương pháp hỗ trợ tại nhà có thể giúp người bệnh giảm cảm giác đau nhức, cải thiện độ linh hoạt của khớp và hạn chế tình trạng sưng viêm kéo dài:

• Nghỉ ngơi hợp lý và tránh vận động quá sức giúp giảm áp lực lên khớp và tạo điều kiện cho mô sụn hồi phục.
• Chườm ấm để làm giãn cơ và tăng tuần hoàn máu hoặc chườm lạnh để giảm sưng đau trong giai đoạn viêm cấp tính.
• Thực hiện các bài tập nhẹ như đi bộ, đạp xe chậm, yoga hoặc các động tác kéo giãn giúp duy trì độ linh hoạt và hạn chế co cứng khớp.
• Duy trì chế độ ăn uống giàu dưỡng chất như omega-3, canxi, vitamin D và thực phẩm kháng viêm tự nhiên hỗ trợ tái tạo sụn khớp.
• Kiểm soát cân nặng hợp lý để giảm tải áp lực cho các khớp chịu lực như gối, háng và cột sống.

Tuy nhiên, những biện pháp này chỉ mang tính bổ trợ và không thể thay thế hoàn toàn cho các phương pháp điều trị y khoa. Việc áp dụng cần đúng cách và phối hợp đồng thời với phác đồ bác sĩ chỉ định để đạt hiệu quả tối ưu.

4.1. Mẹo giảm đau nhức xương khớp do thoái hóa khớp

Khi khớp bắt đầu xuất hiện cảm giác đau âm ỉ hoặc mỏi sau vận động, người bệnh có thể áp dụng ngay một số mẹo làm dịu vùng khớp đang bị kích thích, giúp hạn chế tổn thương lan rộng và giảm nguy cơ bệnh tiến triển nặng.

Những biện pháp hỗ trợ tại nhà thường đơn giản, ít tốn kém và thực hiện dễ dàng ngay cả khi không có thiết bị chuyên dụng, phù hợp cho nhiều đối tượng.

Dưới đây là một số cách phổ biến giúp giảm đau và tăng cảm giác thoải mái cho vùng khớp:

• Nghỉ ngơi hợp lý, tránh đi lại nhiều hoặc hạn chế thực hiện các động tác gập duỗi lặp đi lặp lại nhằm giảm áp lực lên vùng khớp đang bị kích thích.
• Chườm lạnh trong vòng hai ngày đầu khi có sưng đau sẽ giúp làm dịu vùng viêm và giảm cảm giác đau tức tại khớp.
• Ngâm chân vào nước ấm có pha muối hoặc gừng vào buổi tối có thể giúp giãn cơ, thư giãn dây chằng và tăng tuần hoàn máu quanh khớp gối.
• Massage nhẹ quanh vùng khớp bằng dầu gừng hoặc tinh dầu sẽ hỗ trợ lưu thông khí huyết, làm mềm cơ và cải thiện cảm giác căng cứng.
• Dùng băng thun hoặc đai cố định khớp nhẹ nhàng trong thời gian nghỉ ngơi để giữ ổn định, giảm áp lực và tạo cảm giác an toàn khi di chuyển nhẹ.

Ngoài những biện pháp thông dụng, người bệnh có thể kết hợp thêm các mẹo dân gian với nguyên liệu dễ tìm như lá lốt, ngải cứu hoặc gừng. Những loại thảo dược này khi rang nóng cùng với muối rồi chườm lên vùng khớp đau giúp làm dịu cảm giác nhức mỏi, giảm sưng và thư giãn cơ quanh khớp. Xem thêm: Những mẹo dân gian giảm đau nhức xương khớp.

4.2. Chế độ ăn hỗ trợ xương khớp giúp giảm viêm

Một chế độ ăn uống lành mạnh, cân đối và đầy đủ dưỡng chất không chỉ giúp cơ thể duy trì sức khỏe tổng thể mà còn hỗ trợ tích cực trong việc cải thiện tình trạng xương khớp. Tìm hiểu thêm thực phẩm dành cho người thoái hóa các khớp.

Bạn cần tham khảo thêm những loại thực phẩm nên có trong thực đơn hằng ngày dành cho người bị thoái khớp như:

• Các thực phẩm giàu canxi như sữa, phô mai, sữa chua, cá mòi hoặc cá hồi giúp tăng cường cấu trúc xương và làm chậm quá trình hao mòn sụn khớp.
• Thực phẩm giàu omega 3 như cá thu, cá hồi, hạt chia hoặc quả óc chó có tác dụng giảm viêm tự nhiên và hỗ trợ phục hồi độ linh hoạt cho khớp.
• Nhóm thực phẩm giàu vitamin D như nấm, trứng hoặc cá béo giúp cơ thể hấp thụ canxi tốt hơn và duy trì mật độ xương ổn định.
• Thực phẩm giàu vitamin C như dâu tây, cam, bưởi hoặc ớt chuông giúp tăng cường đề kháng và kích thích sản sinh collagen cần thiết cho sụn khớp.
• Các loại rau lá xanh như cải xoăn, rau bina hoặc bông cải xanh chứa nhiều chất chống oxy hóa và vitamin K giúp bảo vệ khớp trước gốc tự do và giảm nguy cơ viêm.

Bên cạnh việc tăng cường thực phẩm có lợi, người bệnh cũng cần chú ý hạn chế những món ăn gây kích thích phản ứng viêm trong cơ thể. Đồ chiên rán nhiều dầu mỡ, thực phẩm nhiều muối hoặc đường, thịt đỏ, nội tạng động vật, rượu bia và nước ngọt có gas đều là các tác nhân dễ làm nóng trong và thúc đẩy tình trạng đau nhức kéo dài nếu tiêu thụ thường xuyên.

4.3. Thói quen có lợi giúp giảm đau và phòng ngừa thoái hóa khớp

Duy trì một lối sống khoa học không chỉ giúp hệ xương khớp trở nên dẻo dai mà còn làm chậm quá trình thoái hóa theo thời gian. Những thói quen đúng đắn trong sinh hoạt hằng ngày sẽ góp phần giảm đau nhức, cải thiện vận động và hạn chế các đợt viêm tái phát gồm:

• Uống đủ khoảng 2-2.5 lít nước mỗi ngày giúp duy trì độ ẩm cho sụn khớp, hỗ trợ bôi trơn và giảm ma sát khi vận động.
• Giữ tư thế đúng khi ngồi, đứng hoặc làm việc để bảo vệ độ cong sinh lý của cột sống và giảm áp lực lên các khớp chịu lực.
• Giữ ấm cơ thể vào mùa lạnh hoặc khi thời tiết thay đổi thất thường để hạn chế cứng khớp và giảm cảm giác đau mỏi.
• Dành thời gian nghỉ ngắn sau mỗi giờ làm việc để kéo giãn nhẹ nhàng các khớp, tránh tình trạng co cứng và hỗ trợ tuần hoàn máu.
• Tập thể dục đều đặn với các bài như đi bộ nhanh, đạp xe, yoga hoặc bơi lội 3-5 buổi mỗi tuần để cải thiện độ linh hoạt của khớp.
• Kiểm soát cân nặng hợp lý nhằm giảm áp lực lên khớp gối, hông, cổ chân và hạn chế nguy cơ viêm tái phát do quá tải trọng lượng.

Song song đó, bạn cũng nên kết hợp thêm những hành động đơn giản như ngủ đủ 8 tiếng mỗi đêm và đi ngủ trước 23 giờ giúp cơ thể tái tạo tốt hơn. Bên cạnh đó, giữ tinh thần thoải mái, tránh làm việc quá sức, hạn chế hút thuốc lá và duy trì vận động nhẹ nhàng mỗi ngày là cách thiết thực để bảo vệ khớp trước nguy cơ thoái hóa sớm.

Bạn cũng có thể sử dụng thêm các dụng cụ hỗ trợ như đai bảo vệ hoặc nẹp khớp trong các tình huống cần vận động mạnh như tập thể dục, mang vác vật nặng hoặc làm việc với cường độ cao,… để giảm áp lực lên vùng khớp tổn thương, hạn chế chấn thương và hỗ trợ khớp hoạt động ổn định.

Bên cạnh các biện pháp chăm sóc tại nhà, việc thăm khám định kỳ tại cơ sở chuyên khoa xương khớp là bước quan trọng không nên bỏ qua. Thăm khám thường xuyên giúp phát hiện sớm những tổn thương tiềm ẩn hoặc dấu hiệu thoái hóa khớp ở giai đoạn đầu. Từ đó, bác sĩ có thể đưa ra hướng xử lý kịp thời, tránh để tổn thương nặng hơn.

5. Tổng kết

Thoái hóa khớp là tình trạng có thể cải thiện rõ rệt nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng cách và phối hợp chăm sóc tại nhà. Việc chủ động từ sớm giúp duy trì khả năng vận động, hạn chế biến chứng nghiêm trọng.

Một số dấu hiệu cảnh báo bạn cần chú ý: đau khớp kéo dài dù đã nghỉ ngơi, sưng nóng đỏ quanh khớp kèm hạn chế cử động, hoặc biến dạng khiến khó gập – duỗi khớp bình thường. Đây là những biểu hiện cần được thăm khám chuyên khoa ngay lập tức để ngăn chặn tiến triển xấu.

Để phòng ngừa và hỗ trợ điều trị hiệu quả, bạn nên được thăm khám ngay khi có triệu chứng bất thường ở khớp, sử dụng đai bảo vệ khớp khi vận động nặng, đảm bảo ngủ đủ giấc mỗi đêm trước 23 giờ, duy trì tập luyện đều đặn và theo dõi định kỳ theo hướng dẫn bác sĩ.

Trong hành trình chăm sóc sức khỏe toàn diện cho hệ xương khớp, nhiều người còn lựa chọn bổ sung thêm các giải pháp từ thảo dược tự nhiên để hỗ trợ hiệu quả phục hồi.

Trong đó, Thảo Linh Tiên là sản phẩm bảo vệ sức khỏe, hỗ trợ bảo vệ xương khớp từ thảo dược tự nhiên, được Dược Bình Đông phát triển dựa trên công thức thảo dược truyền thống kết hợp công nghệ hiện đại. Sản phẩm giúp giảm đau nhức xương khớp, tê mỏi chân tay do thoái hóa khớp, viêm khớp và phong thấp.

Lưu ý, sản phẩm không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.

6. Câu hỏi thường gặp