Trong cuộc sống hiện đại, thực phẩm chế biến sẵn ngày càng trở nên phổ biến và được ưa chuộng bởi tính tiện lợi và thời gian chế biến nhanh chóng. Từ các món ăn liền, đồ hộp, đến các loại thức uống đóng chai,… thức ăn chế biến sẵn dần trở thành một phần không thể thiếu trong chế độ ăn uống của nhiều người, đặc biệt là người lớn tuổi. Qua bài viết này, Dược Bình Đông sẽ giúp bạn hiểu rõ về những tác hại của thực phẩm chế biến sẵn và những thói quen có lợi cho sức khỏe khi buộc phải tiêu thụ những loại thực phẩm này.
1. Đôi nét về thực phẩm chế biến sẵn có hại
Thực phẩm chế biến sẵn hay còn gọi được là đồ ăn liền, là những thực phẩm đã được xử lý và đóng gói thành dạng đóng hộp, nướng, sấy khô, đông lạnh và thanh trùng để trở nên an toàn, dễ sử dụng hoặc dễ bảo quản hơn.
Một số thực phẩm chế biến sẵn phổ biến bao gồm:
- Các loại thịt chế biến sẵn,
- Mì ăn liền,
- Một số loại bánh mì,
- Bánh ngọt đóng gói,
- Trái cây sấy khô,
- Gia vị đóng chai,
- Nước ngọt có gas,…
Sản phẩm ăn liền đem đến cho người dùng sự nhanh chóng, tiện lợi với hương vị hấp dẫn, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe so với thực phẩm tự nhiên khác, vì những sản phẩm này chứa:
- Nhiều natri (muối),
- Nhiều đường,
- Nhiều chất béo bão hòa,
- Phụ gia bảo quản,…
Biểu hiện thường gặp nhất của việc tiêu thụ nhiều thực phẩm chế biến sẵn bao gồm nóng trong người, nổi mụn, đầy bụng và các vấn đề về da.
2. Tác hại của thực phẩm chế biến sẵn đối với sức khỏe
2.1. Ảnh hưởng đến tim mạch
Nhiều loại thức ăn chế biến sẵn chứa lượng muối cao để bảo quản và gia tăng hương vị. Khi tiêu thụ các thức ăn này thì sẽ làm tăng lượng muối đưa vào cơ thể, từ đó huyết áp cũng tăng, buộc tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu qua các mạch máu bị thu hẹp.
Ngoài ra, các loại thức ăn chế biến sẵn còn chứa một lượng lớn chất béo chuyển hóa, có thể dẫn đến sự gia tăng mức Cholesterol xấu (LDL) trong máu. LDL tích tụ trong thành động mạch sẽ hình thành các mảng bám, gây tắc nghẽn và xơ vữa động mạch.
Do đó, khi tiêu thụ thức ăn chế biến sẵn một thời gian dài sẽ làm tăng nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch và gây ra bệnh lý nghiêm trọng.
Biểu hiện phổ biến khi mắc các bệnh lý tim mạch bao gồm đau thắt ngực, khó thở, mệt mỏi và thiếu sức sống,…
2.2. Ảnh hưởng đến gan, thận
Lượng chất béo, đường và muối dư thừa từ thức ăn chế biến sẵn tạo ra áp lực cho gan và thận khi chúng phải cố gắng loại bỏ những chất dư thừa ra khỏi cơ thể, điều này dẫn đến 2 cơ quan này phải làm việc quá tải. Tiêu thụ các thực phẩm chế biến sẵn trong thời gian dài sẽ dẫn đến tình trạng nóng gan – thận yếu, với các biểu hiện như:
- Uể oải, mệt mỏi, thiếu năng lượng;
- Tiểu đêm nhiều, phù nề, mệt mỏi, đau lưng dưới;
- Bị chán ăn, hơi thở có mùi, mẩn đỏ ngứa,…
2.3. Ảnh hưởng đến tiêu hóa
Ngoài dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn còn chứa nhiều phụ gia và chất bảo quản, đặc biệt là muối. Muối có khả năng giữ nước, gây ra tình trạng đầy hơi, chướng bụng và tạo cảm giác nặng nề sau khi ăn. Hơn nữa, tiêu thụ thức ăn nhanh trong thời gian dài có thể khiến suy giảm chức năng tiêu hóa, dễ mắc chứng khó tiêu, rối loạn tiêu hóa,…
2.4. Các ảnh hưởng tiêu cực khác
Ngoài các tác hại trực tiếp đến tim mạch, gan, thận và tiêu hóa, việc tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn thường xuyên còn kéo theo nhiều ảnh hưởng tiêu cực khác đến cơ thể như:
- Tăng nguy cơ thừa cân, béo phì, dễ mắc bệnh tăng huyết áp, tiểu đường, đột quỵ,…
- Thiếu hụt dinh dưỡng, từ đó dẫn đến bệnh suy nhược cơ thể;
- Ảnh hưởng đến thần kinh như giảm khả năng ghi nhớ, khả năng tập trung, tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, trầm cảm;
- Ảnh hưởng xấu tới răng miệng;
- Ảnh hưởng đến hệ hô hấp;
- Ảnh hưởng đến hệ xương khớp;
- Tăng nguy cơ mắc một số bệnh mãn tính khác.
3. Làm thế nào để thay đổi thói quen tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn
Thay đổi thói quen sử dụng đồ ăn liền là cần thiết để bảo vệ sức khỏe và giảm nguy cơ mắc bệnh, tuy nhiên, không nên đột ngột thay đổi mà cần được tiến hành một cách từ từ để cơ thể dần thích nghi. Bạn có thể áp dụng một số biện pháp dưới đây:
- Khi mua thực phẩm đóng gói, xem kỹ các thành phần được sử dụng và hàm lượng dinh dưỡng của thực phẩm, ưu tiên những thực phẩm giàu protein, vitamin, muối khoáng, chất xơ.
- Cân bằng thực phẩm chế biến sẵn với những thực phẩm tươi sạch. Thay đổi cách chế biến món ăn như luộc, hấp thay vì các món cần cách chế biến nhiều dầu mỡ, đường muối như chiên rán, xào, kho, rim, rang để giảm lượng đường, muối tiêu thụ hàng ngày. Trong trường hợp ăn đồ chiên rán, nên sử dụng các sản phẩm như lò chiên không dầu để hạn chế dầu mỡ.
- Sử dụng dầu thực vật lành mạnh thay vì mỡ động vật hoặc dầu chiên lại nhiều lần.
- Thay đổi thói quen ăn vặt, ăn những đồ ăn vặt lành mạnh như trái cây, hạt, sữa chua, hoặc bánh mì nguyên hạt,…
- Tự nấu ăn tại nhà để có thể kiểm soát lượng dầu mỡ, gia vị sử dụng trong các bữa ăn.
4. Thói quen có lợi cho sức khỏe khác bên cạnh việc hạn chế thực phẩm chế biến sẵn
Bên cạnh thay đổi thói quen sử dụng thực phẩm đồ ăn liền, những thói quen lành mạnh có thể giúp giảm thiểu những ảnh hưởng tiêu cực và cải thiện sức khỏe tổng thể.
- Cải thiện dinh dưỡng, bổ sung thêm chất xơ, vitamin,…
- Ngủ đủ 7 – 8 tiếng mỗi ngày và ngủ sớm trước 23 giờ. Tìm hiểu thêm bài viết: “20 cách đơn giản để ngủ nhanh và sâu“
- Uống đủ 2-2.5 lít nước mỗi ngày.
- Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng bằng các phương pháp như thiền, tắm nước ấm,… kết hợp liệu pháp thư giãn.
- Tập thể dục đều đặn với các bài tập như yoga, đi bộ,… ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần để giúp cơ thể thư giãn, cải thiện tuần hoàn máu và nâng cao sức khỏe tổng thể.
- Duy trì tư thế đúng khi làm việc và sinh hoạt giúp máu lưu thông tốt hơn.
5. Tổng kết
Ngày nay, xu hướng sử dụng thực phẩm chế biến sẵn ngày càng phổ biến, thay cho việc tự nấu nướng. Tuy nhiên, các loại thực phẩm này thường không chứa nhiều dinh dưỡng và có thể gây hại cho sức khỏe. Nếu có thói quen sử dụng nhiều thực phẩm chế biến sẵn, bạn nên thay đổi ngay, hãy xây dựng chế độ ăn cân bằng, đầy đủ dinh dưỡng để bảo vệ sức khỏe, giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm như tiểu đường, ung thư,…
