Cát cánh và những bài thuốc hỗ trợ hệ hô hấp

Trong các tài liệu cổ ghi lại, Cát cánh có tác dụng khai thông phế khí, trừ đờm nên tốt cho đường hô hấp. Vì thế, loại thảo dược này được dùng phổ biến trong các bài thuốc Đông y từ xưa đến nay. Trong bài viết này, mời bạn cùng Dược Bình Đông tìm hiểu chi tiết về công dụng và các bài thuốc thông dụng có chứa thành phần Cát cánh.

1. Giới thiệu về Cát cánh

Cát cánh có nhiều tên gọi khác nhau như Mộc tiện, Bạch dược, Kết canh, Phù hổ hay Cánh thảo. Cát cánh có tên khoa học là Platycodon grandiflorum và thuộc họ Hoa chuông Campanulaceae. 

Loại cây này có nguồn gốc từ khu vực Đông Bắc Á và phân bố nhiều ở 3 nước: Nhật Bản, Triều Tiên và Trung Quốc. Đây là loại cây lâu năm thường trồng ở vùng núi và cánh đồng. 

Cát cánh là loại cây có chiều cao từ 40 – 100cm, rễ dày và nhựa trắng khi thân bị cắt ra. Lá cây dài từ 5 – 12cm, mọc đối xứng nhau, mép lá có răng cưa to và lá trên thân mọc cách. Đặc biệt, lá cây không có cuống.

Hoa Cát cánh có hình chuông và màu xanh lam. Mép có 5 thùy và các thùy đều có gân nổi rõ. Hoa của cây này thường mọc nhiều từ tháng 5 đến tháng 8 và kết quả vào tháng 7 đến tháng 9 mỗi năm. Quả Cát cánh có hình trứng ngược. 

Cát cánh có rễ củ màu vàng nhạt, đây là bộ phận thường dùng để làm dược liệu. Theo nhiều bản ghi chép thì có 3 cách chế biến Cát cánh thành vị thuốc như sau:

• Cách 1: Cạo sạch lớp vỏ ngoài của rễ cây rồi tẩm với nước gạo trong 1 đêm. Qua ngày sau thì xắt mỏng và sao qua. 
• Cách 2: Cắt bỏ phần đầu và cuống rễ, sau đó giã nát chung với Bách hợp sống rồi ngâm rễ Cát cánh trong một đêm. Qua ngày sau thì sao cho khô. 
• Cách 3: Ủ rễ tươi trong một đêm rồi cắt thành từng lát mỏng. Sau đó, phơi khô hoặc tẩm mật ong và sao vàng.   

2. Công dụng của Cát cánh

Cát cánh được biết đến là loại dược liệu có giá trị cao trong Đông và Tây y vì sở hữu công dụng tuyệt vời.

2.1. Theo Tây y

Cát cánh là thành phần thảo dược quen thuộc trong Đông y. Đối với Tây y, các chuyên gia cũng nghiên cứu và đã công nhận về dược tính mà Cát cánh mang lại cho sức khỏe của con người. 

Thành phần hóa học 

Theo nghiên cứu, Cát cánh chứa nhiều hoạt chất có lợi như: Polygala In acid, Betulin, Platycogenic acid, Alpha-spinasterol, A-spinasterol-b, D-glucoside, Platycodigenin, Stigmasterol.

Công dụng 

• Kích thích niêm mạc cổ họng và dạ dày, làm tăng phân tiết chất nhầy đường hô hấp giúp đờm loãng và tống xuất ra ngoài dễ dàng.
• Ngăn ngừa và ức chế sự phát triển của các khối u.
• Chống viêm và ức chế nhiều loại nấm da thông thường.
• Chuyển hóa và làm giảm cholesterol ở gan, bảo vệ gan khỏi những tổn thương của rượu, bia.
• Ngăn ngừa tiểu đường và làm giảm đường huyết.

2.2. Theo Đông y

Đặc điểm về dược tính của Cát cánh được thể hiện ở những điểm như sau: 

• Tính vị: Vị đắng, cay, tính bình.
• Quy kinh: Vào kinh Phế.
• Công dụng: Ôn hóa hàn đàm, lợi hầu họng, trừ mủ.
• Chủ trị: Ho đờm nhiều, ngực tức, họng đau, tiếng khàn, áp xe phổi, tiêu mủ và mụn nhọt.

3. Gợi ý một số bài thuốc trị bệnh từ Cát cánh

Thông qua những công dụng được nêu trên, bạn có thể thấy Cát cánh mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhất là hệ hô hấp. Dưới đây là một số bài thuốc Đông y chứa thành phần Cát cánh được dân gian sử dụng phổ biến. 

3.1. Bài thuốc chữa ho nhiều đờm 

• Nguyên liệu: 9g Cát cánh.
• Cách dùng: Sắc uống và chia thành 2 phần để uống trong ngày.  

3.2. Bài thuốc chữa viêm họng cấp tính

• Nguyên liệu: 10g Cát cánh, 20g Rễ sơn đậu, 6g Hoa kim ngân, 8g Mạch môn đông.
• Cách dùng: Sắc 2 nước, trộn lẫn vào nhau và chia thành 2 phần để uống trong ngày.  

3.3 Bài thuốc chữa viêm phổi, viêm phế quản mạn tính

• Nguyên liệu: 15g Cát cánh, 36g Rau diếp cá.
• Cách dùng: Sắc 2 nước, trộn lẫn vào nhau và chia thành 2 phần để uống trong ngày.  

3.4. Bài thuốc trị viêm thanh quản

• Nguyên liệu: 5g Cát cánh sao, 5g Kha tử nướng, 2g Cam thảo sao, 6g Thục địa.
• Cách dùng: Sắc 2 nước, trộn lẫn vào nhau và chia thành 2 phần để uống trong ngày.

3.5. Bài thuốc trị sưng phổi

• Nguyên liệu: 50g Cát cánh, 100g Cam thảo. 
• Cách dùng: Sắc 2 nước, trộn lẫn vào nhau và chia thành 2 phần để uống trong ngày. 

4. Lưu ý cần biết khi sử dụng Cát cánh

Sau khi tìm hiểu về thành phần, công dụng và một số bài thuốc từ Cát cánh, bạn cũng nên lưu ý các điểm sau trước khi dùng loại thảo dược này:     

• Đối với những người ho lâu ngày không khỏi, viêm phế quản, ho khan ít đờm, lao phổi không nên uống riêng 1 loại Cát canh với liều lượng nhiều trong thời gian dài. 
• Đối với người bị viêm loét dạ dày, xuất huyết dạ dày thì không uống nhiều Cát cánh.
• Cát cánh và thịt heo kỵ nhau nên bạn không nên dùng 2 món này cùng một lúc hay thời gian cách nhau quá ngắn. Tốt nhất là trong quá trình dùng Cát cánh bạn nên kiêng luôn thịt heo. 
• Âm hư ho lâu ngày đi kèm ho ra máu không nên dùng Cát cánh.
• Nên dùng đúng liều lượng theo hướng dẫn của thầy thuốc, không tự ý dùng quá liều. 
• Nếu trong quá trình sử dụng có các triệu chứng bất thường thì nên nhanh chóng tìm đến thầy thuốc hoặc các bác sĩ. 

5. Tổng kết

Qua bài viết trên chắc bạn cũng hiểu rõ Cát cánh là một vị thuốc Đông y đã được sử dụng lâu đời vì giúp giảm ho và long đờm. Với cách thực hiện đơn giản như trên, nếu nhà bạn có người đang bị ho hoặc ho có đờm thì bạn nên áp dụng để trị dứt điểm bệnh lý. 

Tuy nhiên, nếu là trẻ em thì bạn có thể tham khảo sản phẩm bảo vệ sức khỏe Thiên Môn Bổ Phổi Trẻ Em của Dược Bình Đông, sản phẩm có vị ngọt dễ uống giúp các bé dễ dàng sử dụng hơn.

Thiên Môn Bổ Phổi Trẻ Em là sự kế thừa của tinh hoa y học cổ truyền Việt Nam bởi nó được kết hợp từ nhiều loại thảo dược quý như Cát Cánh, Trần bì, Bạc hà, Tỳ bà diệp, Kinh giới, Tang bạch bì, Tô tử, Tang diệp giúp bổ phổi, giảm ho, ho ngày không khỏi ở trẻ, hoặc là trẻ ho nhiều về đêm giúp loại bỏ ngoại tà xâm nhập cơ thể trẻ.

Thiên Môn Bổ Phổi Trẻ Em do Dược Bình Đông sản xuất được các bậc phụ huynh đánh giá cao về tính hiệu quả, giúp giảm ho khan, ho có đờm, đau rát cổ họng, trẻ bị khan tiếng và nóng sốt ở trẻ. Hơn nữa, thực phẩm bảo vệ sức khỏe này có hương vị dễ uống, an toàn và thích hợp cho trẻ từ 3 – 10 tuổi sử dụng, đặc biệt là không gây tác dụng phụ. 

Với trên 70 năm có mặt ở thị trường, Dược Bình Đông là công ty chuyên sản xuất và phân phối đến cho người tiêu dùng nhiều thực phẩm bảo vệ sức khỏe từ các thảo dược trong Đông y. Hiệu quả và độ an toàn cao của các sản phẩm luôn được nhiều người tin cậy. Để tìm hiểu thêm về các sản phẩm của Dược Bình Đông, đặc biệt là Thiên Môn Bổ Phổi Trẻ Em, bạn hãy liên hệ qua hotline (028)39 808 808 để được tư vấn và hỗ trợ nhanh nhất. 

6. Câu hỏi thường gặp về Cát Cánh