Đừng chủ quan với cảm lạnh và cảm cúm

Cảm lạnh và cảm cúm là hai bệnh hô hấp thường gặp do virus gây ra, nhất là khi thời tiết chuyển lạnh hoặc trong giai đoạn giao mùa. Dù có nhiều triệu chứng tương đồng như sốt, ho, nghẹt mũi, nhưng mức độ nguy hiểm và cách điều trị giữa hai bệnh lại hoàn toàn khác nhau. Việc không phân biệt rõ ràng dễ khiến người bệnh chủ quan, dẫn đến điều trị sai cách hoặc gặp biến chứng nặng. 

Bài viết dưới đây của Dược Bình Đông sẽ giúp bạn nhận diện chính xác từng loại bệnh, biết khi nào cần gặp bác sĩ và áp dụng đúng các phương pháp hỗ trợ tại nhà.

1. Phân biệt cảm cúm – cảm lạnh? Khi nào cần thăm khám bác sĩ?

Cảm lạnh và cảm cúm là hai bệnh phổ biến do virus gây ra, thường khởi phát khi thời tiết chuyển lạnh, độ ẩm cao hoặc trong thời điểm giao mùa. Cả hai loại virus đều có khả năng lây lan nhanh qua giọt bắn đường hô hấp, qua không khí, hoặc qua tiếp xúc với bề mặt chứa mầm bệnh.

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa cảm cúm và cảm lạnh vì triệu chứng ban đầu khá giống nhau như ho, sốt, nghẹt mũi. Tuy nhiên, nếu không phân biệt rõ, bạn có thể chủ quan trước những dấu hiệu nghiêm trọng và dễ gặp biến chứng. Bên dưới là một vài dấu hiệu khác biệt rõ rệt giữa cảm cúm và cảm lạnh.

Một số nhóm đối tượng cần đặc biệt thận trọng khi mắc cảm cúm hoặc cảm lạnh vì nguy cơ biến chứng cao hơn bình thường. Đó là trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, người cao tuổi, phụ nữ đang mang thai hoặc những người có bệnh nền như tim mạch, tiểu đường, hen suyễn. Ngoài ra, người thường xuyên thức khuya, căng thẳng kéo dài hoặc sinh hoạt thiếu điều độ khiến sức đề kháng suy yếu thường lâu khỏi bệnh và cũng dễ tái nhiễm hơn.

Phần lớn các trường hợp cảm lạnh và cảm cúm đều có thể tự khỏi sau vài ngày nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, nếu bạn bị sốt cao trên 39°C quá 2 ngày, kèm theo đau đầu dữ dội, tức ngực, khó thở, ho có đờm đặc, khò khè nhiều hoặc trở nên mệt lả, ăn uống kém, lơ mơ thì cần được đi khám và theo dõi y tế để tránh các biến chứng nguy hiểm.

2. Các cách giúp giảm nhanh triệu chứng tại nhà

2.1. Sử dụng thuốc giảm đau hạ sốt

Trong giai đoạn đầu, nhất là trong 2-3 ngày đầu bị cảm, người bệnh dễ kiệt sức nhanh chóng do các triệu chứng như sốt cao, đau nhức cơ thể, đau đầu và cảm giác mệt lả. Lúc này, bạn có thể dùng thuốc hạ sốt giảm đau không kê đơn để làm dịu đi những cảm giác khó chịu. 

Tuy nhiên, bạn cần lựa chọn đúng loại thuốc và sử dụng theo hướng dẫn để đảm bảo hiệu quả và an toàn cho sức khỏe.

• Paracetamol: Giúp hạ sốt và giảm đau mức độ nhẹ đến vừa.
• Ibuprofen: Có khả năng hạ sốt, giảm viêm và giảm đau tốt.
• Aspirin: Tác dụng giảm đau và hạ sốt tương tự, nhưng không được dùng cho trẻ em hoặc người có tiền sử bệnh dạ dày vì dễ gây kích ứng niêm mạc.

Việc sử dụng thuốc hạ sốt hay giảm đau chỉ nên thực hiện khi thật sự cần thiết, như khi sốt cao trên 38.5°C, đau đầu kéo dài hoặc cảm giác đau nhức khiến bạn mất ngủ và ăn uống kém. Nếu chưa rõ cách sử dụng, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi dùng. Bạn tuyệt đối không được tự ý tăng liều hay dùng nhiều loại thuốc cùng lúc. Bởi vì việc lạm dụng thuốc hoặc dùng sai cách có thể gây tổn thương dạ dày, thậm chí là gây hại gan thận.

Ngoài ra, một số nhóm thuốc khác cũng được sử dụng để giảm các triệu chứng khó chịu khác như nghẹt mũi, sổ mũi, ho, đờm nhiều, dị ứng,… bao gồm các thuốc: thuốc co mạch tại chỗ giúp giảm nghẹt mũi, thuốc giảm ho, thuốc tiêu đờm và thuốc kháng histamin,…

Đồng thời bạn đặc biệt lưu ý, cảm cúm và cảm lạnh đều do virus gây ra, không phải vi khuẩn,  nên việc dùng kháng sinh không có tác dụng trong điều trị và có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn. Do đó, chỉ sử dụng kháng sinh khi có biến chứng nhiễm khuẩn thứ phát và phải có chỉ định của bác sĩ.

2.2. Các mẹo dân gian giúp giảm triệu chứng cảm lạnh, cảm cúm

Trong trường hợp bạn muốn giảm nhẹ triệu chứng cảm lạnh – cảm cúm một cách tự nhiên, các bài thuốc dân gian từ các cây thuốc nam là lựa chọn hiệu quả với đặc tính kháng khuẩn, tiêu đờm, hỗ trợ làm dịu cơn ho và thông thoáng đường thở. 

Nhiều loại thảo dược quen thuộc, dễ tìm, dễ áp dụng tại nhà, phù hợp cho cả người lớn lẫn trẻ nhỏ như:

• Gừng có vị cay, tính ấm, giúp làm ấm phổi, tiêu đờm và hỗ trợ giảm ho hiệu quả. Bạn có thể thái vài lát gừng tươi pha với nước sôi, thêm chút mật ong và uống khi còn ấm hoặc dùng gừng cho vào cháo nóng để giữ ấm cơ thể. 
• Tía tô có tính ẩm, vị cay, có tác dụng làm ra mồ hôi, lợi tiểu, chữa nóng sốt, cảm gió và cảm lạnh. Bạn có thể dùng để nấu cháo hoặc hãm thành trà uống ấm trong ngày để hỗ trợ giải cảm nhẹ.
• Tỏi chứa allicin – chất có khả năng kháng khuẩn, kháng virus tự nhiên. Bạn có thể nướng sơ tép tỏi rồi giã nhuyễn, pha với nước ấm để uống hoặc cũng có thể cho tỏi băm cho vào cháo nóng để ăn.
• Húng chanh có nhiều tinh dầu giúp làm dịu cổ họng, sát khuẩn và tiêu đờm. Bạn có thể dùng khoảng 3-5 lá húng chanh đem hấp cách thủy với 20g đường phèn, sau đó chắt lấy nước, chia uống làm 2-3 lần trong ngày. Đây là mẹo dân gian hiệu quả, phù hợp cho cả người lớn lẫn trẻ nhỏ khi bị ho, nghẹt mũi hay sổ mũi.

Trong những trường hợp ho kéo dài lâu ngày, đờm đặc, đau rát họng do cảm lạnh – cảm cúm, bạn có thể tham khảo sản phẩm bảo vệ sức khỏe Thiên Môn Bổ Phổi của Dược Bình Đông. Sản phẩm là sự kết hợp từ 9 loại thảo dược quý như Thiên môn đông, Bạc hà, Bách bộ, Trần bì, Tang bạch bì, Bình vôi, Gừng, Kinh giới, Atiso giúp hỗ trợ bổ phổi, giảm ho, long đờm, làm dịu cổ họng.

Thiên Môn Bổ Phổi của Dược Bình Đông

2.3. Các phương pháp hỗ trợ giảm nhanh triệu chứng cảm lạnh, cảm cúm tại nhà

Ngoài việc dùng thuốc và sản phẩm hỗ trợ, bạn hoàn toàn có thể áp dụng các phương pháp đơn giản tại nhà để làm dịu nhanh các triệu chứng cảm cúm – cảm lạnh. Những phương pháp này không chỉ giúp cơ thể dễ chịu hơn mà còn hỗ trợ tăng cường đề kháng nếu kiên trì thực hiện đều đặn mỗi ngày.

• Nghỉ ngơi đầy đủ và ngủ đủ giấc mỗi ngày giúp cơ thể phục hồi nhanh, tăng khả năng chống lại virus.
• Uống nhiều nước ấm (trung bình 2 – 2.5 lít / ngày) giúp bù nước, làm loãng đờm, dịu cổ họng và giữ ẩm niêm mạc hô hấp.
• Giữ ấm vùng tai, mũi, họng và ngực, nhất là vào thời điểm giao mùa, giúp ngăn virus tấn công và làm bệnh nặng thêm.
• Súc miệng bằng nước muối sinh lý giúp sát khuẩn vùng họng, giảm viêm và ngăn ngừa vi khuẩn phát triển.
• Xông hơi hoặc xông mũi họng với sả, chanh, bạc hà hoặc tía tô giúp thông mũi, giảm đau đầu và kích thích cơ thể đào thải độc tố.
• Ngâm chân hoặc tắm nước ấm giúp tăng tuần hoàn máu, làm dịu các cơ đau nhức và hỗ trợ giảm nghẹt mũi hiệu quả.
• Chườm nóng hoặc chườm lạnh ở vùng trán, mũi hoặc xoang giúp giảm đau đầu và giảm áp lực xoang tức thì.
• Duy trì độ ẩm không khí trong phòng bằng máy tạo ẩm hoặc chậu nước để hạn chế khô mũi, khô họng – đặc biệt hữu ích khi dùng máy lạnh.

Dùng máy tạo ẩm không khí

Ngoài các phương pháp hỗ trợ tại nhà, bạn cũng có thể sử dụng thêm một số sản phẩm phổ biến như viên ngậm thảo dược, xịt họng sát khuẩn, cao lỏng hoặc siro ho để làm dịu nhanh các triệu chứng như đau rát họng, ho khan, khàn tiếng. Những sản phẩm này tiện dụng, dễ mang theo và có thể giúp bạn giảm cảm giác khó chịu ngay tức thì, đặc biệt trong những tình huống cần giao tiếp nhiều hoặc đi lại ngoài trời.

2.3. Chế độ ăn phù hợp giúp giảm triệu chứng cảm lạnh, cảm cúm 

Khi đang bị cảm cúm hoặc cảm lạnh, bạn nên ưu tiên các món ăn ấm nóng, dễ nuốt, dễ tiêu hóa như cháo loãng, súp rau củ hoặc canh gà,… để cung cấp năng lượng và giúp làm dịu cổ họng đang bị viêm rát. 

Đồng thời, bạn nên tăng cường thực phẩm giàu vitamin C (cam, quýt, ổi) hay các loại rau xanh đậm màu như súp lơ xanh giúp cải thiện sức đề kháng và giảm viêm. Ngoài ra, các thực phẩm giàu kẽm như hàu, trứng, hạt bí hoặc ngũ cốc nguyên hạt  cũng góp phần rút ngắn thời gian mắc bệnh và  giảm nhẹ các triệu chứng.

Bổ sung thực phẩm lành mạnh

Mặt khác, bạn cũng cần hạn chế những loại thực phẩm gây nóng trong và khó tiêu như các món chiên rán nhiều dầu mỡ, thịt đỏ, đồ ăn nhanh, thực phẩm cay như ớt, tiêu hay nước ngọt có gas,… Các món này đều dễ khiến cơ thể sinh nội nhiệt, làm các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn.

Bên cạnh chế độ ăn uống lành mạnh, bạn cũng nên loại bỏ những thói quen làm suy yếu hệ miễn dịch như thức khuya, căng thẳng kéo dài, hút thuốc lá hoặc sử dụng rượu bia thường xuyên. Đồng thời, việc sống trong môi trường ô nhiễm, nhiều khói bụi hay để cảm xúc tiêu cực kéo dài như giận dữ, lo âu,… cũng dễ khiến cổ họng bị kích ứng, làm các triệu chứng cúm mùa trở nên nghiêm trọng hơn và kéo dài lâu khỏi.

3. Lối sống giúp hạn chế ảnh hưởng của cảm lạnh – cảm cúm

3.1. Duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh

Một lối sống lành mạnh giúp cơ thể khỏe mạnh hơn mỗi ngày, là “tấm khiên” tự nhiên giúp hạn chế ảnh hưởng của cúm mùa. Khi bạn duy trì các thói quen sinh hoạt đúng cách, hệ miễn dịch sẽ hoạt động hiệu quả hơn, giảm nguy cơ mắc bệnh và giúp rút ngắn thời gian phục hồi nếu đã bị cảm cúm. Một số thói quen tốt như:

• Ăn uống đúng giờ và đủ chất với 4 nhóm chất dinh dưỡng chính (đường bột, đạm, béo, vitamin và khoáng chất) để cung cấp năng lượng cần thiết và còn giúp cải thiện miễn dịch, tăng sức bền cho hệ hô hấp.
• Uống đủ 2-2.5 lít nước mỗi ngày để giữ độ ẩm cho niêm mạc mũi họng, hỗ trợ cơ thể đào thải độc tố và giúp tế bào miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn.
• Ngủ đủ giấc, từ 7-8 tiếng mỗi đêm, đặc biệt nên ngủ trước 23h vì đây là khoảng thời gian lý tưởng để cơ thể tái tạo hệ miễn dịch và phục hồi toàn diện.
• Dành 30 phút mỗi ngày để vận động nhẹ như đi bộ, đạp xe, yoga hoặc thở sâu bởi vì không chỉ giúp lưu thông máu mà còn cải thiện chức năng phổi và tăng sức đề kháng một cách tự nhiên.
• Giữ cân nặng ở mức hợp lý nhằm giảm gánh nặng cho các cơ quan nội tạng và hạn chế nguy cơ mắc bệnh mạn tính – vốn là yếu tố làm suy giảm hệ miễn dịch.
• Cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi để tránh tình trạng căng thẳng kéo dài, làm suy yếu thể trạng và khiến cơ thể dễ bị virus tấn công hơn.

Sản phẩm giúp ngủ ngon

3.2. Phòng ngừa lây nhiễm gây cảm lạnh – cảm cúm cúm mùa

Không ai mong muốn mình trở thành nguồn lây cho những người thân trong gia đình, do đó, việc phòng ngừa cảm lạnh – cảm cúm giúp bạn tránh được nguy cơ nhiễm bệnh và góp phần bảo vệ những người xung quanh – đặc biệt là đối tượng trẻ nhỏ, người lớn tuổi và những người có bệnh nền. Một số biện pháp bạn nên duy trì hằng ngày:

• Tiêm vaccine cúm mùa hàng năm để tạo miễn dịch chủ động, đặc biệt quan trọng với người già, trẻ em và người có bệnh nền như tiểu đường, tim mạch.
• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn, nhất là sau khi ho, hắt hơi hoặc chạm vào bề mặt nơi công cộng.
• Hạn chế đến nơi đông người hoặc không gian kín, đặc biệt khi đang vào mùa dịch hoặc những người đang có dấu hiệu cảm cúm.
• Sử dụng khẩu trang ở nơi công cộng để hạn chế nguy cơ lây nhiễm qua giọt bắn trong không khí.
• Vệ sinh không gian sống, lau chùi các bề mặt tiếp xúc thường xuyên như tay nắm cửa, điện thoại, bàn ghế… giúp loại bỏ mầm bệnh tồn đọng trên bề mặt.
• Duy trì nhiệt độ phòng trên 20 độ C và độ ẩm từ 50% trở lên nhất là khi dùng máy lạnh hoặc sống ở nơi khí hậu hanh khô, để tránh khô niêm mạc hô hấp và giảm kích ứng cổ họng.

4. Tổng kết

Cảm lạnh và cảm cúm tuy có biểu hiện ban đầu khá giống nhau nhưng lại khác biệt rõ rệt về mức độ nghiêm trọng và cách xử lý. Do đó, hiểu đúng – nhận biết sớm – chăm sóc kịp thời sẽ giúp bạn tránh được những biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở người có sức đề kháng yếu. Vì thế, bạn cần chủ động bảo vệ sức khỏe bằng lối sống khoa học, chế độ ăn uống hợp lý, giữ gìn vệ sinh cá nhân và tiêm vaccine cúm định kỳ.

Với sự hiểu biết đúng đắn và các biện pháp phòng ngừa phù hợp, bạn có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ mắc cảm lạnh, cảm cúm và các biến chứng liên quan, góp phần xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh hơn.