Bạn là nhân viên văn phòng thường xuyên kê tay gõ bàn phím? Là tài xế hay shipper thường xuyên duỗi – gập tay để lái xe? Hay chỉ đơn giản là người nội trợ thường xuyên bưng bê, cầm nắm đồ vật? Tất cả đều có thể âm thầm đối mặt với tình trạng đau, tê hoặc viêm khớp khuỷu tay mà không hề hay biết.
Mặc dù ít được chú ý, khớp khuỷu tay lại giữ vai trò then chốt trong hầu hết các hoạt động thường ngày. Nếu không chăm sóc đúng cách, bạn có thể gặp phải các vấn đề như viêm đau, thoái hóa sớm hoặc hạn chế vận động nghiêm trọng.
Bài viết dưới đây của Dược Bình Đông sẽ giúp bạn nhận diện các dấu hiệu, nguyên nhân và các phương pháp chăm sóc khớp khuỷu tay hiệu quả tại nhà.
1. Khớp khuỷu tay là gì và có những chức năng chính nào?
Khớp khuỷu tay là một khớp bản lề lớn – nơi nối giữa xương cánh tay với hai xương cẳng tay. Cấu trúc này bao gồm ba khớp nhỏ là:
- Khớp cánh tay – trụ giúp cẳng tay gập và duỗi một cách linh hoạt, đồng thời giữ vai trò quan trọng trong việc ổn định toàn bộ khớp khuỷu.
- Khớp cánh tay – quay là nơi tiếp nối giữa chỏm con của xương cánh tay và chỏm xương quay, hỗ trợ cả hai chuyển động là gập duỗi và xoay nhẹ cẳng tay.
- Khớp quay – trụ gần cho phép cẳng tay xoay úp – ngửa nhịp nhàng, giúp thực hiện các thao tác như cầm, xoay nắm cửa hay vặn chai dễ dàng hơn.
Khớp ở khuỷu tay
Nhờ sự phối hợp nhịp nhàng giữa các nhóm khớp, khớp khuỷu tay làm tốt vai trò trung gian quan trọng giữa cánh tay và cẳng tay. Cấu trúc này giúp cánh tay dễ dàng chuyển động linh hoạt theo nhiều hướng và thực hiện các thao tác như gập tay khi ăn, cầm nắm đồ vật chính xác hơn hoặc thực hiện các thao tác tinh tế khác.
Một số chức năng nổi bật khác bao gồm:
- Giúp duy trì sức mạnh, chịu lực lớn và vẫn đảm bảo được độ ổn định trong các động tác như chống đẩy, nâng vật nặng hay chơi thể thao.
- Khớp khuỷu tay là nơi tập trung nhiều dây thần kinh quan trọng như thần kinh trụ, thần kinh giữa và thần kinh bì cẳng tay trong. Nhờ đó, khuỷu tay giúp truyền tín hiệu vận động và cảm giác, đảm bảo tay vận hành linh hoạt, chính xác.
- Hệ thống mạch máu đi qua khuỷu tay gồm các nhánh như động mạch cánh tay, động mạch trụ và động mạch quay. Cấu trúc này đảm bảo nhiệm vụ cung cấp máu đều đặn, nuôi dưỡng khớp và các mô xung quanh hoạt động ổn định.
2. Giải phẫu cấu tạo của khuỷu tay
Để thực hiện các chuyển động linh hoạt và chính xác, khớp vùng khuỷu tay được cấu tạo từ nhiều thành phần phối hợp chặt chẽ với nhau, bao gồm:
2.1. Hệ xương
Khớp khuỷu tay là điểm gặp của ba xương lớn trong tay, đóng vai trò như trục chuyển động giữa cánh tay và cẳng tay. Mỗi xương đảm nhận một phần nhiệm vụ riêng, nhưng đều cần phối hợp nhịp nhàng để tay có thể hoạt động trơn tru, có thể gập duỗi, sấp ngửa và vận động mạnh mẽ.
- Xương cánh tay (humerus) là xương dài nối từ vai đến khuỷu tay; phần đầu dưới tiếp xúc với cả hai xương cẳng tay (xương quay và xương trụ) để tạo thành khớp khuỷu chính.
- Xương trụ (ulna) nằm ở phía trong của cẳng tay, gần ngón út; đầu trên xương trụ nối với xương cánh tay và tạo thành mỏm xương nhô ra ở khuỷu tay.
- Xương quay (radius) nằm phía ngoài cẳng tay, gần ngón cái; đầu gần của xương quay tiếp giáp với cả xương trụ và xương cánh tay, giúp thực hiện chuyển động sấp – ngửa của cẳng tay một cách linh hoạt.
2.2. Mô mềm
Không chỉ dựa vào hệ xương, khớp khuỷu tay còn cần đến sự hỗ trợ đồng bộ từ các mô mềm để đảm bảo hoạt động ổn định, linh hoạt và hạn chế chấn thương trong quá trình sinh hoạt.
- Sụn khớp bao phủ bề mặt các đầu xương, có tính đàn hồi, giúp giảm ma sát, hấp thụ lực và bảo vệ xương khi tay vận động liên tục.
- Dây chằng giữ vai trò ổn định khớp và hạn chế các chuyển động quá mức, từ đó làm giảm nguy cơ lật hoặc trật khớp. Hai dây chằng quan trọng là dây chằng chéo giữa ở mặt trong khuỷu và dây chằng phụ bên ở mặt ngoài khuỷu.
- Gân là những dải mô chắc khỏe nối cơ với xương. Các gân quanh khuỷu tay giúp kết nối cơ vùng cánh tay và cẳng tay, hỗ trợ thực hiện động tác mạnh và chính xác.
- Cơ bắp cung cấp sức mạnh để thực hiện các thao tác như gập tay, duỗi thẳng tay và xoay cẳng tay trong nhiều tư thế khác nhau.
- Bao hoạt dịch là túi mỏng chứa dịch lỏng nằm ở mặt sau khuỷu tay. Cấu trúc này giúp bôi trơn, giảm ma sát và bảo vệ phần đầu xương khỏi tổn thương khi chuyển động.
3. Dấu hiệu & biểu hiện cảnh báo các vấn đề khớp khuỷu tay
Khuỷu tay là khớp bản lề quan trọng giúp điều khiển các động tác gập, duỗi và xoay tay trong sinh hoạt hằng ngày. Tuy nhiên, khớp này rất dễ bị tổn thương nếu bạn duy trì tư thế làm việc sai, ăn uống thiếu dưỡng chất, lặp lại các chuyển động sai cách hoặc mắc phải một số bệnh lý xương khớp.
Những dấu hiệu dưới đây là cảnh báo sớm cho thấy bạn cần quan tâm và chăm sóc khớp khuỷu đúng cách.
- Đau khuỷu tay, xuất hiện cảm giác đau âm ỉ hoặc đau nhói ở vùng khuỷu, rõ hơn khi thực hiện các động tác như gập tay, xoay cánh tay hay nâng vật nặng.
- Hạn chế vận động, gặp khó khăn khi gập hoặc duỗi tay hết cỡ, kèm theo cảm giác cứng khớp hoặc như bị “kẹt” giữa chuyển động.
- Tê bì, ngứa ran hoặc giảm cảm giác ở cẳng tay và bàn tay, nhất là ở ngón út và ngón nhẫn.
- Khuỷu tay có dấu hiệu sưng, đỏ, nóng lên bất thường và có thể đau khi chạm nhẹ.
- Cánh tay yếu hơn bình thường, dễ mỏi hoặc mất lực nắm, khiến việc cầm nắm đồ vật trở nên kém chắc chắn và hay bị rơi.
Khớp ở khuỷu tay dễ bị tổn thương
Nếu các triệu chứng ở khuỷu tay kéo dài trên 2 tuần mà không thuyên giảm dù đã nghỉ ngơi, chườm lạnh, xoa bóp hoặc điều chỉnh tư thế, bạn nên chủ động thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được kiểm tra.
Việc chậm trễ trong điều trị có thể khiến tổn thương tiến triển nặng hơn, gây ra các biến chứng như teo cơ, biến dạng khớp, mất linh hoạt tay, chèn ép thần kinh kéo dài hoặc viêm khớp chuyển sang mạn tính.
4. Các bệnh lý thường gặp với khớp khuỷu tay
4.1. Bệnh lý khớp khuỷu tay
Để xác định chính xác nguyên nhân gây đau hoặc rối loạn chức năng khớp khuỷu tay, ngoài thăm khám lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện thêm các phương pháp như chụp X-quang, siêu âm, MRI hoặc xét nghiệm máu.
Dưới đây là các bệnh lý phổ biến thường ảnh hưởng đến khớp khuỷu.
- Thoái hóa khớp khuỷu tay khiến người bệnh khó gập – duỗi tay, cảm giác cứng khớp hoặc nghe tiếng lạo xạo khi vận động. Tình trạng này thường gặp ở người cao tuổi, người từng bị chấn thương hoặc lao động nặng trong thời gian dài. Xem chi tiết bài Thoái hóa khớp tay là gì?
- Viêm khớp khuỷu tay gây sưng, đau, nóng đỏ tại vùng khớp và hạn chế khả năng vận động. Thường gặp ở người lớn tuổi, người có tiền sử chấn thương hoặc làm việc tay nhiều.
- Viêm khớp dạng thấp tại khuỷu biểu hiện bằng cơn đau và sưng hai bên khuỷu đối xứng, cứng khớp buổi sáng kéo dài trên 30 phút. Bệnh phổ biến ở phụ nữ trung niên hoặc người mắc bệnh tự miễn.
- Viêm lồi cầu ngoài (Tennis elbow) thường gây đau mặt ngoài khuỷu tay, rõ rệt khi xoay cổ tay hoặc nâng vật nhẹ. Dễ gặp ở người chơi thể thao, nhân viên văn phòng, thợ sửa máy hoặc người sử dụng tay lặp lại nhiều lần.
- Gãy xương hoặc trật khớp khuỷu tay làm biến dạng khớp, đau dữ dội, mất khả năng gập duỗi sau chấn thương. Thường xảy ra ở trẻ nhỏ, người chơi thể thao hoặc tai nạn té chống tay mạnh.
Ngoài các bệnh lý phổ biến, khuỷu tay cũng có thể chịu ảnh hưởng từ hội chứng chèn ép thần kinh trụ, viêm bao hoạt dịch khuỷu tay, viêm gân gập khuỷu (Golfer’s elbow), viêm khớp vảy nến, u xương lành tính và viêm khớp do nhiễm khuẩn.
4.2. Phương pháp điều trị
Sau khi có chẩn đoán rõ ràng về tình trạng tổn thương khớp khuỷu tay, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp tùy vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ tổn thương cũng như tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh.
- Sử dụng thuốc giảm đau và kháng viêm để kiểm soát triệu chứng, giảm sưng và cải thiện khả năng cử động. Trong trường hợp tổn thương nặng như thoái hóa tiến triển hay chèn ép thần kinh kéo dài, có thể cần can thiệp phẫu thuật. Tìm hiểu thêm về các loại thuốc tây trị trị xương khớp hiệu quả!
- Vật lý trị liệu hỗ trợ phục hồi chức năng khuỷu tay thông qua các bài tập vận động nhẹ nhàng, kết hợp với chườm nóng, siêu âm, xoa bóp hoặc điện trị liệu nhằm giảm đau và tăng tuần hoàn tại chỗ.
- Quan điểm Đông y cho rằng các chứng đau khớp khuỷu liên quan đến tình trạng khí huyết bị bế tắc do phong – hàn – thấp – nhiệt xâm nhập. Điều trị thường tập trung vào khơi thông kinh lạc thông qua châm cứu, bấm huyệt, xoa bóp và dùng các bài thuốc thảo dược để tác động tận gốc nguyên nhân bên trong. Đọc ngay: Những lưu ý cần biết khi sử dụng thuốc Đông Y trị đau nhức xương khớp.
5. Chăm sóc và nuôi dưỡng khuỷu tay tại nhà
Việc chăm sóc khớp khuỷu cần được duy trì đều đặn như một phần trong thói quen sống khỏe, chứ không nên đợi đến khi khớp đau mới bắt đầu điều trị. Một kế hoạch hỗ trợ toàn diện sẽ bao gồm cả phòng ngừa tổn thương, nuôi dưỡng khớp từ bên trong và thúc đẩy phục hồi chức năng.
Dưới đây là những yếu tố quan trọng bạn nên áp dụng từ sớm để bảo vệ khuỷu tay:
5.1. Chế độ dinh dưỡng phù hợp
Một chế độ ăn uống lành mạnh và cân đối, bao gồm đầy đủ các nhóm chất chính như đường bột, đạm, béo, vitamin và khoáng chất, có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và tái tạo khớp, cải thiện lưu thông máu và hỗ trợ làm dịu các phản ứng viêm.
Dưới đây là nhóm thực phẩm tốt cho xương khớp nên ưu tiên bổ sung trong khẩu phần ăn hằng ngày:
- Thực phẩm giàu canxi như sữa, phô mai, sữa chua, cá hồi và cá mòi giúp tăng cường độ chắc khỏe của xương và làm chậm quá trình loãng xương theo tuổi.
- Thực phẩm giàu omega-3 như cá thu, cá hồi, quả óc chó và hạt chia có tác dụng giảm viêm, hỗ trợ giảm đau nhức và cải thiện độ linh hoạt của khớp.
- Thực phẩm giàu vitamin D như trứng, nấm và các loại cá béo giúp cơ thể hấp thụ canxi hiệu quả hơn, từ đó tăng cường mật độ xương.
- Thực phẩm giàu vitamin C như cam, bưởi, dâu tây và ớt chuông hỗ trợ tăng sức đề kháng và kích thích sản sinh collagen – thành phần quan trọng cho sụn khớp.
- Các loại rau xanh đậm như bông cải xanh, rau bina, cải xoăn cung cấp chất chống oxy hóa và vitamin K, giúp duy trì cấu trúc và độ bền của xương.
Bên cạnh việc bổ sung thực phẩm có lợi, người gặp vấn đề về khớp cũng cần hạn chế các loại đồ ăn gây hại cho xương khớp. Những thực phẩm này không chỉ làm tăng phản ứng viêm mà còn ảnh hưởng đến quá trình hồi phục mô và chức năng khớp.
- Đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ như gà rán, khoai tây chiên, bánh chiên khiến cơ thể sinh nhiệt, làm tăng phản ứng viêm và gây tổn thương lên mô khớp.
- Thực phẩm chứa nhiều muối và đường như thức ăn nhanh, bánh kẹo ngọt, đồ hộp dễ gây tích nước, tăng áp lực lên khớp và làm giảm độ chắc khỏe của xương.
- Thịt đỏ và nội tạng động vật như bò, dê, gan, lòng… chứa hàm lượng purin cao, dễ kích hoạt phản ứng viêm và làm tăng nguy cơ mắc bệnh gout.
- Rượu bia, nước ngọt có gas và đồ uống có cồn làm rối loạn chuyển hóa canxi, ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình phục hồi và khiến xương yếu dần theo thời gian.
Hạn chế rượu bia, chất kích thích
5.2. Bài tập giúp cải thiện linh hoạt khớp khuỷu tay
Các bài tập vận động khớp khuỷu tay, nếu được thực hiện đều đặn và đúng cách sẽ giúp giảm đau, tăng độ linh hoạt và ngăn ngừa tình trạng cứng khớp. Đây là phương pháp hỗ trợ phù hợp với người đang điều trị viêm khớp, người lớn tuổi hoặc trong giai đoạn phục hồi sau chấn thương tay.
Dưới đây là một số bài tập dành cho khớp khuỷu tay đơn giản bạn có thể thực hiện tại nhà để hỗ trợ cải thiện chức năng khớp khuỷu:
- Xoay cổ tay (Wrist Turn) giúp tăng độ linh hoạt cho khớp khuỷu tay và giảm đau do hội chứng tennis elbow. Bạn chỉ cần giữ tay gập vuông góc và xoay lòng bàn tay úp – ngửa nhịp nhàng khoảng 10 lần, thực hiện 3 lượt mỗi bên.
- Quay cổ tay với vật cầm tay nhẹ (Wrist Turn with Weight) như lon sữa giúp tăng sức mạnh và độ dẻo dai cho khớp, thực hiện 10 lần mỗi lượt, lặp lại 3 lượt mỗi bên.
- Nâng cổ tay lòng bàn tay hướng lên (Wrist Lift / Palm Up) với tay cầm vật nhẹ, gập cổ tay về phía người khoảng 15 lần mỗi lượt, thực hiện 3 lượt mỗi ngày để tăng sức mạnh cơ gập.
Trong quá trình tập luyện, bạn cần đặc biệt chú ý đến kỹ thuật và giới hạn của cơ thể, tránh tập quá sức, không nâng vật nặng bằng tay đang bị tổn thương và dừng ngay nếu xuất hiện cơn đau bất thường. Những nguyên tắc này giúp bạn phòng tránh chấn thương và nâng cao hiệu quả phục hồi khớp.
5.3. Thói quen có lợi cho khớp khuỷu tay
Xây dựng những thói quen có lợi không chỉ giúp duy trì độ linh hoạt của khớp mà còn giảm nguy cơ chấn thương, viêm đau và thoái hóa theo thời gian.
Dưới đây là những việc đơn giản nhưng có tác dụng lớn nếu bạn thực hiện đều đặn mỗi ngày:
- Duy trì tư thế đúng khi làm việc và sinh hoạt, đặc biệt khi sử dụng máy tính, lái xe hoặc mang vác vật nặng, giúp giảm áp lực và tránh tình trạng chèn ép kéo dài lên vùng khuỷu tay.
- Tránh chống tay lên bàn hoặc tì đè lâu vào khuỷu tay, vì đây là nguyên nhân phổ biến gây viêm bao hoạt dịch hoặc hội chứng chèn ép thần kinh trụ.
- Tạo thói quen nghỉ ngơi từ 5-10 phút sau mỗi giờ làm việc, đặc biệt khi sử dụng tay liên tục như đánh máy, cầm nắm công cụ, đồng thời kết hợp xoay cổ tay, duỗi khuỷu nhẹ để tăng tuần hoàn và giảm co cứng.
- Cẩn trọng khi chơi thể thao hoặc làm việc nặng, nên khởi động kỹ phần tay – khuỷu tay, đồng thời sử dụng dụng cụ hỗ trợ (nẹp khuỷu tay, băng cổ tay) nếu cần thiết để phòng ngừa chấn thương.
- Thăm khám định kỳ các vấn đề xương khớp, đặc biệt nếu bạn từng bị chấn thương tay hoặc có biểu hiện đau hoặc tê tay kéo dài.
Ngoài các thói quen chăm sóc trực tiếp, bạn cũng nên duy trì lối sống khoa học như ngủ đủ giấc mỗi ngày, uống từ 2-2.5 lít nước, giữ cân nặng ổn định, kiểm soát tinh thần và rèn luyện thể chất vừa phải. Những thói quen này đều đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao sức đề kháng, từ đó gián tiếp giúp khớp khuỷu tay khỏe mạnh, hạn chế viêm đau và phòng ngừa nhiều bệnh lý mạn tính liên quan.
5.4. Cách giảm đau nhanh khớp khuỷu tay tại nhà
Trong trường hợp chưa thể đi khám ngay, bạn vẫn có thể chủ động áp dụng một số cách hỗ trợ tại nhà để làm dịu cơn đau khuỷu tay và tránh làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.
Dưới đây là những phương pháp đơn giản, dễ thực hiện và mang lại hiệu quả tức thời nếu áp dụng đúng cách:
- Nghỉ tay hoàn toàn trong vài giờ, tránh các động tác xoay, duỗi hoặc gập mạnh khuỷu tay, đồng thời không mang vác vật nặng.
- Chườm lạnh vùng khuỷu tay trong 10-15 phút mỗi lần, lặp lại vài lần trong 24-48 giờ đầu nếu có dấu hiệu sưng, nóng đỏ.
- Ngâm cánh tay trong nước ấm khoảng 10-15 phút mỗi ngày giúp tăng tuần hoàn máu, giảm căng cơ và thư giãn khớp.
- Xoa bóp nhẹ nhàng quanh vùng khuỷu bằng tinh dầu gừng, bạc hà hoặc dầu xoa bóp để giảm đau và hỗ trợ thư giãn gân cơ.
- Dùng nẹp khuỷu tay hoặc băng cố định tạm thời nếu cơn đau tăng khi cử động, đặc biệt trong các hoạt động cần dùng tay nhiều.
Dù những cách trên có thể giúp làm dịu tạm thời tình trạng đau, nhưng chúng không thay thế hoàn toàn cho việc điều trị. Nếu cơn đau kéo dài hơn vài ngày, kèm theo sưng to, tê bì hoặc khuỷu tay có dấu hiệu biến dạng bất thường, bạn nên đi khám bác sĩ chuyên khoa càng sớm càng tốt. Việc can thiệp đúng lúc sẽ giúp ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm như teo cơ, giảm vận động hay tổn thương dây thần kinh lâu dài.
Thăm khám bác sĩ nếu gặp phải các bệnh lý ở khớp khuỷu để có cách điều trị hợp lý
6. Tổng kết
Khớp khuỷu tay tuy ít được chú ý, nhưng đây lại là mắt xích quan trọng trong mọi chuyển động của tay. Những cơn đau âm ỉ, tê buốt hay cứng khớp nếu không được phát hiện và chăm sóc đúng cách có thể dẫn đến viêm mạn tính, hạn chế vận động, thậm chí mất khả năng sử dụng tay.
Do đó, bạn cần chủ động nhận biết sớm dấu hiệu bất thường như đau nhói vùng khuỷu tay khi gập – duỗi tay, cánh tay yếu đi bất thường hoặc xuất hiện tê bì lan xuống các ngón tay, sưng nóng, khớp phát ra tiếng lạo xạo, cứng khớp buổi sáng kéo dài hoặc mất lực cầm nắm,…
Việc chần chừ trong chăm sóc và điều trị có thể khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động và chất lượng sống hằng ngày.
Với những ai đang gặp vấn đề về khớp khuỷu tay như đau nhức, thoái hóa hay viêm khớp, có thể tham khảo sản phẩm bảo vệ sức khỏe Thảo Linh Tiên – một giải pháp từ thảo dược tự nhiên kết hợp công nghệ sản xuất hiện đại của Dược Bình Đông. Sản phẩm chăm sóc xương khớp được phát triển dựa trên bài thuốc dân gian giúp giảm các triệu chứng đau nhức xương khớp, đau nhức, tê mỏi chân tay do viêm khớp, thoái hóa xương khớp và phong thấp gây ra, phù hợp với thể trạng người Việt và dễ dàng sử dụng tại nhà.
Hơn 70 năm đồng hành cùng sức khỏe người Việt, Dược Bình Đông luôn nỗ lực phát triển các sản phẩm từ thảo dược tự nhiên, ứng dụng công nghệ sản xuất hiện đại, đảm bảo chất lượng.
Để được tư vấn chi tiết, bạn có thể liên hệ trực tiếp qua hotline (028) 39 808 808 hoặc truy cập website chính thức của Dược Bình Đông.
Lưu ý, sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.
