Mỗi khi nắng nóng kéo dài, nhu cầu sử dụng máy lạnh tại Việt Nam tăng cao chóng mặt – đặc biệt trong những tháng hè. Thống kê cho thấy, vào mùa cao điểm, lượng tiêu thụ điện từ điều hòa chiếm tới gần 60% tổng điện năng sinh hoạt. Tuy nhiên, đổi lại sự mát mẻ dễ chịu, không ít người đã thức dậy trong trạng thái cổ họng đau rát, khô khốc, kèm theo ho khan, nghẹt mũi – nhất là vào mỗi buổi sáng.
Nguyên nhân thường bắt nguồn từ việc sử dụng điều hòa không hợp lý như để nhiệt độ quá thấp, bật hướng gió thổi trực tiếp vào vùng mặt – cổ hoặc không vệ sinh thiết bị thường xuyên. Những thói quen này khiến cơ thể dễ cảm lạnh, hệ hô hấp suy yếu và làm tăng nguy cơ đau họng, viêm họng kéo dài.
Nếu bạn đang tìm cách lý giải vì sao xảy ra hiện tượng “ngủ máy lạnh bị đau họng” hoặc muốn biết cách chăm sóc để cổ họng dễ chịu trở lại, bài viết sau đây từ Dược Bình Đông sẽ giúp bạn có lời giải đầy đủ và thực tế.
1. Vì sao ngủ máy lạnh bị đau họng và ảnh hưởng hệ hô hấp?
Ngủ trong phòng máy lạnh tưởng chừng thoải mái nhưng lại có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến đường hô hấp của bạn. Bởi vì điều hòa có xu hướng làm giảm độ ẩm trong không gian xuống dưới 30% – thấp hơn nhiều so với mức tối ưu là 40 – 70% mà cơ thể cần để duy trì sức khỏe niêm mạc. Khi độ ẩm thấp, không khí trở nên khô hanh, lớp niêm mạc bảo vệ cổ họng bị mất nước, dẫn đến khô họng, đau rát khi ngủ dậy.
Ngoài ra, trong không gian kín, việc bật điều hòa liên tục khiến nồng độ oxy giảm và khí CO₂ tăng lên do quá trình hô hấp, từ đó làm cơ thể cảm thấy ngột ngạt và suy yếu sức đề kháng. Nếu tình trạng này kéo dài, người ngủ máy lạnh thường xuyên có thể gặp thêm triệu chứng như ho khan, nghẹt mũi, hoặc khó thở nhẹ vào buổi sáng.
Ngủ trong môi trường máy điều hòa khiến người dùng dễ gặp phải dấu hiệu hô hấp
Bên cạnh độ ẩm thấp, nhiều yếu tố khác cũng có thể khiến cổ họng bị kích ứng và dễ tổn thương như: sự chênh lệch nhiệt độ lớn giữa trong và ngoài phòng máy lạnh; bị luồng gió lạnh thổi trực tiếp vào vùng mặt hoặc cổ; không vệ sinh máy định kỳ khiến bụi bẩn, vi khuẩn và nấm mốc tích tụ, từ đó làm tăng nguy cơ nghẹt mũi, khô cổ họng hoặc khó thở khi ngủ máy lạnh thường xuyên.
Đồng thời, một vài triệu chứng dễ nhận biết hệ hô hấp bị tổn thương sau khi ngủ máy lạnh như:
- Đau họng, giọng nói khàn, mệt mỏi vào buổi sáng sau khi ngủ dậy.
- Khô họng, rát họng, cảm giác vướng cổ.
- Nghẹt mũi, sổ mũi, ho khan hoặc ho có đờm nhẹ.
- Hơi thở có mùi nhẹ.
Một số đối tượng rất dễ bị tổn thương hô hấp khi ngủ máy lạnh, đặc biệt là trẻ em, người lớn tuổi, người thường xuyên thức khuya hoặc có sức đề kháng yếu. Các nhóm này có hệ miễn dịch suy giảm, niêm mạc nhạy cảm, dễ bị kích ứng bởi không khí lạnh và khô trong phòng điều hòa.
Ngoài ra, người có tiền sử viêm họng, viêm amidan hoặc viêm xoang cũng dễ tái phát triệu chứng nếu ngủ máy lạnh trong thời gian dài mà không có biện pháp bảo vệ phù hợp.
Viêm xoang gây ra tình trạng nghẹt mũi, đau rát họng
Thông thường, đau họng do ngủ máy lạnh có thể tự cải thiện sau vài ngày nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, nếu tình trạng đau rát họng kéo dài quá 3 ngày không thuyên giảm hoặc có xu hướng nặng hơn, người bệnh nên chủ động đi khám. Một số dấu hiệu cảnh báo cần thăm khám sớm bao gồm: sốt cao, nuốt đau, nổi hạch ở cổ, ho kéo dài kèm theo đờm đặc, thở khò khè hoặc cảm giác mệt mỏi kiệt sức.
Những biểu hiện này có thể cho thấy vùng hầu họng đã bị viêm nhiễm nghiêm trọng, thậm chí có nguy cơ lan xuống đường hô hấp dưới như phế quản hoặc phổi. Việc thăm khám sớm sẽ giúp xác định đúng nguyên nhân và có hướng điều trị kịp thời, tránh biến chứng không mong muốn.
2. Cách chăm sóc và làm giảm triệu chứng đau họng tại nhà
Trong phần lớn trường hợp, đau họng do ngủ máy lạnh là biểu hiện của viêm họng cấp nhẹ do virus hoặc kích ứng niêm mạc hầu họng vì không khí khô và lạnh. Và như đã đề cập, đây là tình trạng phổ biến và có thể tự khỏi nếu được chăm sóc đúng cách ngay từ đầu. Việc nghỉ ngơi hợp lý, giữ ấm vùng cổ, kết hợp với một số phương pháp đơn giản tại nhà có thể giúp giảm nhanh các triệu chứng mà không cần dùng đến kháng sinh.
Hãy cùng tìm hiểu các mẹo dân gian, thói quen hữu ích và chế độ ăn phù hợp giúp làm dịu cổ họng, hỗ trợ cơ thể phục hồi nhanh chóng và hạn chế tái phát khi sử dụng máy lạnh.
2.1. Mẹo dân gian giúp giảm tình trạng ngủ máy lạnh bị đau họng
Các mẹo dân gian từ nhiều loại cây thuốc nam quen thuộc có tác dụng kháng viêm, sát khuẩn và làm dịu cổ họng hiệu quả, đồng thời hỗ trợ tăng sức đề kháng, giảm nguy cơ viêm họng tái phát. Những nguyên liệu này vừa dễ tìm, dễ chế biến lại an toàn, có thể sử dụng như trà uống hằng ngày, phù hợp với người bị đau họng do ngủ máy lạnh:
- Trà mật ong có tính kháng khuẩn, giúp làm dịu cổ họng và giảm ho. Bạn có thể pha mật ong với nước ấm, kết hợp thêm vài lát gừng, tỏi hoặc chanh để tăng tính kháng viêm.
- Trà hoa cúc giúp chống viêm, làm dịu họng và hỗ trợ thư giãn. Bạn hãm khoảng 10 bông hoa cúc khô với 200ml nước sôi trong 5 phút, sau đó thêm mật ong và chanh để tăng hiệu quả.
- Trà gừng có tác dụng làm ấm họng, giảm ho và kháng viêm nhờ hoạt chất gingerol. Bạn thái mỏng một củ gừng tươi, hãm với 250ml nước sôi trong 10–15 phút, có thể cho thêm mật ong để dễ uống hơn.
Xem thêm bài viết: Đau họng, ho nên uống gì để bớt?
Ngoài trà thảo dược, bạn cũng có thể làm dịu cổ họng nhanh chóng bằng cách ngậm 1 số thảo dược quen thuộc như cam thảo, gừng, tỏi, chanh mật ong, chanh muối, giấm táo pha loãng, mật ong nguyên chất hoặc lá húng chanh hấp cách thủy,… Chúng đều có đặc tính kháng khuẩn, giúp giảm đau rát họng và hỗ trợ tiêu đờm hiệu quả – đặc biệt hữu ích khi triệu chứng xuất hiện bất ngờ vào ban đêm. Tìm hiểu thêm: Ngậm gì để giảm đau họng, ho, viêm họng?
Mật ong vừa có tác dụng kháng viêm, còn có thể hỗ trợ ngủ ngon, hạn chế tình trạng ngủ máy lạnh bị đau họng
2.2. Những phương pháp giúp giảm tình trạng ngủ máy lạnh bị đau họng
Bên cạnh việc uống trà hay ngậm thảo dược, duy trì một số thói quen đơn giản tại nhà cũng giúp hỗ trợ làm dịu cổ họng và giảm nhanh các triệu chứng viêm họng do ngủ máy lạnh. Những cách này không chỉ dễ thực hiện mà còn giúp cải thiện sức đề kháng, hạn chế tái phát các vấn đề về hô hấp.
- Uống nhiều nước ấm giúp giữ ẩm cho niêm mạc họng, làm dịu cảm giác khô rát và hỗ trợ đào thải độc tố ra khỏi cơ thể.
- Súc miệng bằng nước muối ấm loãng có tác dụng sát khuẩn, giảm viêm và làm dịu đau họng. Cách pha đơn giản: hòa 1/4–1/2 thìa cà phê muối vào 240ml nước ấm, súc miệng trong 10–15 giây rồi nhổ ra.
- Giữ ấm vùng tai, mũi, họng và ngực, đặc biệt vào ban đêm hoặc khi thời tiết chuyển lạnh, giúp hạn chế tổn thương niêm mạc hô hấp và giảm nguy cơ viêm họng.
- Xông mũi họng bằng hơi nước ấm hoặc tinh dầu thảo dược như lá sả, lá chanh, lá tre, cúc tần,… giúp làm sạch hô hấp trên, thông thoáng mũi xoang và giảm ngứa rát cổ.
- Duy trì độ ẩm trong phòng ngủ bằng máy tạo ẩm hoặc đặt một chậu nước nhỏ trong phòng giúp ngăn cổ họng bị khô, nhất là khi sử dụng điều hòa trong thời gian dài.
Ngoài các biện pháp chăm sóc tại nhà, bạn cũng có thể lựa chọn một số sản phẩm hỗ trợ giảm đau họng được bào chế từ thảo dược hoặc hoạt chất an toàn cho niêm mạc. Các dạng phổ biến trên thị trường như viên ngậm, xịt họng, cao lỏng hoặc siro thảo mộc có thể giúp làm dịu nhanh cảm giác rát họng, giảm ho và hỗ trợ phục hồi hệ hô hấp trên.
Những sản phẩm này thường chứa các thành phần như mật ong, cam thảo, bạc hà, gừng, tỳ bà diệp hoặc tinh dầu tự nhiên – vừa có tác dụng kháng khuẩn, vừa làm mát và phục hồi tổn thương ở vùng họng. Tùy theo nhu cầu và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng, người dùng có thể lựa chọn dạng dùng phù hợp để sử dụng tiện lợi trong sinh hoạt hằng ngày.
Đọc thêm: Thuốc giảm đau họng – Khi nào nên dùng và lưu ý quan trọng
2.3. Chế độ ăn uống giúp giảm triệu chứng đau họng
Chế độ ăn uống hợp lý giúp chúng ta bổ sung năng lượng, đồng thời hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn, từ đó làm dịu cổ họng và rút ngắn thời gian hồi phục. Việc duy trì bữa ăn đúng giờ, đầy đủ và cân đối 4 nhóm chất dinh dưỡng chính (đường bột, đạm, béo, vitamin và khoáng chất) sẽ giúp cơ thể đủ sức chống lại các tác nhân gây kích ứng hoặc viêm họng.
Ăn uống khoa học còn giúp hạn chế nguy cơ tái phát và hỗ trợ cải thiện các triệu chứng kéo dài như khàn giọng, ho có đờm hoặc mệt mỏi buổi sáng. Đặc biệt đối với người bị ho, đau họng khi ngủ máy lạnh.
Ngoài việc đảm bảo đủ nhóm chất dinh dưỡng, bạn nên ưu tiên các món ăn nóng, dễ tiêu hóa như cháo, canh, súp,… thay vì các thực phẩm lạnh, chiên rán hoặc có tính hàn. Món ăn ấm nóng sẽ giúp làm dịu cổ họng, giữ ấm cơ thể và hạn chế tình trạng đau họng kéo dài, đặc biệt vào ban đêm hoặc khi nằm điều hòa.
Hạn chế thức ăn chiên rán
Đồng thời, hãy bổ sung thêm thực phẩm trị đau họng giàu vitamin C như cam, kiwi, ổi hoặc giàu kẽm như thịt bò, hải sản, các loại hạt,… vì đây là những dưỡng chất quan trọng giúp tăng cường đề kháng và hỗ trợ phục hồi hệ hô hấp khi bị tổn thương do khô lạnh kéo dài từ máy điều hòa.
Bên cạnh những món ăn hỗ trợ làm dịu cổ họng, bạn cũng nên hạn chế sử dụng các thực phẩm có thể làm tăng kích ứng hoặc gây bất lợi cho cổ họng như đồ chiên rán nhiều dầu mỡ, thức ăn cay, đồ uống có cồn hoặc nước ngọt có gas. Những loại thực phẩm này có thể làm cổ họng bị kích thích, khô rát và tình trạng viêm trở nên nghiêm trọng hơn nếu dùng thường xuyên.
3. Sử dụng điều hòa đúng cách
Việc sử dụng điều hòa sai cách là nguyên nhân phổ biến gây khô họng, đau rát cổ, thậm chí kéo theo nhiều vấn đề về hô hấp nếu duy trì trong thời gian dài. Để đảm bảo sức khỏe khi ngủ máy lạnh, bạn cần điều chỉnh lại thói quen sử dụng cho phù hợp – từ nhiệt độ, thời gian, vị trí lắp đặt đến cách tạo ẩm không khí trong phòng.
Dưới đây là một số mẹo đơn giản nhưng rất hữu ích giúp bạn sử dụng điều hòa an toàn, hiệu quả, đồng thời hạn chế tối đa nguy cơ tổn thương đường hô hấp cho bản thân và các thành viên trong gia đình.
- Vị trí lắp đặt điều hòa: Bạn nên lắp máy ở vị trí cao, tránh hướng luồng gió trực tiếp vào người – đặc biệt là vùng mặt và cổ để hạn chế tình trạng lạnh đột ngột gây cảm lạnh, đau họng, nhất là ở trẻ nhỏ và người lớn tuổi.
- Bổ sung nước đầy đủ: Uống 2-2.5 lít nước mỗi ngày giúp duy trì độ ẩm niêm mạc họng và giảm khô rát khi ở lâu trong môi trường máy lạnh. Việc thiếu nước có thể khiến cổ họng dễ tổn thương và hệ miễn dịch suy yếu. Trong trường hợp uống ít nước sẽ bị ảnh hưởng như thế nào, bạn có thể xem thêm tại bài viết “6 hậu quả khi bạn không uống đủ nước cho cơ thể“.
- Duy trì nhiệt độ ổn định (25-26°C): Nhiệt độ quá thấp khiến cơ thể khó thích nghi, dễ gây sốc nhiệt và tổn thương niêm mạc hô hấp. Giữ mức nhiệt vừa phải giúp cơ thể thoải mái và hạn chế nguy cơ viêm họng.
- Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột: Sau khi đi ngoài nắng về, bạn nên để cơ thể thích nghi từ từ bằng cách bật quạt trước khi mở điều hòa, giúp hạn chế hiện tượng co mạch hoặc choáng nhiệt.
- Thông gió trước và sau khi dùng điều hòa: Mở cửa phòng để lưu thông không khí giúp giảm cảm giác ngột ngạt, tăng oxy trong phòng và hạn chế tích tụ vi khuẩn trong môi trường kín.
- Vệ sinh định kỳ: Làm sạch thiết bị mỗi 2-3 tháng giúp loại bỏ bụi bẩn, nấm mốc, vi khuẩn – những tác nhân dễ gây ho, viêm họng và dị ứng khi xâm nhập vào đường hô hấp.
- Giới hạn thời gian sử dụng: Không nên bật điều hòa 24/24, tắt khi không cần thiết và kết hợp ra ngoài hít thở không khí tự nhiên để hạn chế tình trạng khô da, khô cổ và mệt mỏi.
- Chọn loại máy phù hợp: Ưu tiên các dòng máy có chức năng lọc không khí, tạo ẩm và tiết kiệm điện – vừa bảo vệ sức khỏe, vừa phù hợp với diện tích và nhu cầu sử dụng.
4. Thói quen sinh hoạt có lợi giúp cải thiện triệu chứng và tăng cường sức khỏe
Việc duy trì các thói quen sinh hoạt tích cực đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình phục hồi khi bị đau họng do ngủ máy lạnh, giúp nâng cao sức đề kháng, tăng khả năng phục hồi của hệ hô hấp. Những thói quen lành mạnh gồm:
- Hạn chế các thói quen gây hại như hút thuốc, sử dụng rượu bia hoặc chất kích thích vì chúng làm suy giảm miễn dịch và khiến tình trạng viêm họng kéo dài, dễ tái phát.
- Ngủ đủ giấc và đúng giờ, lý tưởng là đi ngủ trước 23h mỗi đêm, giúp cơ thể tái tạo năng lượng, tăng cường hoạt động của hệ miễn dịch và hỗ trợ phổi thải độc hiệu quả hơn.
- Tập thể dục nhẹ nhàng 30 phút mỗi ngày như đi bộ, yoga, kết hợp với bài tập thở sâu giúp tăng dung tích phổi, giảm ngứa cổ và làm dịu các cơn ho kéo dài.
- Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng kéo dài vì stress ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh và miễn dịch, dễ làm cổ họng nhạy cảm hơn với tác nhân gây kích ứng.
- Cân bằng công việc và nghỉ ngơi hợp lý, tránh làm việc quá sức khiến cơ thể mệt mỏi kéo dài, từ đó tạo áp lực lên hệ hô hấp và khiến khả năng phục hồi suy giảm.
Kết hợp với việc duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh, bạn cũng cần chủ động tránh xa các yếu tố gây hại cho đường hô hấp như khói thuốc lá, khói nhang, bụi mịn, hóa chất hoặc không khí ô nhiễm. Những tác nhân này dễ gây kích ứng niêm mạc họng, làm trầm trọng thêm tình trạng đau họng, ho kéo dài hoặc khó thở, đặc biệt là đối với những ai có cơ địa nhạy cảm hoặc đang bị viêm họng.
Hạn chế hút thuốc hoặc tiếp xúc khói thuốc
Đồng thời, khi di chuyển ngoài trời hoặc ở nơi đông người, hãy đeo khẩu trang đúng cách để bảo vệ vùng mũi họng. Mặt khác, đừng quên rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn để ngăn chặn vi khuẩn, virus có thể xâm nhập qua đường hô hấp.
5. Tổng kết
Việc ngủ máy lạnh không đúng cách là nguyên nhân phổ biến dẫn đến đau họng, khô rát cổ, thậm chí kéo theo nhiều vấn đề về hô hấp nếu kéo dài. Tuy nhiên, chỉ cần bạn điều chỉnh một vài thói quen nhỏ trong sinh hoạt hằng ngày như: duy trì nhiệt độ hợp lý, giữ ấm cơ thể khi ngủ, bổ sung nước đầy đủ và chăm sóc cổ họng đúng cách, các triệu chứng sẽ cải thiện rõ rệt mà không cần phụ thuộc vào thuốc.
Bên cạnh các phương pháp chăm sóc tại nhà, bạn cũng có thể sử dụng thêm Thiên Môn Bổ Phổi của Dược Bình Đông – sản phẩm bảo vệ sức khỏe hỗ trợ giảm ho, đau rát họng, phục hồi niêm mạc bị tổn thương. Với thành phần từ thiên nhiên như Thiên môn đông, Bách bộ, Tỳ bà diệp,… sản phẩm này đặc biệt phù hợp với người đang gặp tình trạng viêm họng do virus, ho kéo dài do thời tiết hoặc do nằm điều hòa thường xuyên.
Nếu không xử lý kịp thời, triệu chứng đau họng có thể kéo dài, làm ảnh hưởng đến giấc ngủ, công việc và tăng nguy cơ biến chứng về đường hô hấp. Vì thế, bạn đừng để cơn đau họng âm ỉ làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà chủ động lắng nghe cơ thể, kết hợp các mẹo dân gian chữa đau họng, chế độ sinh hoạt lành mạnh và lựa chọn sản phẩm hỗ trợ phù hợp để bảo vệ sức khỏe đường hô hấp trong môi trường sử dụng điều hòa hiện đại.
Lưu ý: Sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.
