Thiên niên kiện là loại dược liệu quý, vị thuốc Nam hàng đầu trong các bài thuốc Đông y. Chúng được ứng dụng trong các bài thuốc hỗ trợ điều trị các vấn đề về sức khỏe, đặc biệt là xương khớp. Thông qua bài viết sau hãy cùng Dược Bình Đông tìm hiểu chi tiết về loại dược liệu quý này bạn nhé!
1. Giới thiệu về Thiên niên kiện
Thiên niên kiện có tên khoa học là Homalomena occulta (Lour.) Schott, thuộc họ Ráy (Araceae). Ngoài ra, chúng còn có những tên gọi khác như Sơn thục, cây Bao kim, cây Ráy hương… Vị thuốc này mang lại nhiều công dụng cho sức khỏe, đặc biệt là hỗ trợ điều trị bệnh xương khớp, giảm đau và cải thiện tình trạng đau nhức xương khớp.
Đây là loại cây sống lâu năm, thuộc loài thân cỏ với thân rễ mập, bò dài, có mùi thơm đặc trưng. Một số đặc điểm nhận biết như:
- Lá cây có hình trái tim, mặt lá sáng bóng, kích thước lá lớn với độ dài từ 20 – 30cm.
- Hoa mọc thành cụm, có màu xanh với chiều dài khoảng 5cm. Cây thường ra hoa vào thời điểm giữa tháng 4 – tháng 6 hàng năm và có quả chín sau 4 – 5 tháng.
- Quả có hình dạng thuôn dài, nhiều hạt.
Điều kiện sống:
Cây phát triển tốt trong môi trường khí hậu nóng ẩm, những nơi có lượng mưa dồi dào. Vì thế, chúng thường mọc hoang ở khắp nơi, đặc biệt là ở các vùng trũng ẩm ướt, men theo khe suối, kênh rạch và những sườn đồi thấp. Thiên niên kiện là loại cây bản địa của Việt Nam, nam Trung Quốc và còn phân bố nhiều ở các quốc gia khác như Thái Lan, Campuchia, Ấn Độ và Malaysia.
Bộ phận dùng làm thuốc:
Thiên niên kiện sẽ được thu hái vào mùa xuân hay mùa thu. Phần thân rễ già của cây sẽ được thu hái, mang đi rửa sạch, bóc loại bỏ vỏ ngoài và các rễ con. Phần thân rễ còn lại sẽ được cắt ra thành từng đoạn ngắn tầm 10 – 30cm, mang đi sấy nhanh ở nhiệt độ 50 độ C cho khô đều mặt ngoài, bóc bỏ vỏ ngoài và rễ con. Sau đó tiếp tục mang phơi hoặc sấy ở nhiệt độ từ 50 – 60 độ C cho đến khi khô.
Phần thân rễ cây chính là dược liệu được sử dụng làm thuốc. Sau khi chế biến, chúng có hình dạng đoạn thẳng hay cong queo, dài từ 10 – 30cm với đường kính từ 1 – 1.5cm. Mặt ngoài của dược liệu có màu nâu nhạt hay nâu sẫm, nhiều nếp nhăn dọc hay vết tích của rễ con. Bên trong thân rễ có kết cấu hơi dai, vết cắt có màu nâu nhạt hoặc nâu sẫm, có một số sợi màu vàng ngà lởm chởm như bàn chải. Dược liệu khi ngửi sẽ thấy có mùi thơm hắc, vị cay đặc trưng.
Cách dùng:
Loại dược liệu này có thể sử dụng theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc theo mục đích điều trị. Phổ biến nhất là:
- Ngâm rượu.
- Chiết xuất tinh dầu, giã nát để dùng ngoài da.
- Sắc thuốc.
2. Công dụng của Thiên niên kiện
Thiên niên kiện là loại dược liệu quý được đánh giá cao nhờ sở hữu nhiều thành phần hóa học có lợi, mang lại nhiều công dụng tuyệt vời đến cho sức khỏe con người. Cụ thể:
2.1. Theo Tây y
Theo Tây y, phần thân rễ của Thiên niên kiện có chứa khoảng 0.8 – 1% tinh dầu, trong đó bao gồm rất nhiều hoạt chất có giá trị trong việc chống viêm, giảm đau, chữa lành vết thương, chống oxy hóa như:
- 40% l-linalol có tác dụng kháng viêm và giảm đau.
- Một ít Terpineol và khoảng 2% Este, tính theo Linalyl Acetat, có tác dụng chống khuẩn và làm lành vết thương.
- Các hợp chất khác như: Sabinen, Limonen, A-terpinen, Acetaldehyde, Aldehyd Propionic,…
Hiện nay loại dược liệu này được sử dụng nhiều trong các chế phẩm điều trị các vấn đề liên quan đến sức khỏe như là:
- Hỗ trợ điều trị chứng phong tê thấp, nhức mỏi xương khớp, đau mỏi cổ vai gáy, tê bì chân tay, co quắp, tê bại đặc biệt là ở người cao tuổi.
- Hỗ trợ điều trị thoái hóa xương khớp, gai đốt sống, thoái hóa đốt sống.
- Trị đau dạ dày, kích thích tiêu hóa.
- Giảm tình trạng đau bụng kinh vào ngày đèn đỏ.
2.2. Theo Đông y
Theo Đông y, vị thuốc này có chứa nhiều đặc tính mang lại khả năng hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp và hệ tiêu hóa vô cùng hiệu quả. Cụ thể:
- Tính vị: Đắng, cay, tính ấm, có mùi thơm.
- Quy kinh: Can, Thận.
- Công dụng: Khu phong trừ thấp, mạnh gân xương, tiêu sưng, chỉ thống (giảm đau).
- Chủ trị: Đau lưng, đầu gối lạnh, các khớp sưng đau nhức do phong hàn thấp, nhức mỏi gân xương. Ngoài ra vị thuốc này còn được dùng để kích thích tiêu hóa, điều trị dạ dày, giảm đau bụng kinh cho phụ nữ.
3. Cách sử dụng Thiên niên kiện để trị bệnh
Thiên niên kiện đang được ứng dụng rộng rãi trong y học để điều trị nhiều vấn đề bệnh lý về xương khớp, dị ứng, mụn nhọt, đau bụng kinh ở phụ nữ,… Sau đây là một số cách sử dụng phổ biến của loại dược liệu này mà bạn có thể tham khảo như:
3.1. Chữa chứng đau nhức xương khớp, thấp khớp
Các bài thuốc y học cổ truyền sử dụng vị thuốc này để điều trị các chứng bệnh về xương khớp như thấp khớp, đau nhức xương khớp. Cụ thể:
- Bài thuốc sắc uống: Sử dụng 12g Thiên niên kiện, 40g rễ Cỏ xước, 28g Hy thiêm, 20g Thổ phục linh, 16g Cỏ nhọ nồi, 12g Ngải cứu, 12g Thương nhĩ tử mang đi sao vàng, sắc uống mỗi ngày 1 thang.
- Bài thuốc ngâm rượu: Sử dụng 12g Thiên niên kiện, 10g Bưởi bung, 8g quả Dành dành mang đi thái mỏng, phơi khô, ngâm rượu uống.
3.2. Chữa đau bụng kinh ở phụ nữ
Vị thuốc quý này cũng được biết đến như một phương thuốc hữu hiệu với phụ nữ trong những ngày đèn đỏ với công dụng giảm bớt tình trạng đau bụng kinh và các triệu chứng khó chịu.
Bài thuốc như sau: Sử dụng 10g Thiên niên kiện, 10g rễ Bưởi, 10g rễ cây Bướm bạc, 10g Gỗ vang, 10g rễ cây Sim rừng mang đi sắc, uống mỗi ngày thay nước trong thời gian hành kinh.
3.3. Chữa chứng dị ứng, mẩn ngứa
Để giúp người bệnh giảm bớt các triệu chứng khó chịu khi bị dị ứng, nổi mẩn ngứa thì bài thuốc với Thiên niên kiện chính là giải pháp được rất nhiều bác sĩ chọn lựa.
- Thành phần: Thiên niên kiện, củ Sả, Gừng tươi.
- Cách làm: Mang các nguyên liệu đi rửa sạch, giã nát và đắp trực tiếp lên vùng da bị dị ứng, mẩn ngứa. Thực hiện đều đặn trong 2 – 3 ngày để thấy hiệu quả.
3.4. Mụn nhọt, mụn độc
Ngoài ra, vị thuốc quý này còn được sử dụng trong bài thuốc dân gian hỗ trợ điều trị các loại mụn độc, mụn nhọt do gan nóng gây ra. Cụ thể:
- Thành phần: Lá cây Thiên niên kiện và muối hạt.
- Cách làm: Sử dụng lá cây Thiên niên kiện mang đi rửa sạch, giã nát, trộn với muối hạt để đắp lên vùng nổi mụn. Thực hiện đều đặn mỗi ngày cho đến khi vùng mụn lặn hẳn.
3.5. Thiên niên kiện ngâm rượu chữa đau lưng, mỏi gối, đau nhức xương khớp, tê bì chân tay
Nếu bạn chưa biết thì Thiên niên kiện còn được ứng dụng cực kỳ phổ biến trong các bài thuốc ngâm rượu chữa đau nhức xương khớp, tê bì chân tay, đau lưng mỏi gối. Cách thực hiện như sau:
- Thành phần: 1kg củ Thiên niên kiện, 100g Ngưu tất, 100g Hổ cốt, 100g Câu kỷ tử.
- Cách làm: Mang nguyên liệu đi rửa sạch, thái nhỏ, phơi khô, sao vàng hạ thổ. Dùng 2 lít rượu trắng loại trên 40 độ ngâm cùng các nguyên liệu. Sau 1 tháng, rượu ngâm đã có thể sử dụng được. Mỗi ngày uống một chén nhỏ trong bữa ăn để giảm các triệu chứng đau nhức xương khớp, đau lưng, mỏi gối. Nên bảo quản bình rượu Thiên niên kiện ở những nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
- Lưu ý: Khi dùng Thiên niên kiện khô ngâm rượu không nên cho quá nhiều, không nên uống quá 2 chén rượu thuốc mỗi ngày để tránh tình trạng bị ngộ độc, chóng mặt, nôn ói, đau đầu.
4. Thông tin cần biết trước khi sử dụng Thiên niên kiện để trị bệnh
4.1. Những lưu ý khi sử dụng
Tuy Thiên niên kiện là loại dược liệu có nguồn gốc từ thiên nhiên nhưng nếu không sử dụng đúng liều lượng, đúng cách có thể khiến vị thuốc không phát huy hết công dụng, gây nên nhiều tác dụng phụ không mong muốn làm ảnh hưởng đến với sức khỏe người dùng. Do đó trước khi sử dụng bạn cần nắm rõ các lưu ý sau:
- Liều lượng khuyến nghị đường uống (thuốc sắc, rượu thuốc, dạng bột uống) là 6 – 12g.
- Không dùng vị thuốc này cho những người bị nhức đầu, táo bón, âm hư nội nhiệt. Không dùng cho những người nóng trong, bứt rứt, đầu lưỡi đỏ, miệng khô, họng đắng.
- Phụ nữ mang thai và đang cho con bú cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ, thầy thuốc Đông y uy tín trước khi áp dụng các bài thuốc Thiên niên kiện nhằm mang lại hiệu quả điều trị tốt nhất. Tránh tình trạng các thuốc, thực phẩm chức năng, thảo dược khác đang sử dụng từ trước tương tác với vị thuốc này gây ra tác dụng phụ không mong muốn.
- Khi sử dụng nếu thấy các biểu hiện bất thường cần tạm ngưng ngay và báo cáo cho bác sĩ để có phương án phù hợp.
4.2. Duy trì thực hiện những thói quen có lợi cho sức khỏe
Bên cạnh việc sử dụng những bài thuốc từ dược liệu Thiên niên kiện, bạn cần hình thành và duy trì những thói quen sống lành mạnh để tăng cường sức khỏe tổng thể. Một số thói quen tốt có lợi cho sức khỏe như:
- Ăn uống điều độ, đủ 4 nhóm chất (bột đường, đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất).
- Ngủ đủ giấc từ 7 – 8 tiếng mỗi ngày, ngủ sớm trước 23 giờ. Xem thêm bài viết: “18 cách ngủ ngon giấc hơn, giúp hạn chế thức giấc“.
- Giữ tinh thần thoải mái, hạn chế căng thẳng bằng việc tắm nước ấm, thiền định và các liệu pháp thư giãn khác.
- Tập thể dục, tham gia các bộ môn thể thao như đi bộ, yoga, bơi lội,… ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần để cơ thể thư giãn, cải thiện tuần hoàn máu và nâng cao sức khỏe toàn diện.
- Duy trì mức cân nặng hợp lý để hạn chế các bệnh lý về thừa cân, béo phì.
- Thăm khám sức khỏe định kỳ.
5. Tổng kết
Với những đặc tính nổi bật trong việc hỗ trợ điều trị bệnh, Thiên niên kiện là vị thuốc được sử dụng trong cả Tây Y và Đông Y. Nổi bật nhất là các bài thuốc chữa phong hàn thấp, nhức mỏi gân xương, đau nhức xương khớp. Để quá trình sử dụng đạt hiệu quả tốt nhất, người dùng cần nắm rõ các thông tin lưu ý về liều lượng, cách dùng và tham khảo ý kiến bác sĩ từ trước nhằm kiểm soát tốt các rủi ro.
Ngoài ra, một giải pháp giúp bảo vệ sức khỏe xương khớp được rất nhiều người dùng quan tâm áp dụng hiện nay là sử dụng sản phẩm Thảo Linh Tiên Bình Đông. Sản phẩm bảo vệ sức khỏe xương khớp Thảo Linh Tiên của Dược Bình Đông kế thừa bài thuốc Y học Cổ truyền, ứng dụng công nghệ hiện đại vào trong quy trình sản xuất để mang đến hiệu quả hỗ trợ giảm các triệu chứng đau nhức xương khớp, thoái hóa khớp, phong thấp, tê mỏi chân tay cho người bệnh. Với thành phần gồm nhiều loại thảo dược thiên nhiên (Dây đau xương, Đảng sâm, Tang thầm, Mộc Qua, Kê huyết đằng, Ngưu tất, Đỗ trọng, Độc hoạt, Cốt toái bổ), sản phẩm được bào chế dạng cao lỏng dễ sử dụng, vô cùng tiện lợi.
Với hơn 70 năm kinh nghiệm, Dược Bình Đông là thương hiệu uy tín được người tiêu dùng Việt tin tưởng lựa chọn. Chúng tôi cung cấp hơn 10 sản phẩm bảo vệ sức khỏe chất lượng, đạt chuẩn GMP của Bộ Y tế để chăm sóc sức khỏe toàn diện cho mọi gia đình Việt. Hiện các sản phẩm của Dược Bình Đông đã có mặt tại hơn 2000 đại lý nhà thuốc trên khắp mọi miền Tổ quốc.
Nếu quý khách hàng cần tìm hiểu thêm thông tin về sản phẩm Thảo Linh Tiên Bình Đông, xin vui lòng liên hệ qua số điện thoại 028 3980 8808 để được hỗ trợ tư vấn nhanh chóng, tận tình.
