Thường xuyên bị nổi mẩn ngứa là do đâu?

Bạn cảm thấy ngứa ngáy khó chịu, da nổi những vết mẩn đỏ li ti không rõ nguyên nhân? Biểu hiện này có thể là tình trạng da phản ứng với các yếu tố bên ngoài như thời tiết, côn trùng hoặc thực phẩm và thường tự khỏi sau vài giờ đến vài ngày. Nhưng nếu lặp đi lặp lại, lan rộng hoặc đi kèm các dấu hiệu bất thường, rất có thể đây là dấu hiệu cảnh báo của một bệnh lý tiềm ẩn bên trong. 

Để nắm kỹ thông tin và phòng ngừa bị nặng hơn, Dược Bình Đông sẽ giúp bạn hiểu rõ mẩn ngứa là gì? Làm sao để phân biệt? Khi nào nên xử lý tại nhà và khi nào cần đi khám? Tất cả sẽ được giải đáp trong bài viết dưới đây.

1. Đôi nét về tình trạng nổi mẩn đỏ ngứa

1.1. Mẩn ngứa, mẩn đỏ, sẩn ngứa là gì? Dấu hiệu nhận biết

Mẩn ngứa là tình trạng da xuất hiện nhiều nốt sần hoặc vết phát ban đỏ với kích thước không đồng đều. Mỗi trường hợp sẽ có biểu hiện khác nhau – từ nổi mẩn đỏ từng vùng đến lan rộng thành mảng, tái phát nhiều lần với mức độ khác nhau.

Để nhận biết rõ hơn, bạn dễ dàng quan sát mẩn ngứa bằng mắt thường qua một số biểu hiện phổ biến trên da như:

• Da nổi các mảng đỏ, có thể dày sừng, bong tróc hoặc tróc vảy khô ở từng vùng.
• Một số trường hợp có hồng ban kèm theo bóng nước nhỏ li ti.
• Nốt mẩn đỏ li ti rải rác, đôi khi giống vết muỗi đốt, tập trung thành cụm.

Đáng chú ý, bạn dễ có cảm giác ngứa ngáy, râm ran hoặc dữ dội, đặc biệt về đêm. Ngoài ra, vùng da nổi mẩn có thể gây nóng rát, đau nhẹ khi bạn chạm vào.

 Nổi mẩn đỏ ngứa

Các biểu hiện trên thường khu trú tại các vùng da nhạy cảm như mặt, cổ, lưng, ngực, nách, vai, tay hoặc chân,… Tuy nhiên, khi trở nặng, mẩn ngứa lan nhanh khắp cơ thể, có thể kèm theo hiện tượng sưng tấy, khiến vùng da tổn thương dễ bị viêm nhiễm hơn. Từ đó, người bệnh bị ảnh hưởng toàn thân và khó chịu kéo dài. 

1.2. Khi nào nổi mẩn ngứa, mẩn đỏ là phản ứng bình thường?

Khi không xuất phát từ bệnh lý, tình trạng ngứa này chỉ diễn ra trong thời gian ngắn và tự thuyên giảm khi được chăm sóc hợp lý.

Triệu chứng này còn phổ biến ở người trung niên và cao tuổi khi làn da bắt đầu trở nên nhạy cảm hơn do quá trình lão hóa tự nhiên. Bên cạnh đó, các yếu tố trong đời sống hằng ngày có thể khiến làn da bị kích ứng tạm thời, chẳng hạn như:

• Thời tiết quá lạnh, nóng hoặc khô hanh khiến da dễ bị tổn thương.
• Các yếu tố môi trường như bụi mịn, vi khuẩn, phấn hoa cũng dễ gây mẩn đỏ, ngứa rát.
• Căng thẳng kéo dài khiến nội tiết tố mất cân bằng, từ đó làm da phản ứng, dễ nổi mẩn ngứa.
• Vệ sinh da không sạch khiến mồ hôi, bụi bẩn tích tụ trong lỗ chân lông, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển gây kích ứng, nổi mẩn ngứa.
• Côn trùng đốt như muỗi, kiến, rệp, bọ chét,… có thể gây mẩn đỏ, phồng rộp hoặc ngứa dữ dội tại vùng tiếp xúc.
• Thói quen sinh hoạt kém như ít uống nước, tắm nước quá nóng, thức khuya, ăn nhiều đồ cay nóng cũng dễ khiến da phản ứng bất thường.

Ngoài ra, những giai đoạn thay đổi nội tiết như tuổi dậy thì, phụ nữ mang thai hoặc thời kỳ tiền mãn kinh cũng có thể xuất hiện tình trạng ngứa ngáy trên da. Tuy vậy, những phản ứng này sẽ thuyên giảm khi nội tiết ổn định trở lại. 

Chị em phụ nữ dễ bị nổi mẩn ngứa hơn nam giới

2. Bệnh lý gây ra tình trạng mẩn ngứa

2.1. Nhận biết tình trạng cần thăm khám bác sĩ

Như đã đề cập, trong hầu hết các trường hợp, mẩn ngứa hay mẩn đỏ là phản ứng lành tính và có thể tự biến mất sau vài giờ đến vài ngày. Tuy nhiên, bạn cần thăm khám bác sĩ ngay nếu tình trạng này kéo dài liên tục từ 2-3 ngày mà không thuyên giảm hoặc xuất hiện kèm theo những dấu hiệu bất thường như:

• Sốt cao kèm theo cảm giác mệt mỏi kéo dài, không rõ nguyên nhân.
• Xuất hiện tình trạng đau khớp hoặc sưng khớp bất thường.
• Vùng da nổi mẩn xuất hiện bóng nước kèm dấu hiệu chảy máu hoặc xuất huyết dưới da.
• Nổi mẩn đỏ ngứa toàn thân không rõ nguyên nhân, đi kèm các triệu chứng toàn thân khác như đau bụng, khó thở, buồn nôn, sưng mặt hoặc mí mắt.

Việc chủ động thăm khám giúp loại trừ các nguy cơ bệnh lý tiềm ẩn, từ đó, bạn sẽ kịp thời điều trị để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

2.2. Mẩn ngứa, mẩn đỏ là dấu hiệu cảnh báo những bệnh lý gì?

2.2.1. Mẩn ngứa do dị ứng

Mẩn ngứa do dị ứng là phản ứng của cơ thể trước các yếu tố lạ mà hệ miễn dịch cho là có hại, Tùy theo từng tác nhân, biểu hiện trên da và toàn thân sẽ có sự khác nhau, cụ thể:

• Dị ứng thời tiết xảy ra khi nhiệt độ hoặc độ ẩm thay đổi đột ngột khiến làn da không kịp thích nghi. Người bệnh có thể nổi mẩn đỏ ngứa ở vùng da hở, kèm theo đỏ mắt, ngứa mũi hoặc khó chịu toàn thân.
• Dị ứng thuốc là phản ứng quá mức của cơ thể với thành phần thuốc, gây nổi mẩn đỏ, có thể khu trú tại một vùng hoặc lan rộng toàn thân. Trường hợp nặng có thể kèm khó thở, nổi hồng ban và da đỏ toàn thân, cần xử lý y tế kịp thời.
• Dị ứng thực phẩm là tình trạng hệ miễn dịch phản ứng với protein lạ trong thực phẩm, thường gây nổi mẩn đỏ, ngứa trong cổ họng, tiêu chảy, buồn nôn, chảy nước mắt hoặc ngứa mũi.

2.2.2. Mẩn ngứa do yếu tố bệnh lý

Bên cạnh các tác nhân từ môi trường, tình trạng da nổi mẩn, ngứa ngáy hay mề đay đôi khi là dấu hiệu cảnh báo những rối loạn đang diễn ra bên trong cơ thể. Dựa vào các biểu hiện đi kèm, người bệnh dễ dàng nhận diện được một số bệnh lý liên quan như:

• Chức năng gan suy giảm khiến độc tố tích tụ trong máu không được đào thải kịp thời khiến bạn cảm thấy ngứa ngáy âm ỉ, nổi mẩn đỏ hoặc mề đay, đặc biệt ở vùng lưng, ngực và bụng.
• Bệnh lý tại thận làm giảm khả năng lọc thải, dẫn đến tích tụ độc chất và gây ngứa da toàn thân hoặc khu trú tại một số vùng. Triệu chứng đi kèm có thể là phù nề, tiểu tiện bất thường, mệt mỏi hoặc đau lưng.
• Các bệnh da liễu như viêm da dị ứng, chàm, vảy nến, ghẻ, nấm da hoặc nổi mề đay cấp có thể gây tổn thương ở vùng da hở như mặt, cổ, tay, chân hoặc vùng kín. Người bệnh thường xuất hiện mụn nước nhỏ, bong vảy hoặc vùng da sưng đỏ.
• Nhiễm giun sán lâu ngày trong đường ruột hoặc dưới da có thể kích hoạt phản ứng miễn dịch, làm xuất hiện các mảng ngứa, nổi mẩn, sưng phù hoặc mề đay tái phát nhiều lần.
• Rối loạn tuyến giáp gây rối loạn chuyển hóa và mất cân bằng nội môi, khiến hệ miễn dịch phản ứng quá mức. Hệ quả là da nổi mẩn đỏ, mụn nước hoặc cảm giác ngứa rát không rõ nguyên nhân.

Ngoài ra, một số bệnh lý như tiểu đường, zona thần kinh, lichen phẳng, sốt phát ban, herpes, thủy đậu hoặc một số dạng ung thư cũng có thể khởi phát tình trạng mẩn ngứa kéo dài và dai dẳng. Trong những trường hợp này, người bệnh cần được chẩn đoán và điều trị từ sớm để tránh biến chứng nguy hiểm.

2.3. Chẩn đoán mẩn ngứa

Để xác định chính xác nguyên nhân gây mẩn ngứa, mẩn đỏ trên da, bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc khám lâm sàng, đánh giá biểu hiện ngoài da và hỏi bệnh sử chi tiết. Tùy vào đánh giá ban đầu, các xét nghiệm cần thiết sẽ được chỉ định nhằm làm rõ nguyên nhân và hướng dẫn điều trị đúng cách như:

• Test dị ứng da giúp xác định cơ thể phản ứng với những dị nguyên nào.
• Xét nghiệm huyết thanh nhằm phát hiện kháng thể hoặc dấu hiệu viêm.
• Xét nghiệm máu để đánh giá tình trạng miễn dịch, nhiễm trùng hoặc rối loạn huyết học.
• Xét nghiệm chức năng gan, thận, tuyến giáp nhằm phát hiện rối loạn.

Thăm khám bác sĩ để tìm nguyên nhân

2.4. Điều trị nguyên nhân gây mẩn ngứa

Sau khi chẩn đoán nguyên nhân mẩn ngứa, bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ điều trị phù hợp với từng tình trạng, từ cấp tính đến mạn tính. Dưới đây là hai hướng điều trị phổ biến thường được áp dụng:

2.4.1. Điều trị bằng thuốc

Tùy theo nguyên nhân, bác sĩ sẽ kê đơn một số loại thuốc giúp cải thiện nhanh triệu chứng và kiểm soát phản ứng viêm:

• Thuốc kháng Histamin H1 như Promethazin, Loratadin, Desloratadin,… giúp giảm bớt tình trạng dị ứng.
• Thuốc ức chế miễn dịch như Pimecrolimus hoặc Tacrolimus giúp kiểm soát các biểu hiện nặng khi bị dị ứng.
• Kem Corticosteroid giúp giảm tình trạng viêm nhiễm trên da.
• Kem dưỡng ẩm giúp cấp ẩm cho vùng da bị khô và nổi mẩn.
• Gel mát da làm dịu cơn ngứa.

Lưu ý: Không tự ý sử dụng thuốc nếu chưa có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa, đặc biệt với thuốc bôi chứa corticosteroid hoặc nhóm ức chế miễn dịch.

2.4.2. Quang trị liệu (Phototherapy)

Trong trường hợp bị mẩn ngứa nổi cục mãn tính, bác sĩ có thể chỉ định làm quang trị liệu – sử dụng ánh sáng cực tím với bước sóng phù hợp để chiếu vùng da bị nổi mẩn đỏ. Với cách này, cảm giác ngứa sẽ dần thuyên giảm và da được kích thích tự phục hồi.

Lưu ý, phương pháp này chỉ thường áp dụng trong môi trường y tế chuyên khoa.

3. Các cách giảm tình trạng mẩn đỏ, mẩn ngứa tại nhà

3.1. Mẹo dân gian từ thiên nhiên giúp giảm tình trạng mẩn ngứa

Với những trường hợp mẩn ngứa nhẹ, không kèm theo biểu hiện bất thường toàn thân, người bệnh nên  áp dụng các phương pháp hỗ trợ từ thiên nhiên. Các cách làm đơn giản, lành tính, tác động trực tiếp lên vùng da tổn thương do mẩn ngứa và giúp giảm cảm giác khó chịu, cụ thể như sau:

• Tinh dầu bạc hà có khả năng làm dịu da, giảm kích ứng và giúp vùng da bị nổi mẩn đỏ trở nên dễ chịu hơn. Tuy nhiên, trước khi bôi lên da, nên pha loãng cùng dầu nền (dầu dừa, dầu oliu) để tránh gây rát hoặc khô da.
• Tắm nước lá trà xanh rất hữu ích khi vùng mẩn ngứa lan rộng và gây ngứa âm ỉ. Nhờ chứa hoạt chất EGCG, flavonoid và polyphenol, chè xanh có tác dụng kháng viêm, sát khuẩn và làm dịu vùng da kích ứng hiệu quả.
• Xông hơi với các loại thảo mộc như lá kinh giới, lá bạc hà giúp làm sạch lỗ chân lông, đào thải độc tố qua mồ hôi và cải thiện tình trạng da ngứa ngáy do dị ứng nhẹ, nổi mẩn ngứa.

Ngoài ra, nhiều người cũng sử dụng các mẹo dân gian khác như tắm nước lá khế, lá ổi, nước mướp đắng, thoa gel nha đam, giấm táo pha loãng hoặc bột yến mạch… giúp làm dịu da, giảm ngứa và hỗ trợ phục hồi làn da tổn thương.

3.2. Chăm sóc da bị mẩn ngứa tại nhà

Bên cạnh việc điều trị nguyên nhân và áp dụng các mẹo dân gian, bạn cũng nên thực hiện một số biện pháp chăm sóc da đơn giản tại nhà để cải thiện nhanh cảm giác ngứa ngáy, đồng thời ngăn ngừa kích ứng lan rộng hoặc dẫn đến biến chứng. 

Một số phương pháp đơn giản bạn cần thực hiện ngay gồm:

• Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, ưu tiên chất liệu tự nhiên để tránh ma sát và hầm bí khiến vùng da bị kích ứng thêm nặng.
• Tránh xa các yếu tố dễ gây dị ứng như phấn hoa, lông động vật, thực phẩm lạ hoặc xà phòng có chất tẩy mạnh.
• Dùng khăn lạnh sạch chườm mát lên vùng da nổi mẩn giúp làm dịu cảm giác nóng rát, giảm viêm và bớt sưng đỏ rõ rệt.
• Không nên tắm nước nóng; thay vào đó, tắm bằng nước ấm ở nơi kín gió giúp làm sạch nhẹ nhàng và không khiến da khô hơn.
• Vệ sinh da bằng nước muối sinh lý cũng là cách đơn giản giúp làm sạch, kháng khuẩn và hỗ trợ phục hồi nhanh hơn.

Bạn cũng cần đặc biệt lưu ý, tuy đưa tay gãi khi da ngứa là phản xạ rất thường gặp, nhưng đây lại là thói quen dễ khiến tình trạng mẩn đỏ ngứa lan rộng và kéo dài. Hành động này không chỉ khiến da dễ bị tổn thương, trầy xước mà còn làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và để lại sẹo thâm,

Tránh dùng tay gãi vì sẽ làm tổn thương vùng da

3.3. Hạn chế những yếu tố làm trầm trọng tình trạng

Một số loại thực phẩm có tính nóng hoặc nhiều gia vị dễ kích thích phản ứng viêm và khiến da bị kích ứng hơn. Việc loại bỏ hoặc hạn chế những yếu tố này sẽ giúp quá trình hồi phục nhanh chóng và giảm nguy cơ tái phát:

• Thực phẩm chiên, xào.
• Thực phẩm có nhiều gia vị cay nóng.
• Thực phẩm chứa nhiều đường và chất béo.
• Thực phẩm nhiều muối.
• Thực phẩm giàu đạm khó tiêu.
• Thực phẩm chứa cồn và caffeine.

Bên cạnh đó, bạn cần tránh các thói quen xấu như hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên, thức khuya kéo dài, lười vận động hoặc thường xuyên căng thẳng tinh thần,… vì những điều này không chỉ làm suy giảm sức đề kháng mà còn khiến da dễ bị tổn thương.

4. Thói quen hỗ trợ và phòng ngừa tình trạng mẩn ngứa tái phát

Không chỉ điều trị khi triệu chứng xuất hiện, việc xây dựng những thói quen sinh hoạt lành mạnh mỗi ngày đóng vai trò quan trọng duy trì ở trạng thái cân bằng của gan, thận, da và hệ miễn dịch. Từ đó, những nguy cơ kích ứng hoặc viêm da được giảm bớt, hạn chế nổi mẩn ngứa:

• Ăn uống đủ chất, tăng cường rau xanh, trái cây và hạn chế thực phẩm chế biến sẵn để hỗ trợ giải độc tự nhiên.
• Uống đủ nước (khoảng 2-2.5 lít mỗi ngày) giúp làn da giữ được độ ẩm và hỗ trợ quá trình đào thải độc tố.
• Ngủ trước 23h và đảm bảo đủ giấc ngủ từ 7-8 tiếng mỗi đêm để gan có thời gian lọc bỏ độc chất và tái tạo tế bào.
• Tập luyện thể dục nhẹ nhàng mỗi ngày 30 phút giúp tăng cường tuần hoàn, thúc đẩy quá trình trao đổi chất và làm khỏe hệ miễn dịch.
• Duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm gánh nặng cho các cơ quan nội tạng và hạn chế nguy cơ viêm mạn tính trong cơ thể.

Khi có những biểu hiện như nổi mẩn ngứa kéo dài, da khô sạm, ăn uống khó tiêu, hay cảm thấy nóng trong người, đó có nguy cơ là dấu hiệu cho thấy gan đang bị quá tải và chức năng thải độc không còn hoạt động hiệu quả. Lúc này, bạn có thể áp dụng thêm các biện pháp hỗ trợ cơ thể đào thải độc tố tự nhiên để giảm áp lực cho gan và ổn định cơ thể. 

Việc chủ động bảo vệ sức khỏe là bước không thể thiếu nếu muốn ngăn ngừa tình trạng mẩn ngứa tái phát do bệnh lý tiềm ẩn. Một số thói quen nên duy trì bao gồm thăm khám sức khỏe định kỳ; quan hệ tình dục an toàn, hạn chế tiếp xúc với hóa chất, môi trường ô nhiễm và thực phẩm không rõ nguồn gốc.

5. Tổng kết

Mẩn đỏ ngứa là một triệu chứng phổ biến, có thể chỉ do yếu tố bên ngoài nhưng đôi khi lại là lời cảnh báo của những bệnh lý tiềm ẩn. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu, xác định đúng nguyên nhân và áp dụng các phương pháp hỗ trợ tại nhà phù hợp có khả năng giúp giảm triệu chứng mẩn ngứa hiệu quả và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Tuy nhiên, nếu mẩn ngứa không thuyên giảm sau 2-3 ngày hoặc có dấu hiệu nặng hơn, bạn cần đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị đúng cách.

Để giảm cảm giác khó chịu tại nhà, người bệnh nên áp dụng các phương pháp hỗ trợ đơn giản như chườm mát, tắm nước ấm, sử dụng nước muối sinh lý để vệ sinh da, hạn chế gãi và tránh tiếp xúc với các yếu tố dễ gây dị ứng.

Trong một số trường hợp, mẩn ngứa đi kèm với các triệu chứng như vàng da, vàng mắt, chán ăn, mệt mỏi, nước tiểu sẫm màu hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân thường là dấu hiệu cảnh báo vấn đề về gan. Khi đó, việc thăm khám và tham khảo ý kiến bác sĩ là cần thiết để bảo vệ sức khỏe.

Người bệnh có thể tìm hiểu thêm về sản phẩm bảo vệ sức khỏe Long Đởm Giải Độc Gan để hỗ trợ tăng cường chức năng gan và giải độc gan. Sản phẩm được bào chế từ các thảo dược thiên nhiên như Diệp hạ châu, Long đởm thảo, Nhân trần, Atiso,… có tác dụng thanh nhiệt, làm mát gan, giải độc gan, tăng cường chức năng gan, giảm các triệu chứng nóng trong người, mụn nhọt, mẩn ngứa,…

Hơn 75 năm phát triển, Dược Bình Đông đã luôn là bạn đồng hành cùng hàng triệu người Việt trong hành trình chăm sóc sức khỏe bền vững từ tinh hoa Đông Y.

6. Câu hỏi thường gặp