Đau họng kèm ho, rát cổ là triệu chứng phổ biến, đặc biệt trong những ngày giao mùa hoặc khi sức đề kháng suy yếu. Nhiều người thường nhầm lẫn giữa các loại viêm họng khác nhau, dẫn đến việc tự ý dùng thuốc không phù hợp – đặc biệt là lạm dụng kháng sinh không cần thiết. Thực tế, phần lớn các trường hợp đau họng là do virus gây ra và hoàn toàn có thể tự hồi phục nếu được chăm sóc đúng cách.
Vậy đau họng do virus có những dấu hiệu nhận biết gì? Làm thế nào để phân biệt với viêm họng do nguyên nhân khác? Bạn có thực sự cần dùng thuốc không? Những biện pháp nào có thể áp dụng tại nhà để giảm ho, rát họng nhanh chóng mà vẫn đảm bảo an toàn? Cùng Dược Bình Đông tìm hiểu trong bài viết sau!
1. Đôi nét về tình trạng viêm hô hấp, đau họng, viêm họng ho do virus
Đau họng, ho, viêm họng là những triệu chứng thường gặp khi đường hô hấp trên bị viêm do tác nhân gây hại. Một trong những nguyên nhân phổ biến là do virus – đặc biệt trong các đợt giao mùa hoặc khi sức đề kháng suy giảm.
Khi virus xâm nhập qua mũi, họng, thanh quản, chúng gây tổn thương niêm mạc, kích thích phản ứng miễn dịch và dẫn đến viêm. Đây là tình trạng thường gặp trong các bệnh hô hấp như cúm mùa, cảm lạnh hoặc nhiễm các chủng virus hô hấp khác.
Virus gây đau họng
Một số loại virus hô hấp phổ biến có khả năng gây viêm họng, đau họng hoặc ho kéo dài là Rhinovirus, Adenovirus, Coronavirus, virus cúm (Influenza), Parainfluenza, Epstein-Barr virus (EBV), Herpes Simplex Virus (HSV), Virus hợp bào hô hấp (RSV), Cytomegalovirus (CMV), Virus suy giảm miễn dịch của con người (HIV),… Những loại virus này thường lây qua đường giọt bắn hô hấp khi ho, hắt hơi, nói chuyện và có tốc độ lan nhanh trong cộng đồng, đặc biệt là trong môi trường đông người.
Tùy theo loại virus mà người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng với mức độ khác nhau đi kèm như sốt nhẹ, nghẹt mũi, đau đầu, đau nhức toàn thân, ho khan hoặc có đờm trắng trong, đôi lúc cảm thấy vướng cổ, rát họng và khó nuốt khi ăn uống hoặc nói chuyện.
Trong hầu hết trường hợp, đau họng do virus có thể thuyên giảm tự nhiên sau vài ngày nếu người bệnh được nghỉ ngơi và chăm sóc đầy đủ, đúng cách. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng kéo dài, không cải thiện hoặc có dấu hiệu nặng hơn, bạn cần chủ động thăm khám để được chẩn đoán chính xác.
Một điều quan trọng bạn nên chú ý là không tự ý dùng kháng sinh khi bị đau họng do virus, vì thuốc này không có tác dụng đối với virus, ngược lại còn có thể gây hại cho gan, thận nếu lạm dụng và góp phần làm tăng tình trạng kháng kháng sinh.
2. Cách chăm sóc và làm giảm triệu chứng đau họng do virus tại nhà
Như đã đề cập, không phải lúc nào người bệnh cũng cần dùng thuốc khi bị đau họng. Do đó, nếu bạn thuộc trường hợp đau họng do virus, việc chăm sóc sức khỏe đúng cách tại nhà đóng vai trò quan trọng giúp làm dịu cổ họng, giảm cảm giác khó chịu và hỗ trợ cơ thể phục hồi nhanh chóng. Bởi vì các triệu chứng này thường có thể tự cải thiện nếu được thực hiện đầy đủ các biện pháp hỗ trợ đơn giản.
2.1. Mẹo dân gian giúp giảm đau họng
Các mẹo dân gian từ nhiều loại thảo dược tự nhiên có tác dụng hỗ trợ cải thiện triệu chứng viêm họng, ho khan hay rát cổ, đồng thời hỗ trợ giúp tăng cường miễn dịch, hỗ trợ cơ thể hồi phục nhanh hơn nhờ đặc tính kháng viêm, kháng khuẩn. Các loại này thường được sử dụng nhờ ưu điểm dễ kiếm, dễ pha chế tại nhà và phù hợp với nhiều đối tượng sử dụng như:
- Trà mật ong có tính kháng khuẩn, giúp làm dịu cổ họng và giảm ho. Bạn có thể kết hợp thêm gừng, tỏi hoặc chanh để tăng hiệu quả.
- Trà hoa cúc có tác dụng chống viêm và hỗ trợ thư giãn. Bạn nên hãm hoa cúc với nước nóng, thêm một ít mật ong và vài giọt chanh để dễ uống hơn.
- Trà gừng giúp làm ấm cổ họng, giảm đau và hỗ trợ tiêu đờm nhẹ. Bạn có thể thái gừng tươi, hãm với nước sôi rồi cho thêm mật ong để tăng hiệu quả làm dịu họng.
Trà gừng được ưu tiên sử dụng nhờ tính ấm
Xem thêm: Bài viết “Đau rát họng, ho nên uống gì để nhanh dịu họng?” giúp bạn chọn được loại đồ uống phù hợp và an toàn ngay tại nhà.
Bên cạnh các loại trà thảo mộc kể trên, bạn cũng có thể làm dịu cổ họng nhanh chóng bằng cách ngậm một số thảo dược quen thuộc. Trong đó, các dược liệu như cam thảo, gừng, tỏi, chanh mật ong, húng chanh hay quế,… đều có đặc tính kháng khuẩn hiệu quả, lại dễ tìm, rất phù hợp khi bạn cần giảm nhanh cảm giác ngứa rát cổ họng tại nhà.
Xem thêm chi tiết tại bài Ngậm gì cho đỡ đau cổ họng và ho?
2.2. Những phương pháp giúp giảm đau rát họng
Khi bị đau họng do virus, việc duy trì một số thói quen sinh hoạt đúng cách có thể hỗ trợ giảm triệu chứng rõ rệt và góp phần rút ngắn thời gian phục hồi. Đây đều là các biện pháp đơn giản, dễ thực hiện tại nhà nhưng lại mang đến hiệu quả tích cực nếu áp dụng đều đặn mỗi ngày.
- Uống nước ấm thường xuyên giúp giữ ẩm cổ họng, làm dịu cảm giác khô rát và hỗ trợ đào thải độc tố tốt hơn.
- Súc miệng bằng nước muối ấm loãng giúp sát khuẩn và giảm viêm với cách pha đơn giản là hòa tan 1/4-1/2 thìa cà phê muối vào 240ml nước ấm, súc trong 10-15 giây rồi nhổ ra.
- Giữ ấm vùng tai, mũi, họng và ngực, đặc biệt vào những ngày trời lạnh hoặc khi thời tiết thay đổi, giúp hạn chế tình trạng viêm nặng hơn.
- Xông hơi mũi họng bằng nước nóng hoặc tinh dầu từ các loại lá như sả, chanh, cúc tần, bưởi giúp làm sạch đường thở, giảm nghẹt mũi và thư giãn.
- Duy trì độ ẩm không khí trong phòng bằng máy tạo ẩm hoặc đặt chậu nước nhỏ, giúp tránh tình trạng cổ họng bị khô kéo dài và tăng kích ứng.
Bên cạnh các mẹo chăm sóc tại nhà, nhiều người lựa chọn sử dụng thêm sản phẩm hỗ trợ như viên ngậm, xịt họng, cao lỏng hoặc hoặc siro thảo mộc để làm dịu nhanh cảm giác rát cổ và giảm ho. Các sản phẩm này thường được chiết xuất từ thảo dược như cam thảo, bạc hà, gừng hoặc mật ong, giúp kháng khuẩn, làm mát họng và phục hồi niêm mạc bị tổn thương. Tuỳ theo nhu cầu, người bệnh có thể linh hoạt lựa chọn dạng dùng phù hợp để tăng hiệu quả giảm triệu chứng.
Đọc thêm: Bài viết “Sử dụng thuốc giảm đau đúng cách khi bị viêm họng” để hiểu rõ hơn về liều dùng và thời điểm phù hợp.
2.3. Chế độ ăn uống giúp giảm triệu chứng đau họng
Khi bị đau họng do virus, việc duy trì chế độ ăn uống hợp lý, thói quen ăn uống đúng giờ, đúng cách đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục. Bữa ăn nên được cân bằng đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng chính (đường bột, đạm, béo, vitamin và khoáng chất) giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm tình trạng ho đau họng kéo dài, đồng thời giúp cơ thể hấp thu dinh dưỡng tốt hơn và rút ngắn thời gian khỏi bệnh.
Khi đó, bạn nên ưu tiên các món ăn nóng, mềm và dễ tiêu để làm ấm cơ thể và hạn chế kích ứng cổ họng. Thực phẩm giàu vitamin C như cam, kiwi, ổi giúp tăng sức đề kháng và hỗ trợ phục hồi nhanh. Bên cạnh đó, bổ sung các nguồn kẽm từ hải sản, thịt đỏ hoặc các loại hạt sẽ giúp cải thiện tình trạng viêm và nâng cao hiệu quả miễn dịch.
Ưu tiên các món mềm, nóng, dễ nuốt
Đồng thời, khi đang trong thời gian phục hồi, bạn nên tránh các loại thực phẩm có thể làm tăng kích ứng hoặc gây bất lợi cho cổ họng như đồ chiên rán, thức ăn cay nồng hoặc thực phẩm chế biến sẵn. Những món này có thể làm cổ họng dễ bị kích ứng hơn và triệu chứng viêm kéo dài lâu hơn, khiến tình trạng đau cổ họng nặng thêm và làm chậm quá trình phục hồi.
3. Thói quen sinh hoạt có lợi giúp cải thiện triệu chứng
Ngoài việc nghỉ ngơi và ăn uống đúng cách, duy trì những thói quen sinh hoạt lành mạnh mỗi ngày sẽ giúp cơ thể tăng sức đề kháng, rút ngắn thời gian hồi phục. Những thói quen này không chỉ giúp giảm nhanh triệu chứng viêm họng do virus mà còn hỗ trợ cải thiện sức khỏe hô hấp nói chung. Do đó, nếu thực hiện đều đặn, bạn sẽ cảm nhận được sự thay đổi tích cực rõ rệt.
- Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, đúng giờ và đủ 4 nhóm chất, đặc biệt chú trọng thực phẩm giàu vitamin C và kẽm, giúp phục hồi tổn thương niêm mạc và tăng cường hệ miễn dịch.
- Hạn chế các thói quen gây hại như hút thuốc lá, uống rượu bia hoặc sử dụng chất kích thích vì chúng làm suy yếu miễn dịch và khiến tình trạng viêm họng kéo dài hơn.
- Ngủ đúng giờ và đủ giấc mỗi ngày (7-8 tiếng, trước 23h) giúp cơ thể tái tạo năng lượng, hỗ trợ hoạt động thải độc của gan phổi và phục hồi tốt hơn.
- Tập thể dục nhẹ nhàng 30 phút mỗi ngày với các bài tập đơn giản như đi bộ, yoga hoặc thở sâu để cải thiện nhịp thở và tăng cường sức khỏe đường hô hấp.
- Giữ tinh thần thư giãn, tránh căng thẳng kéo dài, vì stress làm suy giảm hệ miễn dịch và ảnh hưởng đến khả năng chống lại virus.
- Cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi, không nên làm việc quá sức, vì cơ thể mệt mỏi sẽ khó hồi phục, từ đó tạo áp lực lên hệ hô hấp và khiến chức năng phổi suy giảm theo thời gian.
Không chỉ thế, việc tiếp xúc với các yếu tố như khói thuốc, khói nhang hay bụi mịn có thể khiến niêm mạc họng bị kích ứng mạnh, làm tổn thương sâu hơn và khiến tình trạng viêm kéo dài hoặc trở nặng. Do đó, với người đang bị viêm họng do virus, những yếu tố này không chỉ gây khó chịu tức thì mà còn làm tăng nguy cơ bội nhiễm.
Vì vậy, bạn đừng quá “xem nhẹ” môi trường xung quanh! Bạn cần đặc biệt chú ý bảo vệ lá phổi của mình bằng cách đeo khẩu trang khi ra ngoài, hạn chế tối đa tiếp xúc với môi trường ô nhiễm và rửa tay thường xuyên. Những việc làm tuy nhỏ này sẽ có vai trò to lớn để ngăn virus xâm nhập sâu hơn, phòng ngừa tình trạng viêm họng trở nặng hoặc tái phát.
Bảo vệ hệ hô hấp trước môi trường
4. Tổng kết
Đau họng do virus là tình trạng phổ biến nhưng có thể tự khỏi nếu được chăm sóc đúng cách và nghỉ ngơi hợp lý. Việc lạm dụng kháng sinh trong những trường hợp này không những không mang lại hiệu quả mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho gan, thận hoặc làm suy yếu hệ miễn dịch. Vì vậy, hãy chủ động lắng nghe cơ thể, áp dụng các biện pháp hỗ trợ tự nhiên tại nhà và lựa chọn sản phẩm phù hợp để giúp giảm nhanh triệu chứng mà vẫn an toàn với sức khỏe.
Bên cạnh đó, bạn có thể kết hợp sử dụng thêm sản phẩm bảo vệ sức khỏe như Thiên Môn Bổ Phổi của Dược Bình Đông. Sản phẩm được bào chế từ các thảo dược thiên nhiên như Thiên môn đông, Trần bì, Tang bạch bì,… có tác dụng làm dịu cổ họng, giảm ho, giảm khàn tiếng và bổ phổi. Đây là lựa chọn an toàn, phù hợp với người thường xuyên đau rát họng, ho dai dẳng do virus hoặc yếu tố thời tiết.
Lưu ý: Sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.
