Viêm phổi do virus là một trong những bệnh lý nhiễm trùng phổ biến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe hô hấp. Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu đến từ các loại virus xâm nhập, tấn công và gây tổn thương phổi, làm giảm khả năng trao đổi oxy của cơ thể. Trước diễn biến phức tạp và số ca mắc ngày càng tăng, nhất là mùa lạnh, việc trang bị kiến thức về viêm phổi virus là vô cùng cần thiết, giúp bạn chủ động phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe bản thân cũng như gia đình.
1. Viêm phổi do virus là gì?
Viêm phổi do virus (hay còn gọi là viêm phổi siêu vi) là tình trạng nhu mô phổi bị nhiễm trùng do các loại virus gây ra. Khi bị nhiễm virus, phế nang có thể chứa nhiều dịch nhầy hoặc mủ, làm hạn chế khả năng trao đổi khí từ đó ảnh hưởng đến việc cung cấp oxy cho cơ thể.
Đây là một bệnh lý phổ biến, đặc biệt vào mùa lạnh, khi virus dễ lây lan và phát triển mạnh. Bệnh có thể xuất hiện mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở trẻ em, người cao tuổi và những người có hệ miễn dịch yếu.
Trong nhiều trường hợp, viêm phổi do virus có thể tự khỏi nếu được chăm sóc đúng cách và kịp thời. Tuy nhiên, đối với những trường hợp nghiêm trọng, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như bội nhiễm vi khuẩn, suy hô hấp, tràn dịch màng phổi và nhiều vấn đề nghiêm trọng khác, có thể đe dọa đến tính mạng.
2. Triệu chứng thường gặp
Các triệu chứng viêm phổi do virus có thể từ nhẹ đến nặng, bao gồm:
- Ho: Thường là ho khan, có thể là ho đờm.
- Sốt: Có thể sốt cao hoặc nhẹ, kèm theo cảm giác ớn lạnh hoặc run rẩy.
- Khó thở: Người bệnh có cảm giác nặng ngực và khó hít thở sâu.
- Mệt mỏi: Mất năng lượng kéo dài, kèm theo chán ăn.
- Đau ngực: Đặc biệt khi ho hoặc thở mạnh.
- Môi và móng tay xanh tím: Biểu hiện thiếu oxy máu.
- Lẫn lộn, lú lẫn: Thường xảy ra ở người già.
Nếu xuất hiện các triệu chứng nặng, người bệnh cần được thăm khám và điều trị ngay.
Sốt nhẹ kèm theo ớn lạnh làm cơ thể mệt mỏi
3. Biến chứng của viêm phổi do virus
Viêm phổi do virus nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở những người có sức khỏe yếu hoặc có bệnh nền mãn tính. Dưới đây là các biến chứng thường gặp:
- Bội nhiễm vi khuẩn
- Nhiễm trùng huyết
- Suy hô hấp cấp tính
- Tràn dịch màng phổi
- Biến chứng tim mạch
Lưu ý: Các biến chứng trên không chỉ làm bệnh tình trầm trọng hơn mà còn đe dọa tính mạng. Do đó, khi phát hiện các dấu hiệu bất thường, người bệnh cần được thăm khám và điều trị sớm, đặc biệt là trẻ em, người già và người có bệnh nền.
4. Khi nào cần đến bác sĩ?
Nếu bạn gặp phải bất kỳ triệu chứng nào sau đây, bạn cần đến bác sĩ ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:
- Khó thở nghiêm trọng hoặc có cảm giác tức ngực.
- Sốt cao không thuyên giảm hoặc kéo dài.
- Môi và móng tay xanh tím (biểu hiện của thiếu oxy).
- Lẫn lộn (đặc biệt ở người cao tuổi).
- Ho ra máu hoặc đờm có mùi hôi.
- Mệt mỏi không thể chịu đựng và không thể tự chăm sóc bản thân.
5. Nguyên nhân gây bệnh
Viêm phổi do virus có thể do nhiều loại virus gây ra, trong đó phổ biến nhất là:
- Virus cúm (Influenza A, B): Thường gặp ở người lớn.
- Virus hợp bào hô hấp (RSV): Chủ yếu ở trẻ em và người già, người ghép tạng.
- Coronavirus: SARS-CoV-2 (COVID-19).
- Các loại virus đường hô hấp khác: Parainfluenza, Adenovirus, Rhinovirus.
- Một số virus có khả năng gây bệnh viêm phổi trong các trường hợp hiếm gặp: Virus sởi, thủy đậu, Herpes.
Virus lây lan chủ yếu qua giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc với bề mặt bị nhiễm virus.
6. Những ai có nguy cơ cao mắc bệnh?
Viêm phổi do virus có thể xảy ra ở mọi đối tượng, nhưng những nhóm sau đây có nguy cơ cao mắc bệnh hoặc gặp biến chứng nặng:
- Trẻ em dưới 5 tuổi: Hệ miễn dịch của trẻ nhỏ chưa hoàn thiện, đặc biệt là ở những trẻ dưới 2 tuổi. Trẻ em có thể dễ bị viêm phổi do virus hợp bào hô hấp (RSV), một nguyên nhân phổ biến của viêm phổi ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
- Người cao tuổi (trên 65 tuổi): Hệ miễn dịch của người già thường suy yếu theo thời gian, làm tăng khả năng nhiễm virus và làm chậm khả năng phục hồi. Người cao tuổi cũng có thể có các bệnh lý nền như bệnh tim mạch, tiểu đường, khiến họ dễ gặp các biến chứng nguy hiểm.
- Người có bệnh nền mãn tính: Những người mắc các bệnh nền như hen suyễn, COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính), bệnh tim mạch, tiểu đường, bệnh thận mãn tính, hay bệnh gan dễ bị viêm phổi do virus vì cơ thể có sẵn những vấn đề về sức khỏe, khiến hệ miễn bị suy giảm, từ đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng.
- Phụ nữ mang thai: Bệnh viêm phổi trong thai kỳ có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người mẹ và thai nhi. Tình trạng bệnh diễn tiến nặng làm tăng nguy cơ biến chứng thai kỳ, sinh non, có thể gây sẩy thai.
- Người có hệ miễn dịch suy yếu: Những người bị HIV/AIDS, ung thư (đặc biệt là những người đang điều trị hóa trị, xạ trị) hoặc đang dùng thuốc ức chế miễn dịch kéo dài (Corticosteroid) làm suy yếu hệ miễn dịch, không đủ sức để chống lại tác nhân gây bệnh, tăng nguy cơ nhiễm trùng nặng nếu mắc bệnh.
- Người hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm suy giảm chức năng của phổi, giảm khả năng phòng vệ của hệ hô hấp và làm tổn thương các tế bào ở niêm mạc đường hô hấp, tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng phổi, bao gồm viêm phổi do virus.
- Người thường xuyên tiếp xúc với môi trường đông người: Người già, người khuyết tật, người sống trong viện dưỡng lão, bệnh viện; hoặc các nơi như nhà trẻ, trường học, nơi công cộng có nguy cơ cao bị nhiễm viêm phổi do virus, bởi vì đây là những nơi dễ lây nhiễm qua tiếp xúc gần gũi.
- Người tiếp xúc gần với bệnh nhân viêm phổi do virus: Những người sống cùng hoặc làm việc gần những người bị viêm phổi do virus có nguy cơ cao bị lây nhiễm, đặc biệt khi tiếp xúc trực tiếp với các giọt bắn từ ho hoặc hắt hơi của người bệnh.
7. Cách chẩn đoán và điều trị
Chẩn đoán
Bác sĩ có thể thực hiện các phương pháp sau để chẩn đoán viêm phổi do virus:
- Khám lâm sàng: Nghe phổi để phát hiện âm thanh bất thường,…
- Xét nghiệm: Xét nghiệm máu, PCR hoặc cấy dịch để xác định loại virus.
- Chẩn đoán hình ảnh: Chụp X-quang hoặc CT phổi để đánh giá tổn thương.
Điều trị
- Điều trị tại nhà: Nghỉ ngơi, uống nhiều nước và sử dụng thuốc hạ sốt, giảm đau như Paracetamol.
- Thuốc kháng virus: Tamiflu (virus cúm), Molnupiravir (COVID-19),… theo chỉ định của bác sĩ.
- Nhập viện: Đối với trường hợp nặng, bệnh nhân cần được theo dõi và điều trị tích cực tại bệnh viện.
Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ
8. Chế độ sinh hoạt và phòng ngừa viêm phổi do virus
Chế độ sinh hoạt hợp lý: Một chế độ sinh hoạt lành mạnh giúp tăng cường sức khỏe, từ đó giảm nguy cơ mắc viêm phổi do virus. Dưới đây là một số lời khuyên:
- Nghỉ ngơi đầy đủ: Ngủ đủ giấc giúp cơ thể phục hồi và duy trì hệ miễn dịch mạnh mẽ.
- Giữ ấm cơ thể: Trong mùa lạnh, giữ ấm cơ thể là biện pháp quan trọng để phòng tránh nhiễm trùng hô hấp.
- Tập thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất giúp tăng cường sức khỏe tim mạch và phổi, giảm nguy cơ mắc bệnh.
- Quản lý căng thẳng: Căng thẳng kéo dài có thể suy giảm hệ miễn dịch, vì vậy hãy tìm cách thư giãn như thiền, yoga hoặc các hoạt động ngoài trời.
- Duy trì lối sống tích cực: Tránh xa khói thuốc, bao gồm bỏ hút thuốc lá, khói thuốc thụ động và khói gỗ.
- Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ: Trong việc điều trị về chế độ dinh dưỡng, tuân thủ trong việc sử dụng thuốc.
Chế độ dinh dưỡng: Chế độ dinh dưỡng cân đối giúp cơ thể khỏe mạnh và có khả năng chống lại bệnh tật:
- Ăn uống đủ chất: Lựa chọn các thực phẩm giàu Vitamin A, C, D và E, Fe, Zn và Se hoặc viên uống bổ sung vitamin tổng hợp.
- Uống đủ nước: Cung cấp đủ nước giúp cơ thể duy trì hoạt động và thanh lọc độc tố.
- Ăn nhiều rau củ quả: Các loại rau xanh và trái cây giúp cung cấp các chất chống oxy hóa, hỗ trợ hệ miễn dịch.
Biện pháp phòng ngừa:
- Rửa tay thường xuyên: Sử dụng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn để vệ sinh tay, tránh tiếp xúc với virus qua bề mặt.
- Đeo khẩu trang: Đặc biệt là khi đi đến nơi đông người hoặc khi tiếp xúc với người bệnh.
- Tránh tiếp xúc với người bệnh: Hạn chế tiếp xúc gần gũi với những người có triệu chứng nhiễm virus.
- Cải thiện môi trường sống: Đảm bảo không khí trong nhà luôn thông thoáng, sử dụng máy lọc không khí nếu cần thiết để giảm ô nhiễm.
- Bỏ thuốc lá và tránh khói thuốc thụ động: Hút thuốc lá gây hại cho phổi.
- Tránh uống quá nhiều rượu.
- Tiêm phòng vaccine cúm hàng năm: Tiêm vaccine giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng nghiêm trọng.
- Trong quá trình điều trị và phục hồi, cố gắng hạn chế tiếp xúc với gia đình và bạn bè để giúp ngăn virus lây lan. Che miệng và mũi khi ho, vứt khăn giấy ngay lập tức vào hộp đựng chất thải đậy kín và rửa tay thường xuyên.
Các biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc viêm phổi do virus
Viêm phổi do virus là bệnh lý hô hấp phổ biến nhưng có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm. Hãy chú ý đến các dấu hiệu bất thường và tạo lối sống lành mạnh để bảo vệ sức khỏe cho chính bạn và gia đình.
Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về viêm phổi do virus, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng ngừa và điều trị. Hãy luôn ưu tiên chăm sóc sức khỏe và đừng ngần ngại tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết.
